In de voetsporen van zijn grootvader zal David Mukuna-Trouet wel niet treden. Léon Mokuna was dan ook een attractie op het veld.
Ten onrechte werd Léon Mokuna vaak de eerste Afrikaanse voetballer in de competitie genoemd. Maar dat was, een kleine dertig jaar eerder, ene Louis Cousin die bij Daring Club de Bruxelles voetbalde.
Maar Mokuna was wel de eerste Afrikaan die van zich liet spreken. Hij was de voorloper van een oneindig aantal Congolese voetballers die de daaropvolgende jaren naar België trokken. Mokuna groeide bij het toenmalige Gantoise uit tot een soort circusattractie. De mensen kwamen van overal om hem aan het werk te zien, de stadions zaten barstensvol. Maar Mokuna was dan ook een uitstekende voetballer: explosief, wendbaar en dribbelvaardig. Een vat vol schijnbewegingen die verdedigingen uit elkaar ranselde en met zijn staalharde schoten gaten in de netten boorde.
Léon Mokuna begon te voetballen op school bij de paters-scheutisten in Leopoldstad, het huidige Kinshasa. Hij speelde blootvoets, met ballen die ineengeknutseld waren met vodden. Daar viel hij de scouts van Vita Club Léopoldville op. Hij werd international en mocht meedoen in een wedstrijd tegen een Europees-Afrikaanse selectie. Het werd 5-5 en Léon maakte vier goals. Via de Portugese ambassadeur in Congo belandde hij in 1953 bij Sporting Lissabon. Hij bleef er vier jaar.
Maar het leven in Portugal beviel Mokuna niet, ook al kon hij er rijkelijk leven, hij had zelfs twee huishoudsters. Via een sportjournalist belandde hij in 1957 bij Gantoise, waarvoor hij tussen 1957 en 1961 uitkwam. Overdag werkte Mokuna op de redactie van de krant Het Volk die wekelijks een Franstalig magazine op de markt bracht. ’s Avonds trainde hij. Mokuna vond meteen zijn draai bij Gantoise. Hij werd populair en stuitte op afgunst bij sommige van zijn ploegmaats. In een bepaalde wedstrijd gebeurde het dat hij geen ballen kreeg. Mokuna was zo verbolgen dat hij aan de rust in de kleedkamer bleef.
Op het veld werd Mokuna geconfronteerd met racistische opmerkingen. Hij kreeg veel naar zijn hoofd geslingerd. Sale noir en dat soort dingen. Er werd door de supporters al eens met bananen gegooid of ze bootsten allerlei indianengeluiden na. Mokuna klaagde erover bij de Belgische voetbalbond, maar daar wuifden ze het allemaal weg.
Er bleef hem niets anders over dan rustig te blijven. Hij was uiteindelijk naar België gekomen om te voetballen. Ook al werd hij soms vernederd. Eén enkele keer liep het uit de hand, toen de kapitein van Sint-Truiden, Jan Van Oirbeek, hem had geprovoceerd en een onvoorstelbare trap had gegeven. Mokuna stond rustig recht, stapte op hem af en sloeg hem met zijn rechtse knock-out. Het was een voltreffer: ze hebben Van Oirbeek naar het ziekenhuis moeten voeren. Mokuna werd voor vier weken geschorst. Hij speelde na zijn periode in Gent nog een tijdje voor Waregem, maar door een dubbele beenbreuk moest hij zijn carrière beëindigen. Later werd hij een tijdje bondscoach van Zaïre, maar Mokuna bleef altijd in het Gentse wonen.
Tien jaar geleden hebben we Mokuna geïnterviewd, net voor Congo 50 jaar onafhankelijkheid zou vieren. Léon leefde in Wondelgem in een bescheiden flat waarin niets deed denken aan een voetbalcarrière: geen foto, geen beker, geen wimpel of andere trofee. Hij leefde duidelijk niet met het verleden, al grasduinde hij graag in zijn carrière. Mokuna liep moeizaam, hij had artrose, het gevolg van een reeks overtredingen die op hem waren begaan. Hij praatte met de rauwe stem van een kettingroker. Ook al liepen er een paar zakelijke tegenslagen door zijn leven, hij mopperde niet. Vuur spuwden zijn ogen wel als hij over de situatie in Congo praatte. Een land zonder perspectief, een natie aan de rand van de afgrond die na de onafhankelijkheid was terechtgekomen in een poel van ellende, in een spiraal van corruptie. Dat zei hij toen, in 2010, terwijl hij even zijn emoties niet kon bedwingen.
Léon Mokuna heeft van het leven geprofiteerd. Op de vraag hoeveel kinderen hij heeft, zei hij ooit lachend: ‘Veel.’ Léon Mokuna stierf op 28 januari 2020. Hij zou 91 jaar oud zijn geweest. Of zo ongeveer. Zijn geboortedatum kende hij niet. Dat werd in die tijd niet bijgehouden, zo vertelde hij het tenminste. En hij lachte zijn tanden bloot.
