Een Dream Team is het Amerikaanse basketteam op deze Spelen niet meer. De Goden zijn weer mens geworden.

Een helse sfeer beklemt de indoorhal van het Hellinio Sport Center wanneer het Griekse basketteam de zaal binnenkomt voor de opwarming. “Hellas ! Hellas !”, scandeert de volgelopen zaal uitzinnig. Een oorverdovend boegeroep annex fluitconcert weerklinkt wanneer de Amerikanen het terrein betreden. De jonge Amerikanen proberen nonchalant te lachen. Kapitein Tim Duncan – met 28 jaar een van de ouderen – port de jongeren aan, grijpt ze bij de schouder. Slechts hier en daar wappert een Amerikaanse vlag en roept iemand dapper “USA !”. De bewondering voor het Dream Team van de vorige Spelen en de staande ovatie blijven uit. De massa heeft bloed geroken nu de onaantastbaar gewaande NBA-sterren, die sinds 1992 de Amerikaanse kleuren op de Spelen verdedigen, zich ook maar mensen van vlees en bloed en dus kwetsbaar toonden.

In de eerste wedstrijd maakte Puerto Rico de Amerikanen met twintig punten verschil in. Meteen de allereerste nederlaag in de 27 olympische wedstrijden sinds de FIBA in april 1989 besliste dat ook de NBA-profs de VS op de Spelen mochten vertegenwoordigen. In 1992 verbaasde het Dream Team Barcelona. Larry Bird, Charles Barkley en Michael Jordan lapten elke tegenstander met minstens dertig punten verschil aan de laars. Tussen de invoering van het basket op de Spelen in 1936 en de vorige olympiade in Sydney verloren de Amerikanen amper drie van de 110 wedstrijden die ze afwerkten.

Voor de Amerikaanse basketpers kwam de slechte prestatie van het team niet onverwacht, zegt basketkenner Adrian Wojnarowski van de Record in New Jersey. “Die nederlaag zat er aan te komen. De eerste waarschuwing kregen we twee jaar geleden al, toen we in de eindronde van het WK in eigen land slechts zesde werden. Zonder zijn beste spelers kan de VS niet meer zomaar over de tegenstand wandelen.” Die beste spelers zijn hier niet. Géén van de geselecteerde olympiërs maakte deel uit van een van de vorige Dream Teams. Alleen Allen Iverson, Richard Jefferson en Tim Duncan waren bij de twaalf spelers die vorig jaar de olympische kwalificatie in de Amerikaanse groep afdwongen.

Deze selectie is zelfs niet de tweede keuze uit de NBA, zucht Wojnarowski. “Dit is bijna derde keuze : jonge, onervaren spelers die de fundamentele basketbegrippen minder beheersen dan hun Europese leeftijdsgenoten die, hoe raar het ook klinkt, op dit moment een betere opleiding krijgen bij hun clubs. Vroeger leerde elke talentvolle jongere gedurende drie of vier jaar de basket fundamentals aan één of ander college. Wanneer hij dan op zijn tweeëntwintigste in de NBA belandde, wist hij hoe het spel gespeeld werd. Nu wordt jong talent niet meer omringd door ervaren coaches, maar door advocaten en PR-mensen van schoenproducenten. In plaats van college te lopen, tekenen ze op hun achttiende lucratieve contracten in de NBA. Daardoor missen ze dus de basis.” De tweede reden voor het zwakker vertoon ligt in de gebrekkige voorbereiding. “Terwijl de concurrerende teams al jaren samenspelen en zich langer op zo’n toernooi voorbereiden. Vroeger was dat geen bezwaar. Talenten als Michael Jordan, Shaquille O’Neal, Kobe Bryant kunnen morgen zomaar op het terrein stappen en alle tegenstand naar huis spelen. Deze jongens ontberen daarvoor het talent.”

