NO PROBLEMSKI HOTEL

© belgaimage

Vrijdag werd in het Kremlin geloot voor de groepsindeling op het WK. Een eerste kennismaking met de wondere wereld van Rusland.

Tot 1990 heette ze nog de Gorkistraat, de huidige Tsverskaya Ulitsa, één van de belangrijkste verkeersaders in Moskou die vertrekt vanaf het Rode Plein richting noordwesten, richting Sint-Petersburg. Wie ze omgekeerd afrijdt, tot in het hart van de stad – stapvoets, want snel gaat het verkeer in Moskou niet – komt uit bij een resem bekende Russische landmarks: het Bolsjojtheater, de Doema (het Russische parlement), de Krasnaja Plosjtsjad, ofte het Rode Plein met het mausoleum van Lenin, en het Kremlin, het theater van de macht. Op wandelafstand zijn er de grote bibliotheek, een reeks musea en de Basiliuskathedraal. Religie, kunst en politiek, verzameld binnen een handvol vierkante kilometer. Het hart van de natie. Op het plein voor de Iverskaya Poort die toegang geeft tot het Rode Plein, liet de overheid een aftelklok plaatsen. Nog 193 dagen stond er zaterdag te lezen. Dan begint de vierjaarlijkse hoogmis van het voetbal met Rusland – Saudi-Arabië. Geen klapper: op de FIFA-ranglijst zijn het de twee laagst geplaatste deelnemers voor dit tornooi. Het gastland is 65e, de gast 63e. Het kan, vanaf dan, alleen maar beter tot 15 juli, de dag van de finale.

Corruptie maakt deel uit van de Russische maatschappij en dat is onder Vladimir Poetin niet verbeterd.

Voor het gemak gebruiken we de Latijnse naam van de straat. In het Cyrillisch leest het zo ???????? ?????. Opvallend zijn de westerse winkels die de beide kanten van de straat domineren. Van BMW tot Mercedes, van McDonalds tot Burger King, van Lush tot Tommy Hilfiger. In warenhuis GUM op het Rode Plein, waar je tijdens de Olympische Spelen van Moskou in 1980, in volle koude oorlog en communisme, nog amper iets kon krijgen, struikel je nu over de delicatessen. Tientallen soorten wodka, alle mogelijke fruit en kaas of wijn, een hele reeks Belgische streekbieren ook. De wijnkaart van het Italiaanse restaurant dat uitkijkt over het Rode Plein en beschikt over een verwarmd terras, leest zoals elke kaart in de Laars, met Brunello’s en Barolo’s en fraaie Chianti’s, terwijl in de straten rondom het Rode Plein de grote internationale modemerken schreeuwen om aandacht en kopers. Hoezo sancties, hoezo economische boycot? Dat geldt misschien voor het fruit uit Limburg, maar niet voor delicatessen. We spotten een Costa Coffee-bar zoals er honderden zijn in Engeland, en langs de rivier hippe wijnbars. De prijzen zijn bovendien zeer redelijk: een etentje – aperitief, voorgerecht, hoofdgerecht, water, wijn en koffie – kom je op ongeveer 70 euro te staan.

Wie over centen beschikt, hoeft zich in het Rusland van VVP, Vladimir Vladimirovitsj Poetin, niks te ontzeggen. Restaurants lopen vol, de hele middag door, en in de straten van de hoofdstad verdringen de topmerken op wielen elkaar. Niemand loopt er in vodden bij, rijen staan er alleen nog voor de musea, om de topwerken uit het impressionisme te zien. Voor het Bolsjojtheater hangt een groot reclamepaneel dat de nieuwste iPhone X aanprijst. Op het Rode Plein, voor de helft opgeofferd aan een stemmige kerstmarkt met ijspiste, regeert de selfie. Ware er niet het decor en die Cyrillische letters, je waande je in om het even welke westerse stad. Alleen spreken de Aziatische gezichten hier Russisch, logisch in een land dat zich voor het grootste stuk op het Aziatische continent uitstrekt. Een Belgisch zakenman, die al jaren in Rusland werkt en vroeger nog in Siberië woonde (‘zeven dagen met de trein vanuit Moskou’), heeft Moskou de voorbije twintig jaar enorm zien veranderen. Er is nu Uber, zegt hij, en er zijn nog wat andere perfect werkende taxivarianten, en waar je vroeger in een handvol goeie restaurants veel te veel betaalde kan je nu kiezen uit een enorm betaalbaar aanbod.

