Bijna richtte hij zichzelf te gronde maar ‘de beste voetballer aller tijden’ bleef overeind. Diego Armando Maradona, de speler die de harten van miljoenen mensen verwarmde met betoverende dribbels.

De woorden waarmee Diego Armando Maradona in de zomer van 1981 zijn ideale toekomst beschrijft, vertellen 24 jaar later vooral het verhaal van een vervlogen droom. Het Argentijnse blad El Gráfico heeft de 20-jarige sterspeler van Boca Juniors zojuist samengebracht met Pelé, omdat iedereen in zijn land verwacht dat hij de Braziliaan als de onbetwiste Koning van het Voetbal zal opvolgen. Dat Maradona nog geen flauw benul heeft van wat dat betekent, bewijst hij in een daaropvolgend interview. “De voetballer Pelé aanbid ik,” verklaart hij. “Maar zoals de mens Pelé zal ik nooit willen zijn. Die man wordt zelfs vandaag nog geleefd en heeft geen privéleven meer. Als ik uitgevoetbald ben, wil ik me in de anonimiteit terugtrekken. Met mijn gezin, mijn ouders en mogelijk mijn kinderen. Ik wil geen speelbal worden van een bedrijf.”

Maar een anoniem leven is voor Diego Maradona onmogelijk, alleen achter hoge muren heeft hij enige privacy. Daar kan hij terugdenken aan een carrière vol commerciële uitbuiting, waarvoor zijn vroegere managers Jorge Cyterszpiler en Guillermo Coppola verantwoordelijk zijn. Het is de hoge prijs die Pluisje moet betalen voor zijn ongeëvenaarde dribbels. Toch is de inmiddels 45-jarige Maradona allang blij dat hij nog leeft. Een zware cocaïneverslaving in combinatie met een angstaanjagend overgewicht leidde in zowel 2000 als 2004 bijna tot zijn dood. Een strikt afkickprogramma had eind vorig jaar eindelijk het gewenste resultaat, terwijl een verkleining van zijn maag in februari 2005 de aanzet gaf voor een geslaagde afvalkuur.

Dat het inmiddels goed lijkt te gaan met Maradona, zorgt in zijn vaderland voor opluchting. Er was niemand die tussen 1999 en 2004 vergat hoeveel voetbalplezier hij het land had geschonken, maar in Maradona’s crisisjaren werd de aanblik van de kogelronde en verslaafde Argentijn steeds pijnlijker. Nu hij is hersteld van zijn verslavingen en qua uiterlijk weer gelijkenissen vertoont met de vermaarde voetballer van weleer, vertonen ook zijn voetbalprestaties weer glans. Maradona mag zichzelf bijna te gronde hebben gericht, hij is wél de speler die vooral in de jaren tachtig de harten van miljoenen mensen verwarmde met betoverende dribbels.

Legendarische goal

Wie de kans krijgt Maradona te vragen naar de mooiste goal uit zijn carrière, zal geen diepe zucht horen die verraadt dat hij de vraag al duizend keer heeft beantwoord. Integendeel. De gedrongen middenvelder zal vertellen over die magische dag in Mexico, waarop hij de wereld massaal aan zijn voeten kreeg. Op 22 juni 1986 treedt Argentinië in het Aztekenstadion van Mexico City aan tegen Engeland, voor het oog van liefst 114.000 toeschouwers. De inzet is een plaats in de halve finale, maar voor de Argentijnen staat vooral de sportieve wraak voor de verloren Falklandoorlog in het voorjaar van 1982 centraal. Aan zijn biograaf vertelde Maradona : “De wedstrijd was voor ons meer het verslaan van een land dan van een ploeg. Het was een soort revanche, alsof we een stukje van de Falklands konden terugpakken. We kwamen voor onze vlag op, voor onze gesneuvelde jongens.”

Het verhaal van de meest legendarische goal op een WK-eindronde ooit begint in de 54ste minuut, als Maradona rechts op eigen helft de bal ontvangt. Even voor de middenlijn draait hij zich behendig vrij tussen Peter Reid en Peter Beardsley, waarna hij oprukt richting het doel. Met een lichaamsbeweging passeert hij Terry Butcher, die direct de achtervolging inzet. Maar Maradona is niet te houden. Hij dribbelt naar het doel, zet Gary Stevens op het verkeerde been en ontmoet Terry Fenwick, die hem opwacht op de rand van het zestienmetergebied. Maar Maradona passeert ook Fenwick, kapt op magistrale wijze doelman Peter Shilton uit en bezorgt zijn land een 2-0-voorsprong.

