Meer dan terecht werd Manuel Neuer (28) verkozen tot beste doelman van het WK in Brazilië. Toch was er ook kritiek op zijn spel, meer bepaald op de wedstrijd tegen Algerije, waarin de Duitse goalie als een echte libero bijna vaker uit zijn strafschopgebied stond dan erin. Analisten als Alan Shearer vonden het concept van de Mannschaft maar niets: één bal over de Duitse verdediging zou voor Frankrijk volstaan om in de kwartfinales door te gaan. Alleen, die zwakke plek bleek niet zo zwak. Noch Frankrijk, noch later Brazilië of Argentinië konden daarvan profiteren.

Stilaan lijkt het besef door te dringen dat Neuer een nieuw tijdperk voor de doelmannen inluidde. Eentje waarin niet langer gesproken wordt over tien veldspelers en een keeper, maar over élf veldspelers. Te vergelijken met de Hollandse school bedacht door Johan Cruijff, maar nog verder doorgedreven. Keepers moeten meer dan ooit als veldspeler opgeleid worden. Niet voor niets stelt Joachim Löw dat Neuer perfect als middenvelder zou kunnen spelen.

Die evolutie heeft voornamelijk tactische oorzaken. In het voetbal redeneert men traditioneel dat de keeper enkel als veldspeler ingeschakeld wordt wanneer er iets geforceerd moet worden in het slot van een match. Neuer draaide die redenering om: hij is te allen tijde een elfde veldspeler.

De eer van die omschakeling komt toe aan Pep Guardiola, die Neuer bij Bayern München op korte tijd anders leerde omgaan met zijn positie. In de filosofie van Guardiola heeft elke speler zijn specifieke taken en looplijnen in een groot raderwerk. Door de doelman verder uit doel te laten spelen, kan de hele verdediging opschuiven tot aan het middenveld waardoor er over het hele terrein een meerderheidssituatie gecreëerd wordt.

Net zoals in het schaken: daar kun je de koning – de belangrijkste pion op het bord – beschermen, of je kunt hem gebruiken als extra wapen om de tegenstander te verslaan. Dat laatste is wat Guardiola probeert te doen. Uiteraard is de tactiek niet bij elke ploeg van toepassing, het vereist een specifieke manier van coachen. Wat bij Bayern lukt, is niet per definitie werkbaar voor een doelman van Chelsea.

De Britse krant The Guardian is alvast overtuigd: wat Neuer tegen Algerije etaleerde, is de toekomst van het keepen. Een doelman die niet enkel een clean sheet houdt, maar ook andere verantwoordelijkheden opneemt. Net zoals spitsen er niet louter staan om goals te maken en defensieve middenvelders niet enkel aanvallen moeten afbreken.

DOOR MATTHIAS STOCKMANS