Zicht op het Rode Plein, dat voor de helft opgeofferd werd aan een stemmige kerstmarkt met ijspiste.
Zicht op het Rode Plein, dat voor de helft opgeofferd werd aan een stemmige kerstmarkt met ijspiste.© belgaimage

Is dit Moskou representatief voor de staat van Rusland? Allerminst. Ook New York is dat niet, noch Londen of Parijs. In Manhattan leef je niet in de realiteit van de VS, langs de Seine in Parijs tref je het werkelijke leven van de Fransen niet aan. Moskou, dat ook zijn Pont des Arts heeft met bomen vol liefdesslotjes, is Rusland niet. Dat merken we al snel, op weg naar het hotel waar de Rode Duivels komende zomer hun WK-maand gaan doorbrengen, tussen de opdrachten in Sotsji (18 juni tegen Panama), Moskou (23 juni tegen Tunesië) en Kaliningrad (28 juni tegen Engeland) in. Die rand is wat armer, valer, bruiner, al ligt ze vandaag onder een dikke laag sneeuw. Bij plaatsing voor de volgende ronde komen daarna nog Rostov (groepswinst) of Moskou (tweede) en later misschien nog een kwartfinale in Samara of Kazan. Met wat geluk rijden de Duivels – en de media in hun spoor – een ruime Ronde van Rusland komende zomer. Een ronde waarop we andere beelden zullen zien, weg van de luxe van de hoofdstad. Wellicht niet zozeer in Sotsji, dat luxeoord aan de Zwarte Zee waar Poetin een zomerresidentie heeft en zijn jongste dochter ook, maar elders wel.

Racisme en hooliganisme, twee kwalen van de Russische Premier League, worden weggemoffeld.

Dat is in de buitenwijken van Moskou al zichtbaar. De flatgebouwen en ommuurde buildings verbergen geen grote weelde. En wat door de besneeuwde straten loopt of rijdt, straalt al minder klasse uit dan die langbenige blonde topmodellen die we kruisen in de Nikolskaya Ulitsa. Hoe protserig de naam van de Moscow Country Club ook is en hoe hard de gids die ons rondleidt ook haar best doet om dit uit te roepen tot een van de parels van zijn soort in de Moskouse rand, veel klasse straalt het allemaal niet uit. Dit is een degelijk maar wat gedateerd staatshotel, met al zijn voor- en nadelen. Maar goed, mits wat pimpen en als het straks allemaal groen is, zou dit best een oord kunnen zijn waar je drie à vier weken kan verblijven. Enig minpuntje bij het bezoek van de Belgische delegatie: de voor de vrouwen bestemde appartementen konden niet worden bezocht. Ze wisten niet waar de sleutels lagen… En over het oefencomplex op een kwartiertje rijden maakte de Belgische bondscoach zich ook wat zorgen. In die mate zelfs dat hij al twee alternatieven onderzocht, onder meer het veld waar Chili trainde tijdens de Confederations Cup. Qua tijd veel verder (zo’n 40 minuten) maar als het met het oefenveld nog misloopt, hebben de Duivels iets achter de hand.

Witte olifanten (tris)

We hadden vorig jaar al de Confederations Cup als opwarmertje, maar met de loting van vorige vrijdag en de ticketverkoop van de voorbije maanden, komt het allemaal dus wel dichtbij, dat WK. Ook op dit WK is de bouw van grote stadions omstreden, in de traditie van de voorbije tornooien, eigenlijk al sinds Zuid-Afrika. Witte olifanten werden toen een begrip, overdreven grote bouwprojecten waar alleen promotoren beter van werden. Vier jaar later verrezen ze ook in Brazilië, de schandalen rond corruptie haalden de voorbije jaren headline na headline. Straks staan er ook in Rusland stadions van een half miljard euro, zoals dat van Sotsji. Na het WK zullen ze zelden tot nooit meer benut worden in hun volle glorie, tenzij voor een of andere interland of concert. Sotsji heeft immers geen voetbalploeg die naam waardig. Het vlakbij gelegen Krasnodar wel, twee zelfs, mét een modern stadion bovendien, maar daar wordt deze zomer niet gevoetbald. Officiële uitleg: te dicht bij Sotsji.

