Europol stootte op een vanuit Singapore aangestuurd netwerk van criminelen dat wereldwijd voetbalwedstrijden vervalste – en nog steeds vervalst. Een van de hoofdrolspelers klapte uit de biecht en wacht nu in Boedapest op zijn proces. Sport/Voetbalmagazine trok naar de Hongaarse hoofdstad.
Je moet er hebben gestaan om de troosteloosheid ervan te beseffen. Kassai Tér heet het hier en over dit geasfalteerde plein in het veertiende district van Boedapest zette de 48-jarige Robert Kutasi op 2 maart 2012 zijn laatste stappen. Door deze grote glazen deur van het zestien verdiepingen tellende flatgebouw is hij gewandeld. Achter de grote ramen van de inkomhal verschraalde planten. Barsten in het glas. Op de op een na hoogste verdieping heeft hij bij valavond het raam in de trappenhal geopend. Links, voor en rechts onder hem vooral veel ringweg. Achter hem, in de diepte, maar aan zijn blik onttrokken een uitgestrekte laagbouw. Atlantis – zo staat in grote letters boven de ingang. Een casino. Te veel symboliek, het kan ook.
Het gokhuis verdraagt geen daglicht. Afbladderende verf, vuile ramen. De aftandse lijnbus kraakt in al zijn verroeste voegen. De vrieskou heeft vrij spel. Terug in het centrum van Boedapest is het maar een korte wandeling naar de kantoren van Nemzeti Sport, de grootste sportkrant van Hongarije. György Vajda legt een exemplaar van september 2012 op tafel. In een paginagroot artikel ontrafelt de journalist het internationale netwerk dat talloze wedstrijden in het Hongaarse voetbal heeft gefikst. Een van de zwaarst getroffen clubs is REAC, uit de noordoostelijke wijk Rákospalota van de hoofdstad. REAC degradeerde naar de tweede afdeling in 2009. Algemeen directeur van de club was Robert Kutasi.
Vajda was mogelijk de laatste met wie Kutasi sprak kort voor zijn fatale sprong. Beiden kenden elkaar van toen Kutasi zelf nog een sportjournalist was. Nadat de politie van Bochum in november 2009 een Duits-Kroatisch netwerk van gokkers en fiksers had onthuld, was de REAC-directeur als een strijdvaardige corruptiebestrijder opgestaan. Operatie Flankengott maakte melding van veertien gefikste wedstrijden in Hongarije. Kutasi pleitte voor een meldingsplicht voor voetballers die geld aangeboden hadden gekregen om wedstrijden te vervalsen. Even bleef het stil, maar bij het aanbreken van de zomer van 2011 raakte ook Hongarije in de ban van de fikswedstrijden. De ene arrestatie volgde op de andere. Ook een dozijn huidige of voormalige spelers van REAC kwam in het vizier van de Hongaarse justitie.
Slecht nieuws
Kutasi greep zich naar de grijze haren. Haast geen dag ging voorbij of hij hing bij zijn vriend aan de lijn. Al in 2004 was Vajda na een tip in de wagen gestapt om in Servië oog in oog met een fikser te gaan zitten. Aan de telefoon had de man de rust- en eindstanden van enkele kampioenschaps- en bekerduels voorspeld. Alles klopte. Vajda laat de schets zien waarop de crimineel de structuur van het misdaadsyndicaat uit de doeken deed. Namen van steden en personen, wedstrijden en bedragen, het staat er allemaal. Pijltjes schieten alle kanten op. Voor het echte verhaal moest er geld op tafel komen. Nemzeti Sport weigerde.
Vajda kon Kutasi niet helpen. Geen enkele van de verhoorde spelers deed een belletje bij hem rinkelen. Maar wat hij wel wist, is dat de politie niet zomaar mensen oppakt. De moed zonk Kutasi in de schoenen. En het werd nog erger. Die 2e maart 2012 besliste de openbaar aanklager om zes aan REAC gelinkte spelers aan te houden. Hen wachtte in het belang van het onderzoek drie maanden opsluiting. Nadat hij het verdict had aangehoord, belde Kutasi met Vajda. Het was drie uur in de namiddag. “Slecht nieuws. Ze moeten alle zes naar de cel.”
Een uur later lichtte zijn naam opnieuw op in Vajda’s telefoon. “Mijn leven is voorbij”, hoorde de journalist de zwaar aangeslagen clubleider door het geraas van de trein waarin hij zat zeggen. “Ik heb een vruchteloze strijd gevoerd. De vuiligheid heeft het gehaald. Mensen die ik vertrouwde, zijn dat vertrouwen niet waard gebleken. Ik heb geen reden meer om te leven.” Vajda nam de woorden van zijn vriend niet ernstig. “Je hebt een vrouw en kind. Hou me niet voor de gek. Ik bel je nog.”