De afwezigheid van de echte topspelers heeft verschillende oorzaken. Het nieuwe is er een beetje af, voelde Wojnarowksi op het thuisfront. “Toen het Dream Team voor het eerst samengesteld werd, wou iedereen erbij horen. Na Sydney slonk de motivatie weg : veel toppers maakten het allemaal al eens mee en voelen er niets voor om na een lang en slopend clubseizoen (82 wedstrijden, plus voor de meesten nog play-offs) hun vakantie op te offeren. Anderen riepen privé-verplichtingen in of kwamen er voor uit dat ze om veiligheidsredenen afhaakten. Veel potentiële internationals in de NBA verdienen makkelijk dertien tot vijftien miljoen dollar per jaar. Waarom zich hier dan nog eens moe maken ?”

Er staat veel op het spel in de wedstrijd tegen de Grieken. Een tweede nederlaag kan het toch al wankele, slecht op mekaar ingespeelde en piepjonge Amerikaanse team helemaal uit mekaar doen vallen. Na de nederlaag tegen Puerto Rico toonde coach Larry Brown zich zeer ontstemd over het egoïsme dat hij op het veld zag. Spelers wezen elkaar met de vinger. Tegen Griekenland wankelen de Amerikanen opnieuw, in het eerste quarter komen de Grieken zelfs een paar keer op voorsprong. Daarna leidt Amerika nipt, maar het team is niet in staat om de voorsprong rustig uit te bouwen en halfweg het vierde quarter naderen de Grieken weer tot op één punt. Coach Larry Brown – doorgaans een rustig man – rent als een bezetene heen en weer. Opgelucht om de nipte zege (77-71) omarmen de profs mekaar.

De opluchting is echter van korte duur. Vier dagen later wordt pijnlijk duidelijk dat de verliespartij tegen Puerto Rico geen accident de parcours was, want het Dream Team gaat opnieuw de boot in tegen Litouwen (94-90). “Dit team is slecht samengesteld,” zegt Wojnarowski. “Internationaal basket is passing, bewegen zonder bal en schieten. Dat soort spelers vind je niet in de NBA, daar heb je spelers die vooral één tegen één sterk zijn, die gewend zijn de bal te krijgen, hun man uit te spelen en te scoren. In internationaal basket met zoneverdediging kan je niet zomaar de tegenstand voorbij dribbelen en de bal in het net dunken, zoals in de NBA. Het gevolg is dat je hier geen afstandsschutters hebt, geen mannen met een goeie pass.”

Al voor de Spelen viel op dat het Dream Team niet meer omgeven is door een aureool van onoverwinnelijkheid. Presenteerden hun voorgangers zich in Barcelona, Atlanta en Sydney supercool, dan waren de nieuwe internationals nu flink onder de indruk bij hun eerste persconferentie in Athene. Vroeger vergaapte de wereld zich aan hen, nu haalden twee spelers van Dream Team IV zelf een camera tevoorschijn. Die houding mag niet verbazen. Met een gemiddelde leeftijd van 23,58 jaar is dit het jongste Dream Team sinds de NBA Stars in 1992 de Olympische fakkel overnamen. Toen bedroeg de gemiddelde leeftijd 29 jaar, in Sydney was dat zelfs 29,4 jaar. Drie van de twaalf spelers ( Lebron James, Carmelo Anthony en Dwyane Wade) hebben er pas hun eerste seizoen NBA als rookie op zitten. Emeka Okafor is pas aangeworven door de Charlotte Bobcats en heeft niet eens één NBA-wedstrijd gespeeld. Dit lijkt wel het Junior Team in plaats van het Dream Team.