En zo zijn er nog dubieuze keuzes: Kaliningrad onder meer, waar het stadion werd gebouwd op moerasgrond en de oorspronkelijke aannemer failliet ging. Ook daar is er geen eersteklasser. Hetzelfde geldt voor Nizjni Novgorod en Saransk. In een land met zoveel voetbaltraditie nagenoeg een kwart van de stadions in speelsteden zonder topclub, het is opmerkelijk. Overigens was er mede daarom op een gegeven moment tussen de toekenning van de organisatie (in december 2010) en de afronding van de bouwprojecten (in principe moeten de laatste volgend voorjaar klaar zijn) sprake van een reductie tot tien speelsteden. Jekaterinenburg (in het uiterste oosten) en Kaliningrad (in het westen, maar als enclave politiek van betekenis) kwamen onder vuur te liggen, maar uiteindelijk bleven ze allebei behouden. Maar het zou logischer geweest zijn om de twee uitersten te schrappen en er nog een derde terrein in Moskou aan toe te voegen.

In deze Moscow Country Club (links), met bijhorend sportcomplex (boven), zullen  de Rode Duivels straks verblijven.
In deze Moscow Country Club (links), met bijhorend sportcomplex (boven), zullen de Rode Duivels straks verblijven.© belgaimage

Tegen welke kost? Ook dat is sinds 2010 een thema. Net zoals in Zuid-Afrika en Brazilië kunnen er vragen worden gesteld bij de kostprijs van de infrastructuur die voor dit WK nodig is. Jekaterinenburg kreeg tijdelijke tribunes waarbij mensen de facto buiten het stadion zitten als ze straks naar Frankrijk-Peru kijken. Het zal mooie beelden opleveren. In februari 2017 liet het organisatiecomité zonder veel verdere duiding weten dat het de kostenraming voor het WK naar boven bijstelde en raamde op bijna 640 miljard roebel, iets minder dan 10 miljard euro. Half oktober werd dat cijfer nog een keer naar boven bijgesteld, tot 678 miljard roebel, een bedrag dat stilaan in de buurt van die 10 miljard komt. Nooit kwam er uitleg bij het waarom van die stijging. Ongeveer 57 procent van dat bedrag komt van de federale staat, 13,6 procent van de regionale overheden (dus ook van de staat) terwijl ongeveer 28,8 procent wordt ingebracht door anderen. Dat kunnen privé-investeerders zijn, maar ook overheidsbedrijven. De staat dus. Het zijn miljarden die net zoals ten tijde van Sotsji niet kunnen gaan naar gezondheidszorg, armoedebestrijding en andere nuttige sociale voorzieningen.

Kritiek op het sportbeleid van Rusland wordt afgedaan als ‘niet bewezen’.

Komt al dat geld het WK en de maatschappij (wegen worden verfraaid, luchthavens verbeterd) ten goede? Ongetwijfeld niet. Corruptie maakt deel uit van de Russische maatschappij en dat is onder Vladimir Poetin niet verbeterd. Wie een project van de grond wil krijgen, moet daarvoor wat extra betalen, lees je in het boek van Stanislav Belkovski. Die was jaren politiek actief in Rusland en schreef onder meer een biografie over Vladimir Poetin, de zakenman-politicus die in maart zonder veel twijfel wordt herkozen tot president. Poetin is geen groot visionair staatsman. Zijn beleid is eerder gericht op het bestendigen van de toestanden die na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie groeiden. Volgens Belkovski is het te betalen smeergeld onder Poetin nog met vele procenten gestegen. Ook dat heeft zijn invloed op het budget.

Onder meer daarom rees er de voorbije jaren veel protest tegen dit eerste toernooi op Russische bodem. De waanzin van de georganiseerde corruptie en van ’s lands en ’s mans beleid. De vrede met de Tsjetsjenen kon slechts worden afgekocht met grote geldsommen, er was de annexatie van de Krim, het neerhalen van een passagiersvliegtuig tijdens de oorlog met Oekraïne, eerder al de oorlog in Zuid-Ossetië waar Rusland de facto Georgië binnenviel… Kan je een land met een leider die soms een serieuze loop nam met internationale wetten en verdragen, grote internationale sportwedstrijden laten organiseren? Het internationale protest stak een eerste keer de kop op naar aanleiding van de Olympische Winterspelen in 2014, de duurste ooit, zomerspelen inbegrepen, omdat de stad om klimatologische redenen er gewoon niet geschikt voor was. Het zal de komende maanden meermaals worden herhaald, zij het allicht niet zoals in Brazilië waar het volk massaal op straat kwam. Dat zien we Russen niet zo snel doen, ook al zullen er naar aanleiding van de verkiezingen wel demonstraties tegen het beleid komen.

