‘Ik zou graag eens een normaal mens zijn’

Roger Federer kijkt je recht in de ogen wanneer hij met je praat. De 37-jarige Zwitser heeft een recordaantal grandslamoverwinningen achter zijn naam, maar hij droomt nog steeds.

Klokslag 11 uur verschijnt Roger Federer met de glimlach. Hij heeft een stevige handdruk en vraagt meteen hoe de dag geweest is van de drie journalisten die hem zullen interviewen. Eenmaal de recorder loopt, komt de Zwitser even standvastig over als hij oogt op een tennisbaan. Hij domineert het gesprek, maakt grapjes en gesticuleert als hij zijn woorden kracht wil bijzetten. Hij is onberispelijk in zijn manieren en elegant in de omgang. De legende wordt alleen maar versterkt.

Straks word je 38 jaar. Eenentwintig daarvan speelde je op het hoogste niveau en je hebt alles gewonnen. Is er nog marge om te verbeteren?

Roger Federer: ‘Ja! Er is altijd ruimte om een beetje beter te worden. Dat kan om een soort slag gaan, om hoe je je organiseert, hoe je je in het leven zet, hoe je je inbeeldt dat een wedstrijd zal lopen, de mentale voorbereiding, de plaats waar je gaat trainen… Er zijn altijd kleine dingetjes waaraan je kunt werken. Voor veel spelers, eenmaal ze 20 of 25 jaar geworden zijn, gaat het erom een bepaald niveau aan te houden. Ik wil niet zeggen dat het frustrerend is, maar tussen je 10 en je 20 jaar zie je hoe je stelselmatig harder gaat slaan en sneller beweegt, en plots komt er een dag dat je vaststelt dat de progressie nog minimaal is. Als je dat op een negatieve manier bekijkt, is dat verschrikkelijk. Maar als je het met andere ogen bekijkt, is het interessant en zelfs opwindend. Ik probeer altijd naar mijn beste niveau terug te keren, en dat moet je elke dag bewijzen.’

Geen sprookjeseinde

Van jou wordt vooral gezegd dat je elegant bent. Wat versta jij onder elegantie? En welke plaats heeft elegantie in de sport?

Federer: ‘In de sport worden gemakkelijk superlatieven bovengehaald, maar dat is niks nieuws. Dat neem je er met de glimlach bij: oké, als jullie het zeggen… Ik denk dat het feit dat ik de backhand éénhandig speel er ook veel toe bijdraagt. Je zegt sneller van zulke spelers dat ze elegant zijn. Tel daar nog het succes bij dat ik gehad heb en dan zullen ze zeggen dat ik een van de elegantste spelers met een éénhandige backhand ben. Op die manier wordt elegantie een stijl die je vertegenwoordigt op het circuit, maar ook daarbuiten door de manier waarop je praat, de indruk die je geeft… Als men zegt dat ik op dat vlak ook elegant ben, dan wordt het een groot compliment, want ik probeer een goede ambassadeur voor deze sport te zijn.

‘Ik probeer een goede vader, een goede man, een goede burger te zijn. Ik probeer het goed te doen met mijn stichting ( de Roger Federer Foundation, nvdr), door anderen te helpen en door als inspiratie en motivatie te dienen. Als je dieper over het woord elegantie nadenkt, betekent het veel meer. Als ik terugblik, zie ik mezelf als de brug tussen de oude en de nieuwe generatie. Dat is een geluk voor mij. Ik was de enige in het speelschema van Roland Garros in 1999 die er twintig jaar later ook nog bij was.’

In de tenniswereld wordt gespeculeerd over wanneer je met pensioen gaat. Hoe zie jij dat? Moet het het perfecte moment zijn? Bijvoorbeeld net na een grandslamoverwinning?

Federer: ‘Het antwoord daarop is gemakkelijk. Als professionele sporter wil je kunnen stoppen wanneer je het zélf beslist. Dat kan gebeuren op vakantie. Of het zou kunnen dat je plots denkt: het is genoeg geweest, en dat je een persconferentie geeft om het aan te kondigen. Of het kan zijn dat je een match speelt en daarna bij jezelf zegt: tot hier en niet verder. Zolang de beslissing de jouwe is, denk ik dat het het perfecte scenario is. Het waar, hoe of wanneer is iets dat binnen in je moet rijpen.