Tijdens het WK in Mexico verovert Diego Maradona met zijn land de wereldtitel. Uiteraard wordt hij verkozen tot beste speler van het toernooi.

Boze buitenwereld

Het wonderkind is de ontdekking van Francisco Cornejo, de jeugdtrainer van Cebollitas. Hij waakt vanaf 1968 als een vader over zijn pupil en stimuleert Maradona altijd zijn uiterste best te doen. Maar dat gebeurt vanzelf. Het kind uit de stinkende krottenwijk Villa Fiorito in Buenos Aires lijkt vroeg te beseffen dat hij kan ontsnappen uit de hel van schrijnende armoede, door beter te voetballen dan wie ook. Al in 1970 openbaart Maradona de fenomenale techniek. Het zijn wellicht de gelukkigste jaren uit zijn leven. Er rust geen druk op hem, terwijl hij zich evenmin hoeft te bekommeren om de tactiek. Hij is de tactiek.

De idylle duurt niet lang. Als Maradona vijftien is, tekent hij met Argentinos Juniors zijn eerste contract. Hij krijgt de financiële verantwoording voor zijn gezin, verhuist naar een nette arbeidersbuurt en vraagt zijn vriend Jorge Cyterszpiler hem te begeleiden. Met een harde duw wordt Maradona verdreven uit zijn jeugd, maar hij maakt de verwachtingen waar. Zijn competitiedebuut beleeft hij op 20 oktober 1976. ‘Op een leeftijd waarop anderen naar sprookjes luisteren, luistert Maradona naar applaus’, schrijft een krant.

Na zijn transfer naar Boca Juniors begin 1981 raakt Maradona voor het eerst depressief. Hij is steeds slechter bestand tegen de druk, kan niet meer over straat zonder beveiliging en voelt zich steeds eenzamer. Hij trekt zich terug in een reusachtige villa, omringd door zijn ouders en een legertje vrienden en adviseurs. Het is de clan die tijdens Maradona’s verblijf in Barcelona zoveel opzien zal baren. Maar de Argentijn zelf ziet de mensen vooral als zijn bescherming tegen de boze buitenwereld. Na een voor Maradona slopend seizoen waarin hij zijn club helpt aan de landstitel, staat zijn besluit vast. Na afloop van het WK 1982 zal hij zijn land ontvluchten. Hij wil naar FC Barcelona, waar hij zijn geluk moet hervinden.

Grote verlosser

De historie van zijn Spaanse avontuur laat zich echter lezen als de kroniek van een nachtmerrie. Alle ellende begint op het WK, waar Maradona in de kwartfinale tegen Brazilië een rode kaart oploopt. Boca en FC Barcelona bereiken vervolgens overeenstemming over een transfer, maar Maradona merkt snel dat de dromen van Spaans succes hem bedriegen. Hij komt in botsing met de plaatselijke cultuur, door zich niet aan te passen en met zijn clan een eigen wereld te scheppen binnen de muren van een luxueus kasteel. Daarbij wekken ook de commerciële activiteiten van het door Jorge Cyterszpiler geleide ‘Maradona Productions’ aversie op.

Helaas voor Maradona gaat het ook op het voetbalveld fout. Hij loopt in zijn eerste jaar blessures op, krijgt last van geelzucht en komt tot slechts twintig duels. Na het behalen van de Spaanse beker in 1983 hoopt hij op eerherstel, maar een gewetenloze overtreding van Andoni Goekoetxea maakt op 14 september 1983 ook aan díé illusie een eind. De verdediger van Athletic de Bilbao bezorgt Maradona een gebroken linkerbeen. Hij zal Barcelona in 1984 verlaten.

Dat Maradona in de zomer van 1984 bankroet is, zal hij pas in 2000 toegeven. Zijn dure levensstijl breekt hem op. Pluisje kan daardoor niet kieskeurig zijn in de keuze voor een nieuwe club, en vindt het eigenlijk wel mooi dat het bescheiden AC Napoli 10 miljoen euro voor hem betaalt. Maar direct na het ondertekenen van zijn contract krijgt hij de schrik van zijn leven. Maradona leert dat Napoli jarenlang heeft gestreden tegen degradatie en in mei 1984 slechts één punt boven de streep is geëindigd. Waar komt hij terecht ?

Voorzitter Corrado Ferlaino stelt zijn nieuwe vedette gerust. Hij wil met AC Napoli de macht breken van de rijke clubs uit het noorden en is bereid daarvoor flink te investeren. De Argentijn raakt overtuigd, zeker als hij de warme passie voelt waarmee de Napolitaanse supporters hem in de armen sluiten. Hij geldt als de grote verlosser, komt direct op een voetstuk terecht en ondergaat zelfs regelrechte aanbidding.