Is de modale Rus beter af onder zijn grote leider? Ja en neen, zegt de Belgische zakenman die hier al jaren handel drijft. In de steden zeer zeker. Op het platteland is men daar minder van overtuigd. Voor hen zijn alle politieke leiders dezelfde.

Moetko

Voor de FIFA maakt het allemaal weinig uit, voor hen tellen de centen. Gianni Infantino, sinds februari 2016 aan de macht, is de man die begin dit jaar nog de uitbreiding van het tornooi tot 48 landen op de eindfase aankondigde. Om zijn herverkiezing te faciliteren? Vanaf 2026 gaat dat in. Dat betekent een tornooi met tachtig wedstrijden, nog meer inkomsten uit uitzendrechten voor de FIFA en nog meer nood aan infrastructuur en dus kosten voor de organisatie. Dat is slechts weggelegd voor de allergrootste landen of een combinatie van heel veel landen. De VS, Canada en Mexico gaan samen 2026 organiseren (Marokko is nog wel tegenkandidaat, maar dat lijkt een hopeloze opdracht) en voor 2030 mag u ongetwijfeld China bijschrijven. Argentinië, Uruguay en Paraguay willen ook, maar kijkt u eens naar de recente commerciële verdragen die de FIFA afsloot. Na Brazilië en de schandalen (ook in de schoot van de FIFA) haakten heel wat partners af. Zij werden de laatste tijd vervangen door Chinezen: de Wanda Group is een van de zeven partners van de FIFA, Hisense en Vivo zijn straks nieuwe sponsors van het WK. Gezien de corruptie die er serieus inhakte bij de Zuid-Amerikaanse sportleiders en de inspanningen die China deed in het voetbal, zullen ze van goeden huize moeten zijn om de FIFA, dat de voorbije twee jaar een tekort had op de begroting, over twaalf jaar te beletten naar China te gaan.

In deze Moscow Country Club (links), met bijhorend sportcomplex (boven), zullen  de Rode Duivels straks verblijven.
In deze Moscow Country Club (links), met bijhorend sportcomplex (boven), zullen de Rode Duivels straks verblijven.© belgaimage

Laat Infantino een nieuwe wind waaien door de FIFA? Gary Lineker suggereerde dat, vermoedelijk om goed te praten dat hij na jaren van kritiek aan het adres van de wereldbond afgelopen vrijdag de loting mocht leiden. Mmm. Een paar uur voor de loting liet de FIFA-voorzitter Vitali Moetko in het Kremlin Palace ongestoord een show opvoeren. Moetko is dan wel geen lid meer van de raad van bestuur van de FIFA, maar als voorzitter van het organisatiecomité kreeg hij opvallend veel spreektijd van Infantino. Moetko benutte die om de kritiek op het sportbeleid van Rusland uitvoerig af te doen als ‘niet bewezen’.

Volgers van het Russische voetbal horen het wel vaker: problemen worden steevast weggeduwd als niet bestaande. Of er wordt vergeleken met andere naties waar het ‘ook allemaal bestaat’. Racisme en hooliganisme, twee kwalen van de Russische Premier League (naast het overbetalen en -beschermen van de eigen Russische voetballers, zodat die niet naar het buitenland moeten om hun grenzen te verleggen), worden weggemoffeld en niet streng genoeg aangepakt. Omdat voetbalbonzen de ernst ervan niet inzien, zeggen waarnemers. Het gooien van bananenschillen naar Afrikaanse spelers wordt afgedaan als ‘een grap die die jongens niet snapten’. Benieuwd wat dat volgende zomer gaat worden, op matchen van Nigeria en Senegal, of tijdens Rusland-Egypte.

Droomt Rusland nog van de halve finale, zoals Moetko in 2010 bij de toekenning van de organisatie voorop stelde? Neen, zeker niet nu eventueel in de volgende ronde – als ze die bereiken is dat sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie een primeur op een WK – Portugal of Spanje wacht.

