Dat het vorige week door IJsland uit het EK werd gekegeld, was een zoveelste teleurstelling voor Engeland. Sinds het WK 1966 kon het geen potten meer breken op grote toernooien. Een overzicht van een halve eeuw hopen op meer.
IJs- en ijskoud. Zo voelde de uitschakeling op het EK vorige week in Engeland aan. Een natie van 54 miljoen inwoners die uit het toernooi gevoetbald wordt door een ministaat van 300.000 burgers. ‘A national sporting embarrassment‘, ‘a humiliating exit‘, ‘the worst performance ever‘, het waren maar enkele van de striemende commentaren in de Engelse pers. BBC-analist Alan Shearer formuleerde het als volgt: ‘We werden op alle fronten overklast: op vechtlust, op tactisch vlak, op basis van strijd. Het was hopeloos, negentig minuten lang. Er zaten ook jongens bij de selectie die het niet verdienden om in Frankrijk te zijn. Hoe kun je in hemelsnaam Jack Wilshere selecteren? Raheem Sterling heeft niets gepresteerd. Ik kan wel blijven doorgaan. Spits Harry Kane nam de corners. Er komt geen einde aan de lijst met fouten.’ De 45-jarige ex-voetballer stak ook een waarschuwende vinger op: ‘We zijn blind geworden. Wij denken dat de Premier League de beste competitie is voor talenten, maar dat is niet zo. Als het om entertainment gaat, zijn we volledig afhankelijk van buitenlandse spelers en managers. We zijn niet zo goed als we denken dat we zijn.’
Shearer, bij de nationale ploeg ooit goed voor dertig doelpunten, heeft natuurlijk recht van spreken, maar zelf kon hij met The Three Lions ook nooit een trofee mee naar huis nemen, hoewel hij deelnam aan vier grote toernooien tussen 1992 en 2000. De énige keer dat ‘het land waar het voetbal werd uitgevonden’ een toernooi kon winnen, was in 1966, toen het het WK zelf organiseerde. De nationale ploeg was destijds in handen van Alf Ramsey, de man van de slogan ‘Never change a winning team‘. Engeland, een mix van ervaren krijgers als Bobby Charlton en jong talent als Alan Ball, won toen zijn poule met Uruguay, Mexico en Frankrijk. In de kwartfinale schakelde het Argentinië uit met 1-0. Daarna volgde een legendarische halve finale tegen het Portugal van Eusébio. Het werd 2-1, met twee goals van de nu 79-jarige Bobby Charlton. In een zinderende finale in Wembley ging West-Duitsland niet zonder moeite voor de bijl (zie kader). Toen het na 90 minuten 2-2 stond en er verlengingen aan te pas kwamen, verbood Ramsey zijn spelers om te rusten. Hij wees naar de Duitsers die allemaal op de grond waren gaan zitten of liggen. ‘Die zijn uitgeteld, ze kunnen niet meer.’ Het trucje werkte want in de verlengingen scoorde Engeland nog twee keer. De eerste goal van Geoff Hurst was wel een twijfelgeval. De bal raakte de lat en viel naar beneden net achter de lijn, althans volgens een zeer gedecideerde lijnrechter. De Duitsers hadden het echter anders gezien en voelden zich bekocht. In de laatste minuut nam Hurst, nog eens hij, alle twijfel weg: 4-2.
Het was een triomf die straks precies een halve eeuw geleden is. Vijftig jaar van hoop en ontgoocheling. Zoals voor het WK 1982, toen Engeland over een zeer getalenteerde lichting beschikte met Kevin Keegan, Glenn Hoddle en Bryan Robson. Voor de afreis naar Spanje zong de selectie zelfverzekerd het nummer in: ‘This time we’ll get it right.’ Deze keer gaat het lukken. Maar Engeland ging eruit in de tweede poulefase (er werd toen een speciaal systeem gehanteerd met twee poulefases waarna de halve finales volgden). Weer niks dus!
Nee, het lijkt alsof Engeland na 1966 verdwenen is in een zwart gat van het voetbalheelal, maar wie daarin duikt, komt heel wat kleurrijke momenten tegen. Een bloemlezing.
WK 1970 : BOBBY DE WINKELDIEF
Consternatie alom in Engeland toen in aanloop naar het WK 1970 in Mexico icoon en kapitein Bobby Moore opgepakt werd in Colombia. Wat was er gebeurd? De Engelse nationale ploeg bereidde het toernooi voor met een aantal vriendschappelijke wedstrijden in Zuid-Amerika en belandde zo ook in de Colombiaanse hoofdstad Bogotá. In het hotel waar de selectie logeerde, stapte Bobby Charlton een juwelenwinkel binnen omdat hij iets wilde kopen voor zijn vrouw Norma. Bobby Moore vergezelde hem. Charlton discussieerde vijf minuten met de verkoopster over de prijs van een ring, vond het kleinood te duur en verliet uiteindelijk de shop met lege handen. Even later stelde de verkoopster vast dat er een armband, bezet met diamanten en smaragden, ter waarde van 750 euro verdwenen was. Wie anders dan Moore kon die gestolen hebben? Enige tijd later werd de altijd onberispelijke kapitein gearresteerd door de Colombiaanse politie. Moore ontkende, maar hij werd onder huisarrest geplaatst. Er was een interventie van Harold Wilson, de Britse eerste minister, nodig om hem op tijd vrij te krijgen voor het WK.