Aangekomen op de redactie stapte zijn hoofdredacteur op hem af. Of er nog nieuws was. “Niets speciaals”, was het antwoord. “Behalve dat Kutasi zelfmoord zal plegen.” Iedereen lachte. Die avond opende het tv-journaal met beelden van een appartementsblok waar een man was afgesprongen. Pas de volgende ochtend werd duidelijk dat het om Robert Kutasi ging. De werkelijkheid had de quote waarmee de clubdirecteur die ochtend in Nemzeti Sport werd geciteerd achterhaald. Tranen springen Györgi Vajda nog steeds in de ogen wanneer hij erover vertelt.
Twee jaar cel
Tot op vandaag blijft het onopgehelderd of Kutasi louter uit ontgoocheling handelde of zich toch niet in nesten had gewerkt en door de gokmaffia werd opgejaagd. Volgens de Finse openbaar aanklager op de persconferentie van Europol vorige week in Den Haag, wordt er hem niets ten laste gelegd. Tien dagen geleden onthulde de Hongaarse voetbalbond een gedenksteen aan zijn graf. Bijna dag op dag een jaar nadat de Finse politie ene Wilson Raj Perumal uitleverde aan Hongarije. Perumal is een van de namen die Europol angstvallig vermeed te noemen. De Singaporese veertiger staat sinds maart 2012 onder huisarrest in Boedapest in afwachting van zijn proces. Daarvoor zat hij een jaar in een Finse cel.
Op 25 februari 2011 sloeg de Finse politie in de luchthaven van Helsinki Raja Morgan Chelliah in de boeien. De Singaporees stond op het punt het land te verlaten. De aanhouding gebeurde na een tip van een Aziatische man die op even mysterieuze wijze weer verdween als hij daar plots had gestaan. Raja Morgan Chelliah bleek Wilson Raj Perumal te heten en niet alleen onder een valse identiteit te reizen, maar ook te zijn geïnfiltreerd in het Finse voetbal om er op grote schaal wedstrijden te manipuleren. FC Oulo en Tampere bleken zwaar besmet en bekochten de infiltratie door Perumal met het faillissement. RoPS Rovaniemi kreeg wel nog een bondslicentie om het seizoen 2011/12 (waarvan de start door het schandaal met enkele weken werd uitgesteld) aan te vatten, maar pas nadat het de contracten met negen van zijn spelers opzegde. De negen waren zeven Zambianen en twee Georgiërs, die in opdracht van Perumal de gewenste resultaten op het scorebord zetten.
Perumal werd veroordeeld tot twee jaar cel. Na de helft van die straf te hebben uitgezeten, werd hij – zoals de Finse wetgeving het toelaat – uitgeleverd aan Hongarije. Daar moet hij binnenkort voor gelijkaardige feiten terechtstaan. Kort voor zijn arrestatie was grote opschudding ontstaan rond een dubbele oefeninterland in de Turkse badplaats An- talya. Op 9 februari 2011 gaven Litouwen en Bolivia elkaar partij in het charmante Mardianstadion van eersteklasser Antalyaspor. Een uur na afloop van dat duel trapten Estland en Bulgarije af. De wedstrijden eindigden respectievelijk in 2-1 en 2-2 en alle zeven doelpunten vielen vanop de penaltystip.
Corrupte scheidsrechters
Het strafschoppenspektakel trok wereldwijde aandacht. Bij de Estse bond waren de alarmbellen twee weken eerder al afgegaan. De uitnodiging voor het vriendschappelijke duel was gekomen van Footy Media Inter-national, een onbekend bureau uit Thailand. Tot zover niets abnormaals. Vriendschappelijke interlands worden meestal door erkende FIFA-agenten of bureaus georganiseerd. Alleen, Footy Media International wilde niet betaald worden voor zijn diensten. Meer zelfs, het nam alle kosten op zich en betaalde de betrokken bonden ook nog eens elk 30.000 euro voor hun toezegging. “Er was geen enkele tv- of sponsordeal, dus wij vroegen ons af waar zij hun inkomsten vandaan haalden”, gaf ook de Litouwse bondsvoorzitter achteraf lucht aan zijn argwaan. “Hun antwoord was dat dit een investering was om hun jonge bedrijf in de Europese markt te zetten.”
Toen Footy Media International maar bleef zwijgen over wie de scheidsrechters zouden zijn, voelde de Estse bond nattigheid en lichtte de FIFA in. Estland-Bulgarije bleek uiteindelijk door een Hongaars trio te worden geleid, Bolivia-Litouwen door drie Bosniërs. Alle zes zijn inmiddels levenslang geschorst door hun bonden en de Hongaren tellen hun dagen in de cel. Zij bleken nooit hoger dan de Hongaarse derde klasse te hebben gefloten en net als het Bosnische trio in opdracht van de Aziatische gokmaffia te zijn ingevlogen om de resultaten een handje te helpen. Zeven penalty’s volstonden daartoe.