Veiligheid

Wat staat de fans te wachten? Het is de bedoeling dat ze een ander, positief beeld van Rusland krijgen, benadrukte Infantino. Zoals supporters, ondanks voorafgaande onheilstijdingen, ook genoten van Brazilië en Zuid-Afrika. De Belgische delegatie kreeg in Rusland de verzekering van de veiligheidsmensen die hen begeleidden: wie straks naar Rusland komt voor een match, zal grondig gescreend zijn. De visumplicht is in theorie afgeschaft – van tien dagen voor tot tien dagen na het tornooi – maar ze is vervangen door een vriendelijker woord: een Fan ID, iets wat ze vanaf volgend seizoen ook gaan invoeren in de Russische competitie. Op dat vlak is dat goed: zo weten clubs eindelijk wie op hun tribunes zit en kunnen ze wangedrag gerichter straffen. Komende zomer zal de Fan ID tot iets makkelijker doorgaand verkeer moeten leiden. Ook letterlijk te nemen: wie zo’n ticket heeft, mag gratis met het openbaar vervoer reizen.

Veilig zal het zijn, dat merkten we al tijdens de loting. We moesten een hele reeks veiligheidschecks passeren voor we aan een badge raakten, en wie binnen wilde, moest langs een dubbele elektronische controle. Dat zal in de stadions wellicht niet anders zijn. In de speelsteden zal ook de taal niet zo’n probleem zijn, elders wel. Het wordt anders dan Brazilië, waar de sfeer op de tribunes uitbundig was, maar daarom niet minder speciaal. Een beetje avontuur, strak geleid van bovenaf.

En de Belgen? Met tegenstanders als Panama, 56e op de ranking, en Tunesië, 27e, in de aanloop naar de topper tegen Engeland is voor hen dezer dagen vooral de zorg een praktische: het oefenveld, de logies voor de vrouwen, het hotel, de logistiek, de taakverdeling van elk lid van de delegatie en een goeie scouting van tegenstanders die niet zo bekend zijn. De aanloop kan vervelend worden als er niet gewonnen wordt van Panama, maar daar houdt niemand echt rekening mee.

Spasiba dus, Diego Maradona en co. Bedankt. U was clement bij de loting. Nu is het aan de Rode Duivels.

NO PROBLEMSKI HOTEL
© BELGA

De stadions

België-Panama

maandag 18 juni, 17 u (Belgische tijd)

Stadion: Fisjt (Sotsji)

Capaciteit: 47.659 (na het WK wordt de capaciteit 40.000)

Kostprijs: 615 miljoen euro

Bijzonderheden: gebouwd een eindje buiten de stad naar aanleiding van de Olympische Winterspelen en de Paralympics in 2014. Vanaf de tribunes zijn in het noorden bergen te zien, en in het zuiden de Zwarte Zee. Een profclub is er niet.

België-Tunesië

zaterdag 23 juni, 14 u (Belgische tijd)

Stadion: Otkrytieje Arena (Moskou)

Capaciteit: 45.360

Kostprijs: 511 miljoen euro

Bijzonderheden: Otkrytieje is de naam van de bank die de rechten kocht voor zes jaar. De facto is dit het Spartak stadion, naar de club die het bespeelt. Op de flanken staan de letters groot ingewerkt. De bouw had wat voeten in de aarde, omdat het oorspronkelijke ontwerp als te flauw werd gezien. Tot het stadion werd gebouwd had de club, een van Ruslands grootste, vreemd genoeg geen eigen huis. De fans zitten kort op het veld en kunnen voor veel sfeer zorgen. Selfies met gladiator Spartacus, een beeld voor het stadion, zijn een must voor de bezoeker. Net als het grotere Loezjniki, waar openingswedstrijd en finale worden gespeeld, heeft dit stadion een eigen metrostation, wat de bereikbaarheid vanuit het centrum vergemakkelijkt.

Engeland-België

donderdag 28 juni, 20 u (Belgische tijd)

Stadion: Kaliningrad

Capaciteit: 35.212

Kostprijs: 360 miljoen euro

Bijzonderheden: het zal drummen worden en vechten voor een ticket, want dit is het kleinste WK-stadion. Het speciale aan Kaliningrad is de locatie: een enclave in het westen aan de Baltische Zee, omringd door Polen en Litouwen. Het concept van het stadion is gebaseerd op de Allianz Arena, de locatie speciaal: moerasland dat lang onbewerkt bleef. Kaliningrad is voor Rusland van militair belang en behoorde vroeger tot Pruisen. Tijdens WOII werd de stad nagenoeg compleet vernietigd en daarna kwam ze in handen van Rusland. Baltika Kaliningrad, de club die er na het WK gaat spelen, is momenteel een subtopper in tweede klasse.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content