MaGiCa

In januari 1985 begint Napoli aan een indrukwekkende opmars. In de tweede seizoenshelft behaalt de club liefst vierentwintig punten uit vijftien duels, waardoor het de povere eerste helft met negen punten méér dan goed maakt. Een jaar later finisht Napoli met de nodige versterkingen al op de derde plaats, waarna de club er in 1987 in slaagt voor de eerste keer in haar 53-jarige bestaan de landstitel te veroveren. De Napolitanen plaatsen Maradona op dezelfde hoogte als God. Hij wordt een heilige, de betovering is compleet. Op 26-jarige leeftijd lijkt hij bovendien definitief volwassen als voetballer. Maradona is niet langer de balverliefde goochelaar, die acties te ver doorvoert of slechts kiest voor schoonheid. Hij blinkt uit in zijn passing, werkt voor de ploeg en heeft op knappe wijze zijn goede vorm van het WK in Mexico behouden.

Maradona duikt na 1987 steeds vaker op tijdens verdachte feestjes van de Camorra, de Italiaanse maffia. Het leidt in Napels niet tot opwinding, zó sterk is de onderwereld geïntegreerd in het sociale leven. Ook de vertrouwde clan van de middenvelder baart geen opzien. Uitgebreide families zijn in het zuiden van Italië gemeengoed, en door zijn prestaties en status vindt niemand het vreemd dat Maradona zich met vrienden en familie afzondert. Wat hierdoor verborgen blijft, is hoe de Argentijn vanaf het seizoen 1987/88 langzaam afglijdt naar een lager niveau. Zijn spel is bij vlagen nog altijd fenomenaal, terwijl zijn trucjes met de bal intense bewondering ogen. Maar steeds vaker ontbreekt de echte scherpte.

AC Napoli verspeelt in mei 1988 op merkwaardige wijze de landstitel aan AC Milan. In de laatste vijf duels vergaart de ploeg slechts twee punten. Een seizoen later is het aanzien van Maradona op de tribunes van Napoli duidelijk gedaald. In mindere wedstrijden wordt hij zelfs uitgefloten. Maar de kleine Argentijn haalt zijn revanche. Hij verovert op 17 mei 1989 zijn enige Uefacup, door in een dubbele ontmoeting VfB Stuttgart te weerstaan. In de zomer die volgt, verspeelt Maradona wederom veel krediet. Hij verschijnt niet op de eerste training en verklaart openlijk weg te willen uit Italië. Maar hij besluit zich met het oog op het naderende WK nog één keer op te laden. Wat volgt, is zijn laatste sterke seizoen, alsof hij wil laten zien dat de beste voetballer ter wereld zich niet zomaar laat afschrijven. Met de befaamde MaGiCa-voorhoede, waarvan ook Bruno Giordano en Antonio Careca deel uitmaken, slaagt AC Napoli er wederom in landskampioen te worden.

Gênant

Maradona bereikt tijdens het WK 1990 met Argentinië verrassend de finale, hoewel zijn team veelal flets en vermoeid oogt. Hij start het seizoen daarop redelijk en lijkt vrij van blessures, maar moet desondanks een aantal duels van Napoli missen. In april 1991 blijkt waarom. Maradona is verslaafd aan cocaïne. Op 17 maart 1991 moet hij na afloop van de thuiswedstrijd tegen Bari een dopingcontrole ondergaan, die twee weken later de verbijsterende vondst van cocaïne als resultaat geeft. Ook in de contra-expertise blijkt de drug aanwezig in zijn lichaam, waarna de Argentijn een publieke vernedering ondergaat en direct geschorst wordt in afwachting van een definitieve uitspraak.

Uiteindelijk mag hij vijftien maanden niet voetballen, tot de start van het seizoen 1992/93. Maradona lijkt gebroken. Maar hij krijgt op grond van zijn status volop hulp aangeboden. Het Spaanse Sevilla, waar zijn landgenoot Carlos Bilardo trainer is, wil hem na afloop van zijn schorsing graag inlijven. Maradona gaat voor Sevilla spelen, maar een gelukkige periode beleeft hij niet. Daarbij laat de cocaïne hem niet meer los.

Op grond van zijn enorme voetbaltalent weet de Argentijn zijn loopbaan nog jarenlang te rekken, tot hij op 25 oktober 1997 namens Boca Juniors definitief het laatste profduel speelt in zijn loopbaan.

MARTIJN HORN

‘OP EEN LEEFTIJD WAAROP ANDEREN NAAR SPROOKJES LUISTERDEN, LUISTERDE MARADONA NAAR APPLAUS.’

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content