Pas in 2002 kwam de waarheid gedeeltelijk naar boven. Sportjournalist Jeff Powell beweerde dat de aan kanker lijdende Moore hem op zijn sterfbed in 1993 verteld had dat ook andere leden van de Engelse ploeg de winkel waren binnengekomen en dat ‘misschien een van de jongere kerels van het team iets doms gedaan had’. Powell liet echter niet het achterste van zijn tong zien. Hij verklapte wel dat Moore hem het volledige verhaal had verteld op voorwaarde dat hij het in zijn graf zou meenemen. Powell werkt nu nog steeds voor The Daily Mail.
EK 1980 : EEN BLEKE KEVIN
In 1980 trok Engeland met grote verwachtingen naar het EK. Het kon immers rekenen op de tweevoudige Europees Voetballer van het Jaar (1978 en 1979), Kevin Keegan. The Three Lions werden ingedeeld in een loodzware poule met Spanje, Italië en België. In de openingswedstrijd tegen de Rode Duivels, de op papier zwakste tegenstander, moest dus de volle buit gepakt worden. In de 26e minuut zette Ray Wilkins Engeland op rozen. Hij lobde de bal subliem over Jean-Marie Pfaff. Drie minuten later bracht Jan Ceulemans de score echter alweer in evenwicht. De 1-1 bleef op het bord tot het laatste fluitsignaal. Het begin van een nachtmerrie voor de Engelsen en van een sprookje voor de Duivels, die tot de finale zouden doorstoten. En Keegan? Die speelde een bleek toernooi en kon geen enkel doelpuntje binnenprikken.
WK 1986 : DE HAND VAN GOD
Op 22 juni was het precies dertig jaar geleden. In de kwartfinales van het WK 1986 in Mexico keken Argentinië en Engeland elkaar in de ogen. Het was een politiek erg beladen wedstrijd: de strijd om de Falklandeilanden was vier jaar daarvoor beslecht in het voordeel van Engeland. Aan de ene kant van het veld stonden kleppers als Peter Shilton, Glenn Hoddle, Gary Lineker en Peter Beardsley. Aan de andere kant liep ene Diego Armando Maradona. De wedstrijd barstte pas los in de tweede helft. In de 51e minuut om precies te zijn. De Argentijnse nummer 10 sneed door het centrum en wilde aan de dichtbevolkte zestienmeter een een-tweetje opzetten. Verdediger Steve Hodge zat er echter tussen en trapte nogal onhandig de bal hoog terug richting Peter Shilton. Net voor de keeper het leer uit de lucht wilde plukken, dook de doorgelopen Maradona als een duivel uit een doosje voor hem op en tikte de bal met de hand over Shiltons hoofd het doel in. Tot ieders verbazing werd de goal goedgekeurd: 1-0.
Peter Shilton kwam twintig jaar later op het voorval terug in The Guardian: ‘Bij die fase zag ik niet wat er gebeurde met de bal. Maar ik wist dat hij die alleen maar met zijn hand geraakt kon hebben.’ Het zat Shilton duidelijk nog steeds niet lekker. ‘Feit is: hij heeft nooit sorry gezegd. In plaats van te zeggen dat het de hand van God was, had hij ook gewoon alles kunnen opbiechten. Dat deed hij niet. Ik was niet de enige die kwaad was, het hele team was ziedend. Het was de eerste goal in de wedstrijd en het zou onze uitschakeling betekenen.’ Inderdaad, want vier minuten later begon Maradona op zijn eigen helft aan een fenomenale dribbel richting Shilton. Onderweg zette hij vier Engelse spelers in de wind voor hij de bal voorbij de Engelse keeper schoof. Een soortgelijk kunstje voerde hij ook in de halve finale overigens nog eens op tegen België, toen hij vier Rode Duivels degradeerde tot standbeelden alvorens de bal over Jean-Marie Pfaff te stiften.
