Als opgejaagde dieren bewegen de bondscoaches zich doorheen dit WK. Overal waar ze verschijnen, krijgen ze een horde mediavertegenwoordigers achter zich aan, ieder uitgesproken woord wordt geregistreerd en uitvergroot. In een medialandschap dat ook in het buitenland steeds meer de weg naar de vervlakking inslaat, krijgen ze vaak de meest idiote vragen. Want dit WK wordt geteisterd door verslaggevers die alleen maar geïnteresseerd zijn in randverschijnselen. Het leidt tot een invasie van de media en tot toestanden die een dergelijk toernooi onwaardig zijn. Sommige matchen zijn voor 50 procent overboekt en journalisten die op een wachtlijst terechtkomen, staan zich een uur voor de match te verdringen in de hoop dat hun naam wordt afgeroepen en ze alsnog aan een kaart raken. De FIFA, die graag koketteert met haar organisatorische kwaliteiten, moet zich daarover schamen.

Als trainer moet je mentaal verschrikkelijk sterk staan om, midden in een stroming van allerhande meningen, stellingen en banaliteiten, overeind te blijven. Belgische trainers die bij wat tegenwind humeurig reageren of zelfs een persstop inlassen, zouden in zo’n wespennest vertrappeld raken. Het niveau van een trainer blijkt ook uit de manier waarop hij met de media omgaat. Geen mens beheerst dat spel zo subliem als de Braziliaan Carlos Alberto Parreira. Na de slappe start van zijn ploeg werden er vragen gesteld over de voorbereiding van de vijfvoudige wereldkampioen en toen Ronaldo meer op een bokser uit de categorie van de zwaargewichten leek dan op een voetballer, kreeg Parreira van het zevenhonderd man sterke Braziliaanse persleger de raad een andere aanvaller op te stellen. Hij legde die kritiek lachend naast zich neer en zag vervolgens zijn ploeg, en Ronaldo, tegen Japan wervelend voetballen.

Met dezelfde flair reageert ook de wat dromerig ogende Argentijn José Pekerman op die persmensen die nu al zijn hoofd op de guillotine willen leggen omdat ze zich niet akkoord verklaren met zijn selectiepolitiek. Voorlopig houden de resultaten Pekerman overeind. Maar wat moet er in een trainer omgaan die weet dat hij bij wijze van spreken wordt gekruisigd als Argentinië op het WK faalt ? Van Pekerman is bekend dat hij zich voorbereidt op kritiek. Voor hij zijn selectie voor dit WK prijsgaf, zocht hij de stilte van een klooster op om zich mediterend tegen kritiek te wapenen. Ook trainers moeten middelen zoeken om zichzelf te beschermen. Want de toon wordt steeds grimmiger en beledigender.

Geen trainer die de afgelopen maanden zo ijzersterk naar voren trad als de nochtans debuterende Jürgen Klinsmann. Heel anders dan zijn leeftijds- en generatiegenoot Marco van Basten bleef hij de afgelopen maanden zichzelf. Terwijl Van Basten, die voor de pijnlijke uitschakeling van Nederland in de schoppartij tegen Portugal nochtans mild werd aangepakt, extreem kregelig reageert op journalisten die hem bekritiseren, staat Klinsmann boven alles.

Nu al mag Jürgen Klinsmann de man van het toernooi worden genoemd. De Duitse voetbalbond wil zijn contract zo snel mogelijk verlengen, maar Klinsmann vindt dat een club of federatie nooit moet kiezen voor een trainer, maar wel voor een filosofie. Wat dat betreft, hoeft een vertrek van hem, zo liet Klinsmann horen, niets te veranderen. Zijn assistent Jochim Löw werkt en denkt, samen met de andere leden van de technische staf, in dezelfde lijn.

Trainers als Klinsmann zijn een verademing in een wereldje waarin veel eenheidsworst wordt geproduceerd. Ze trekken ook het niveau van de hen omringende bestuurders op, omdat ze hen verplichten na te denken. Zo zal Duitsland de winst uit de ticketverkoop van dit WK gebruiken om de trainersopleiding te verbeteren en het andere geld onder de clubs verdelen. Die worden verplicht dat in de jeugdwerking te stoppen. Klinsmann gaf daar destijds mee de aanzet voor.

Zo lever je als trainer een bijdrage die veel verder gaat dan dat wat zich alleen op het veld afspeelt. Dat soort zeldzame vakmensen moet gekoesterd worden.

JACQUES SYS