Veel tijd om te oefenen en mekaar te leren kennen was de youngsters niet gegund. Al na een week training trokken ze naar Europa, om er oefenwedstrijden te spelen tegen supergemotiveerde tegenstanders. De nederlaag tegen Italië sloeg in als een bom. Assistent-coach Gregg Popovich, in de NBA al acht jaar coach van de San Antonio Spurs, vond dat een goede zaak : “Omdat alleen dit soort situaties de spelers die niet beseffen wat hier gebeurt met de neus op de feiten drukt. Wij, coaches, kunnen wel de hele tijd roepen dat ze de tegenstand niet moeten onderschatten, ze horen het toch niet. Als ze vervolgens de oefenmatchen met twintig punten verschil winnen, krijgen ze hun vals gevoel van superioriteit bevestigd. Het was goed om een schop onder de kont te krijgen en weer aandachtig bij de zaak te blijven.”

Op het thuisfront begreep men niets van wat de Amerikanen in Europa overkwam. Popovich kreeg honderden mails, sms’jes en telefoons van verbaasde landgenoten : “Hoe het in ’s hemelsnaam kon dat de VS verloor van godbetert Italië ? De mensen beseffen niet hoe goed de rest van de wereld tegenwoordig basket. Zelfs niet na de nederlagen van de VS op het WK in eigen land. Dat kwam hard aan, maar ach, het was maar een uitglijder. Met uitzondering van de kenners zit iedereen nog met het Dream Team uit 1992 in het hoofd dat elke tegenstander met veertig punten verschil naar huis speelde.”

Zelf is Popovich zich al langer bewust van de vlucht die het basket buiten de States neemt. Vijftien jaar geleden haalde hij als een van de eerste NBA-coaches een Europeaan binnen. “Iedereen was verbaasd, ze geloofden er niet in. Nu telt mijn club meer buitenlanders dan Amerikanen. Omdat ze gewoon goed zijn. Elk NBA-team scout nu wereldwijd. Niemand wil nog een steen onaangeroerd laten liggen. Er zou wel eens een talent onder kunnen zitten.”

Ook de spelregels die de FIBA oplegt, vergt enige aanpassing van de Amerikanen, die in de NBA met een ander reglement spelen. Op de Spelen duurt een wedstrijd minder lang, het terrein is smaller, er mogen minder fouten per speler gemaakt worden en de driepuntlijn ligt korter bij de korf. Maar het moeilijkste, weet Popovich, blijft de mentale omschakeling : “Al onze spelers groeien op dromend van de NBA. Jonge Amerikaanse basketters dromen niet zoals buitenlanders van een WK of de Spelen.”

Als het in Athene verkeerd afloopt, blijven de coaches in elk geval buiten schot. “Larry Brown”, zegt Adrian Wojnarowski, “is de beste coach ter wereld.” Brown (64) werd het afgelopen seizoen NBA-kampioen met de Detroit Pistons, maar haalde daarvoor al adelbrieven. In 2000 zat hij op de bank als assistent toen het toenmalige Dream Team goud won. Goud won hij ook als speler, in 1964 in Tokio. Als Amerika geen gouden medaille haalt, zal het niet aan Brown liggen : “Hij kreeg zijn spelers pas drie weken voor de Spelen, hij mocht ze ook zelf niet selecteren, dat gebeurt door een speciaal selectiecomité. Van het verlanglijstje dat hij indiende, kreeg hij niemand. Als het in Athene mis loopt, is dat de fout van het systeem. En eigenlijk is Brown slechts een interimcoach, want tijdens het jaar heeft de ploeg gewoon geen trainer. Bondscoach bij het Amerikaanse basketteam is een vakantiejob, iets wat je er na het seizoen even bij doet.” Omwille van dat alles, besluit Wojnarowski, zijn de verwachtingen bij de kenners in het thuisland getemperd. Gaat Amerika dan niet voor goud ? “Het zou me verwonderen indien we hier geen medaille halen. Maar ik zal niet verbaasd zijn indien het dit keer geen goud wordt.”

Geert Foutré

‘Jong baskettalent wordt in de VS omringd door advocaten en PR-mensen van schoenproducenten.’

‘Bondscoach bij het Amerikaanse basketteam is

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content