De arrestatie van Perumal was doorslaggevend voor Europol om zicht te krijgen op het vanuit Singapore opererende goksyndicaat waarvan hij deel uitmaakte. De grijzende veertiger begreep dat hij was verraden door zijn partner in crime met wie hij in onmin was geraakt. Tan Seet Eng alias Dan Tan wordt door de Europese politiediensten beschouwd als de master mind achter het wereldwijde gefiks. Footy Media International was van zijn associé Santia Raj. Ook Perumal zat net onder hem in de hiërarchie. Perumal besloot om met het oog op strafvermindering voluit mee te werken met de Finse politie. Het werkterrein van het netwerk bleek al gauw zo uitgestrekt dat de politiediensten van vijf landen (Duitsland, Oostenrijk, Finland, Hongarije en Slovenië) besloten een samenwerking aan te gaan onder de vleugels van Europol.
Op vragen naar de identiteit van de Kelong Kings (‘kelong’ is het Singaporese woord voor match fixing) verwees Friedhelm Althans, die het politieonderzoek in Bochum leidde, naar het actuele gokschandaal in Italië. “Google en je vindt de namen”, zei hij. “Het gaat om dezelfde figuren.” Dan Tan dus en een half dozijn secondanten uit Bulgarije, Hongarije en Slovenië. Op 1 juni 2011 lichtte de politie van Cremona bij een massale razzia vierenveertig mensen van hun bed, onder wie voormalig international Guiseppe Signori. Dan Tan was al in 2008 met enkele van zijn handlangers geïdentificeerd bij een grenscontrole aan de Italiaans-Sloveense grens.
Spookduels
Tijdens de persconferentie in Den Haag van vorige week maandag liet de Hongaarse politieofficier beelden zien van de vriendschappelijke U20-interland Argentinië-Bolivia van december 2010. De wedstrijd eindigde op 1-0 nadat een Boliviaan diep in de extra tijd was uitgesloten en de thuisploeg in de 103e minuut scoorde van op de penaltystip. De scheidsrechter die net geen kwartier liet overspelen en daarna onder politiebegeleiding het veld diende te verlaten, was dezelfde Hongaar die twee maanden later vier penalty’s zou fluiten in Estland-Bulgarije.
Bij Europol vielen ze van hun stoel. Een tot dan ongekend fenomeen was aan het licht gekomen. Criminelen organiseren zelf hun wedstrijden, bij voorkeur op obscure plekken zoals het stadionnetje aan de Turkse rivièra waar de camera’s niet meedraaien en de opkomst laag is, vliegen corrupte scheidsrechters in, zetten massaal in op de gearrangeerde uitkomst en passeren langs de kassa, meestal in China.
Maar zoals haar actieradius kent ook de creativiteit van de voetbalmaffia geen grenzen. In september 2010 versloeg Bahrein Togo in een vriendschappelijke interland met 3-0. Een score die veel hoger had kunnen oplopen mochten vijf goals van de thuisploeg niet om dubieuze redenen zijn afgekeurd. Geen haan die ernaar zou hebben gekraaid, ware het niet dat de Togolese voetbalbond lucht kreeg van het duel en verontwaardigd liet weten nooit een nationaal team te hebben afgevaardigd naar Bahrein. Onderzoek bracht aan het licht dat met medewerking van een voormalige Togolese bondscoach een samenraapsel van derderangsvoetballers was gecharterd om het nietsvermoedende Bahrein in een lachwekkende vertoning partij te geven. Het duel was georganiseerd door Football 4 U, een in Londen gevestigd bureau op naam van Perumal dat nu ook verantwoordelijk wordt geacht voor de manipulatie van een aantal oefeninterlands die Zuid-Afrika in het voorjaar van 2010 speelde ter voorbereiding van het WK later dat jaar in eigen land.
Perumals pièce de résistance waren de twee Aziatische tournees die hij in 2009 organiseerde voor de Zimbabwaanse nationale ploeg. Die verloor onder meer van Thailand (3-0) en Syrië (6-0), maar bleek achteraf helemaal niet de nationale ploeg te zijn geweest. Wel de selectie van voormalig landskampioen Monomotapa United, vermomd in de nationale outfit. Het schandaal veroorzaakte grote opschudding. Zelfs FIFA-voorzitter Sepp Blatter kwam zich ter plaatse moeien. In een proces dat eind vorig jaar zijn beslag kreeg, werd een honderdtal betrokkenen veroordeeld. Eén vrouw weert zich nog als een duivel in het wijwatervat: Henrietta Rushwaya, toenmalig CEO van de Zimbabwaanse voetbalbond. Zij had de trip op eigen houtje geregeld met Perumal. In diens telefoon vond Europol de nummers van ruim vijftig topfiguren uit het internationale voetbal.
DOOR JAN HAUSPIE
De creativiteit van de voetbalmaffia kent geen grenzen.