‘Ik ben niet op zoek naar een sprookjeseinde. Veel mensen denken dat mijn carrière het perfecte einde moet kennen, maar ik vind dat een verkeerde focus. Als ik dat had gewild, had ik het al een paar keer kunnen doen. Ik ben daar relaxed en flexibel in.’

Een glas gaan drinken

Hoe houd je de passie gaande? Wat inspireert je het meest na al die jaren?

Federer: ‘Ik tennis gewoon heel graag. Als ik terugdenk aan mijn jeugdjaren, was tennissen het liefste wat ik deed. Daar komt nu het reizen over de hele wereld bij en het spelen op de mooiste terreinen. Ik amuseer me. En ik heb een geweldig team dat me steunt. De mensen vragen zich af hoe ik het doe en daar heeft mijn team een groot aandeel in. Ze geven me tot tien procent extra. Ik hoop alleszins dat er nog veel energie in mijn tank zit. Ik vind het fantastisch om toernooien te spelen en de andere tennissers te zien. Zij zijn een beetje mijn tweede familie.’

Je speelt nu al twee decennia. Daarin heb je een band opgebouwd met de fans, de media en de sponsors. Hoe zie je dat?

Federer: ‘Het eerste wat ik denk is dat wij, tennissers, veel geluk hebben. Ik vergelijk ons met een muzikant die een wereldtournee maakt. Wij gaan waar jij bent, we komen je elk jaar opzoeken. Ik denk dat de fans in het algemeen tevreden zijn dat je weer terugkeert naar hun toernooi. Ze appreciëren dat en geven je dan ook applaus. Het is niet zoals in het voetbal, waar je méér applaus krijgt wanneer je beter bent, maar waar je ook uitgefloten kunt worden. Dat zijn we in het tennis niet gewoon, het zou ook een gebrek aan respect zijn. Het zou misschien wel interessant zijn als dat nu en dan eens zou gebeuren.

‘Dat je welkom wordt geheten, bijna als een local, is wonderlijk, zeer interessant om eens mee te maken. Tennis is een heel grote sport, de mensen vieren overwinningen van spelers uit gelijk welk land, van gelijk welke laag van de bevolking, omdat hun persoonlijkheid, hun stijl of wat dan ook hen aanstaat. Die connectie met de fans heeft me zonder twijfel geholpen.

‘Ik ben ook een van de tennissers die het vaakst met de media praat. Dat helpt me om de brug te slaan naar de mensen. Ik draai nu al zoveel jaren mee in deze sport… We kennen elkaar allemaal. Elke week moet je tonen wat je waard bent, je kunt je niet verbergen. Wanneer de camera inzoomt op een speler, weet de kijker wie die persoon is. Ook al zet hij een pokerface op, de toeschouwer doorziet dat. Hij ziet de waarheid achter de façade.’

Als je ook maar één dag eens iemand anders zou kunnen zijn, wie zou je dan willen zijn? Een rockster, een politicus, een priester?

Federer: ‘Misschien een normaal mens… Hoe zou een normaal leven zijn? Hoe leeft een normaal mens? Ik zou dat niet alleen voor één dag kunnen zijn, ook eens voor één week. Mijn job zou dan niet eens iets geweldigs moeten zijn, iets dat je inspireert, maar iets normaals. Als ik met mijn gezin naar een toernooi ga, leven we in een soort van gezegende waanzin, die niet de realiteit is. Dat beseffen we ook. Maar het zou goed zijn om eens te gaan werken en op het einde van de werkdag terug te keren naar je gezin of, als je dat niet hebt, eens een glas te gaan drinken. Hoe zou het zijn om dat te kunnen doen? Ik kan het me inbeelden, maar het is iets dat ik graag eens zou proberen.’

Voeten op de grond

Hoe zie je jezelf over tien jaar?

Federer: ‘Dat weet ik niet. Goeie vraag. Dan zal ik zeker al gekozen hebben welke andere zaken me na het tennis interessant lijken, me gelukkig maken. Ik zal ook rekening moeten houden met de leeftijd van mijn kinderen: de meisjes zullen dan twintig jaar zijn en de jongens vijftien. Dat is iets helemaal anders dan nu. Dat zal in grote mate bepalen wat we kunnen doen.

‘Ik hoop dat de stichting tegen dan flink gegroeid zal zijn en dat ik veel gereisd zal hebben. Ik hoop ook verbonden te blijven aan het tennis, op de een of andere manier, als mentor van jonge spelers of als iets totaal anders. Er is veel mogelijk. Ik heb zin in die volgende tien jaar.’