EK 1996 : GASCOIGNE BIJ DE TANDARTS
Football is coming home. Het was de slogan van het EK 1996. Dertig jaar na het legendarische WK in 1966 werd er nog eens een groot toernooi in Engeland georganiseerd. De verwachtingen waren hooggespannen. Het thuisland beschikte over het complementaire spitsenduo Teddy Sheringham-Alan Shearer, de genialiteit van Paul Gascoigne op het middenveld en de stevigheid van Tony Adams achterin. Maar al voor het toernooi goed en wel begonnen was, liep het mis. Engeland speelde nog één laatste oefenwedstrijd in Hongkong. De avond na de match was het tijd voor een verzetje. Met drinkebroers als Adams, Sheringham en Gascoigne liep dat al snel uit de hand. Een dag later verschenen er foto’s in de Britse pers van Gascoigne en verschillende andere internationals ‘in de tandartsstoel’. Dat wil zeggen: in horizontale houding terwijl er drank in hun mond gegoten werd…
15 juni 1996, 15 uur. In zijn tweede poulewedstrijd neemt Engeland het op tegen Schotland. De eerste match is geëindigd op een teleurstellende 1-1 tegen Zwitserland. Winnen tegen de Schotten is een must. In de 52e minuut brengt Shearer Engeland op voorsprong. Even later redt David Seaman de meubelen wanneer hij een penalty van Gary McAllister met zijn elleboog uit doel houdt. En dan is het tijd voor a moment of madness van Gazza. Hij krijgt de bal in de diepte aangespeeld, lobt het leer met links over een verdediger en knalt in één tijd met rechts staalhard binnen: 2-0. Onmiddellijk loopt hij naar de zijlijn en gaat met zijn armen gespreid klaarliggen. Zijn ploegmaats spuiten drinkbussen water leeg in zijn open mond, een imitatie van ‘de tandartsstoel’. Geniaal voor sommigen, stuitend voor anderen. Of zoals een journalist het destijds omschreef: ‘Dertig jaar nadat Bobby Charlton en Bobby Moore de wereldbeker met grote waardigheid de lucht in hadden gestoken, hadden de Engelse spelers die 2-0 net zo goed kunnen vieren door te doen alsof ze groepsseks hadden met een prostituee.’
WK 1998 : 1 DOMME JONGEN
10 heroic lions, 1 stupid boy. Dat kopte The Daily Mirror op 1 juli 1998. Voor het WK in Frankrijk had bondscoach Glenn Hoddle enfant terrible Gascoigne thuis gelaten, maar hij nam twee veelbelovende talenten mee: de 18-jarige Michael Owen en de 23-jarige David Beckham. Engeland bereikte de achtste finale en moest het daarin op 30 juni opnemen tegen Argentinië. Na één helft voetballen stond het 2-2, doelpunten van Gabriel Batistuta, Shearer, Owen en – op slag van rust – Javier Zanetti. De tweede helft was nog maar twee minuten ver of de Argentijnse middenvelder Diego Simeone kwam hard inlopen in de rug van David Beckham, die pardoes voorover viel. Terwijl hij op de grond lag, trapte Beckham na naar Simeone die daarop theatraal het gras opzocht. De scheidsrechter trok geel voor de Argentijn en rood voor de Engelse nummer 7. Herleid tot tien man kon Engeland niet meer dan de 2-2 vasthouden en verloor het na strafschoppen.
Een aantal jaar later kwam Simeone – nu coach van Atlético – terug op het incident. Hij zei: ‘Ik heb geprobeerd mijn voordeel te halen uit die situatie. En ik denk dat iedereen dat gedaan zou hebben. Soms word je van het veld gestuurd, soms niet. Spijtig genoeg voor het Engelse team verloren ze toen een speler. Je moet gewoon de kansen benutten die je krijgt in het leven.’ Ook verwees hij naar de Falklandoorlog: ‘Het is het verlangen van het hele land om Engeland te verslaan. Dus we wisten dat de harten van het Argentijnse volk met ons waren.’
WK 2010 : DE LIJN VAN LAMPARD
‘Wat moet een team doen om een goal te maken? Het is duidelijk niet genoeg om de bal over de lijn te krijgen.’ Zo begon een artikel op de site van The Telegraph op 27 juni 2010. Een paar uur daarvoor hadden Duitsland en Engeland elkaar partij gegeven in de achtste finales van het WK in Zuid-Afrika. In de 39e minuut, toen het 2-1 stond voor de Mannschaft, schoot Frank Lampard van net buiten de zestien op doel. Het leer zoefde over Manuel Neuer tegen de lat om vervolgens heel duidelijk achter de doellijn neer te ploffen. De Duitse goalie grabbelde de bal echter heel snel vast, gebaarde van krommenaas en trapte uit. Bijna heel het stadion had gezien dat Lampard had gescoord, alleen de scheidsrechter en de lijnrechter niet. Het incident bracht de al jarenlang woedende discussie over het gebruik van doellijntechnologie in een stroomversnelling.
De Duitsers wonnen de wedstrijd uiteindelijk met 4-1. In de Duitse pers werd de niet toegekende goal van Lampard beschouwd als weerwraak voor het doelpunt van Hurst op het WK in 1966. Bild titelde: 44 jaar na Wembley – dank u, voetbalgod!
DOOR STEVE VAN HERPE – FOTO’S BELGAIMAGE
