Ronduit aandoenlijk was de manier waarop Franky Van der Elst afgelopen vrijdag na de 2-1-nederlaag van STVV op RC Genk zijn ontgoocheling de vrije loop liet. Moedeloos en radeloos leek hij ervan te worden steeds weer de spelers op bepaalde zaken te wijzen, die vervolgens niet in de praktijk werden omgezet. Zo krijgt Van der Elst zijn club niet uit de bodem van het klassement en is de oogst ook sinds zijn aanstelling heel mager: 12 punten op 48 of 25 procent.
Van alle voetballers die we in onze carrière hebben ontmoet, was Franky Van der Elst een van de meest interessante. Een man zonder vedetteallures, wars van egotripperij of zelfverheerlijking, een volksjongen die tien jaar in een bescheiden rijhuis woonde, waar hij je altijd hartelijk ontving. Van der Elst praatte boeiend over voetbal, analyseerde scherp en helder, met inzicht en doorzicht, op de manier zoals hij zich ook op het veld bewoog en mee de krijtlijnen uittekende. Slim en sluw was Van der Elst, zoals bleek toen hij ballen recupereerde door op het juiste moment te anticiperen. Hij kon daar boeiend en gedetailleerd over praten, net zoals over de wijze waarop hij telkens weer rustig opbouwde en de combinatie zocht, of over tactische correcties die een wedstrijd deden kantelen.
Een toptrainer in spe, dachten we na ieder interview. Vreemd dat dit eigenlijk nooit is gelukt en dat Franky Van der Elst nu, op zijn 50e, moet (over)leven in de kelder van het klassement. Sinds 1999 is hij trainer, niet één prijs kon hij winnen. Diep in zijn binnenste moet dat knagen. In zijn periode bij Beerschot liet Jos Verhaegen zich weleens ontvallen dat Van der Elst gedrevenheid miste, een uitspraak die een eigen leven is gaan leiden en hem tot vandaag nog achtervolgt.
Dat is bizar want als voetballer verlangde Van der Elst, de kilometervreter, het uiterste van zichzelf. Ooit zei hij belangrijke beslissingen in het leven gevoelsmatig te hebben genomen. Ook in de keuze van de clubs toen hij bijvoorbeeld Club Brugge prefereerde boven Anderlecht. Als trainer liet die intuïtie hem in de steek. Nooit was er voor hem belangstelling van een echt ambitieuze club, zelden werd zijn aanpak door spelers bejubeld, al viel men hem ook nooit af. Als trainer is en blijft Franky Van der Elst opvallend onopvallend.
Natuurlijk zijn topvoetballers zelden toptrainers. Lorenzo Staelens, nog iemand die als speler gloedvol en gepassioneerd over voetbal kon praten, kwam tot de constatering dat hij zich beter voelt in de schaduw omdat hij niet in staat bleek zijn emoties te controleren. Franky Van der Elst werkte ook een tijdje als hulptrainer, bij Club Brugge aan de zijde van Jan Ceulemans, iemand die het ook nooit echt maakte in dit vak en met Westerlo ook tot op de bodem van de rangschikking is afgegleden. Toch krijgt Ceulemans, die meer dan wie ook teert op zijn status als voetballer, een grenzeloos krediet. Hij wordt geprezen als evangelist van de eenvoud, als iemand die zijn ploeg laat voetballen naar zijn evenbeeld: zonder franjes. Zou Ceulemans soms iets verkeerd doen? Een foute wissel, een tactische vergissing? Je hoort er nauwelijks iets over. Geen mens die zijn vakmanschap ter discussie stelt. En niemand die naar buiten brengt wat er echt verkeerd is gelopen in een voor hem traumatische periode bij Club Brugge. Het is, zoals zo vaak in het leven, een kwestie van perceptie.
Woensdag speelt STVV tegen Westerlo en treft Franky Van der Elst Jan Ceulemans. Twee volkse iconen in een wereld van windverkopers, samen goed voor 182 interlands, tien titels, zes bekers en vijf Gouden Schoenen. Zouden ze vaak nog aan de periode bij Club Brugge denken toen ze als trainer, onder de vleugels van technisch directeur Marc Degryse, blauw-zwart naar een nieuw tijdperk moesten leiden omdat ze, zoals de toenmalige voorzitter Michel D’Hooghe het verwoordde, “het bloed van het huis in zich meedroegen”?
Nu spelen ze degradatievoetbal in zijn meest pure vorm. En Marc Degryse, de analist, kijkt vanaf de zijlijn toe.
DOOR JACQUES SYS
Veel in het leven is een kwestie van perceptie.