Je bent een rustig iemand, die zijn emoties onder controle heeft. Wat irriteert je?

Federer: ‘Daar zijn mijn kinderen voor. Zij kunnen me écht op de proef stellen. Ik anticipeer, omdat ik een tennisser ben en ik vaak één stap sneller moet denken, maar dat werkt niet altijd. Dan hebben ze je toch te pakken en komt ook de pokerface niet van pas. Zij zijn belangrijk en van zodra iemand belangrijk is in je leven, komen er emoties bij kijken. Of het nu goed of slecht is, een moment van verveling heb je nooit met vier kinderen.’

Je helpt veel mensen met je stichting en je hebt een sociaal bewustzijn, maar vind je niet dat sommige sporters in een bubbel, in een irreële wereld leven?

Federer: ‘Ja, dat is een feit. Op een bepaalde manier worden we ook een beetje naar die wereld gedreven. Het is niet onze fout. Het hangt er ook van af wie je bent, van waar je komt. Het is belangrijk dat je weet waar je roots liggen en wie je échte vrienden zijn, terwijl je door dit proces gaat. Want dit kan erg bedrieglijk zijn, vooral voor jongeren. Plots beland je in een wereld van makelaars, sponsordeals en geld, terwijl je in je leven misschien nooit veel geld gehad hebt. Dat kan een beproeving zijn voor je karakter en voor de band die je hebt met je familie en je vrienden. Het is een ingewikkelde fase, je hebt dan best goeie raadgevers.

‘Maar ja, we leven een beetje in een bubbel. Het is belangrijk om te erkennen dat dit allemaal een beetje irreëel is. Maar tegelijkertijd is het ook een werkelijkheid, en ik vind het leuk om erin te stappen en er terug uit te gaan. Beroemd zijn is een beproeving, maar het hoeft daarom niet slecht te zijn.’

Heb je een of ander trucje om met je voeten op de grond te blijven?

Federer: ‘Neen, dat heb ik niet. Ik denk dat het iets is dat ik gedurende heel mijn carrière gewoon gedaan heb. Op het moment dat ik in mijn auto stap en de court verlaat, blijft ook de tennisser achter. Ik weet dat ik een professioneel sportman ben en dat ik me moet verzorgen om rendement te halen, maar als ik thuiskom, zie ik mezelf niet als de beroemde tennisser. Ik denk dat ik die overgang op een heel snelle en natuurlijke manier kan maken, zonder erover na te denken. En dat is me heel goed van pas gekomen.’

De match die alles had

Wat zou je willen dat de mensen van je onthouden?

Federer: ‘Dat is redelijk gemakkelijk. Ik hoop dat ze aan me terugdenken als een goeie kerel, die veel goeds gedaan heeft voor het tenniscircuit. Kijk bijvoorbeeld naar David Ferrer, die pas op pensioen ging. Dat is een kerel die alles heeft gegeven wat hij kon geven. Dan maakt het niet uit of je vijf of vijftig toernooien gewonnen hebt. Ik voel een enorm respect voor David, en ik zou willen dat de mensen ook zo naar mij kijken. Dat ik het circuit geholpen heb, dat ik het vorm gegeven heb, dat ik een goede referentie was, dat ik niet alleen aan mezelf dacht. Zoals ik al eerder zei, zie ik het circuit een beetje als mijn familie.

Wat zie je zelf als het meesterwerk van je carrière?

Federer: ‘Daar moet ik eens over nadenken… Ik weet het niet. Het is moeilijk om er iets uit te pikken. Het is misschien vreemd, maar het zou toch de finale van de Australian Open in 2017 kunnen zijn. Ik heb nog nooit zoveel samenvattingen van het laatste halfuur van die match gezien. Ik weet niet waarom, maar men stuurde me duizenden video’s en compilaties van de beste slagen. Ik begon ze te bekijken omdat ik niet kon geloven dat ik die wedstrijd gewonnen had, en al helemaal niet dat ik het toernooi gewonnen had. Die terugkeer was als een sprookje. Dat zal altijd een van de meest ongelooflijke momenten in mijn carrière zijn. Ook omdat het tegen Rafa ( Rafael Nadal, nvdr) was. Die match had alles, en zeker de laatste twintig minuten waren heel speciaal.’