Er komt een magistraat bij het ministerie van Justitie die zich uitsluitend met voetbal gaat bezighouden. ‘Door het nieuwe gokschandaal kon de minister het zich politiek niet veroorloven om niet te reageren’, zegt senator en STVV-voorzitter Roland Duchâtelet.

De ministers Annemie Turtelboom van Binnenlandse Zaken (bevoegd voor politie) en Stefaan De Clerck van Justitie maakten gisteren bekend dat zij een ‘Cel ter bestrijding van fraude bij voetbalwedstrijden’ gaan oprichten. Dat zal gebeuren binnen de directie ter bestrijding van de economische en financiële criminaliteit van de federale gerechtelijke politie. De cel zal bestaan uit minstens één magistraat die zich exclusief met voetbal gaat bezighouden. Er komt ook een meldpunt voor voetbalfraude.

Beide ministers komen hiermee tegemoet aan een wetsvoorstel dat ruim een jaar geleden werd ingediend door zes senatoren. “Ons voorstel om een specifieke voetbalmagistraat in het leven te roepen zou zeker zijn gestemd”, zegt Roland Duchâtelet, behalve senator voor Open Vld ook clubvoorzitter van STVV. “De meerderheidspartijen waren het daarover eens. Dat het nu gebeurt zonder nieuwe wet, is minder belangrijk dan dát het gebeurt. Ministers behoren tot de uitvoerende macht, zij kunnen zelf beslissen om zo’n cel op te richten. Wij zullen nu vanuit de wetgevende macht opvolgen of het ook daadwerkelijk gebeurt.”

Behalve Duchâtelet schreven ook de senatoren Pol Van den Driessche (CD&V en bestuurder bij Cercle Brugge), Alain Courtois (MR, ex-KBVB en ex-Anderlecht), Dirk Claes (CD&V), Philippe Moureaux (PS) en Marc Elsen (cdH) mee aan het wetsvoorstel. Zij deden dat vanuit de vaststelling dat het gerecht zeer traag en met onvoldoende coördinatie en slagkracht optreedt in gevallen van vermoedelijke omkoping. Zo werd het onderzoek naar de praktijken van Zheyun Ye al snel door het federaal parket naar het parket van Brussel verwezen. Vier jaar na de feiten is het nog steeds niet afgerond. Na aanwijzingen van corruptie bij Anderlecht-STVV van 26 april 2008 trad justitie ook nauwelijks op.

Met hun wetsvoorstel wilden de senatoren de minister van Justitie onder druk zetten om het federaal parket systematisch te belasten met onderzoek naar omkoping en onregelmatige weddenschappen bij voetbalwedstrijden. Om dat met de nodige snelheid en slagkracht te doen leek het hen noodzakelijk dat het parket een beroep kan doen op een binnen de federale gerechtelijke politie ingebedde preventie-, observatie- en onderzoekscel. De ministers stappen nu mee in die zienswijze.

Wie de nieuwe voetbalmagistraat wordt, is nog niet bekend. “Het moet iemand zijn die het voetbal goed kent, maar zo zijn er veel magistraten. Zo moeilijk kan het niet zijn om iemand te vinden die dit zou willen doen”, denkt Duchâtelet.

De eerste 24 uur

“Een van de grote handicaps van de voetbalbond”, zegt Duchâtelet, “is dat hij vrijwel niks kan doen: geen telefoons aftappen, geen huiszoekingen verrichten. Hij kan alleen mensen ondervragen en als die niks zeggen, kan hij daar niet eens tegen optreden. Door zijn bijzonder beperkte onderzoeksmacht boekt de bond ook moeilijk resultaten. Dat is ook de reden dat men meestal klacht neerlegt bij de bond én bij de burgerlijke rechtbank. Dat heb ik zelf ook gedaan in de zaak-Ye.”

De voetbalfraudecel zal tot opdracht hebben zich grondig te informeren over de gokwereld en alle spelers, bestuurders en scheidsrechters uit de Jupiler en de EXQI League, maar ook over makelaars en andere personen die belang zouden kunnen hebben bij (of invloed op) het manipuleren van wedstrijden. Duchâtelet: “Ten tijde van Ye ging plots een aantal spelers naar Finland, waar dan vreemde resultaten op het bord kwamen. Dan is het goed meteen te weten waar die spelers eerder zaten. Of ook dat Allatta een makelaar is. Of stel dat Moeskroen wordt overgenomen door een investeerder, dan moet die magistraat onmiddellijk kunnen weten om wie het gaat. Het is belangrijk dat hij zich constant verdiept in iedereen die in het voetbal rondloopt.”

In hun wetsvoorstel bepleiten de zes senatoren dat de cel zonder enige territoriale beperking kan optreden. Bij vermoedens van omkoping moet ze ook in staat zijn de nodige politiemensen te mobiliseren zodat nog tijdens de wedstrijd ter plaatse kan worden afgestapt. Duchâtelet: “Als de spelers dan uit de kleedkamer komen, kun je hen direct isoleren en verhoren. Iedereen weet dat het bij een misdrijf van het grootste belang is zo snel mogelijk onderzoeksdaden te stellen, het liefst binnen de 24 uur. Anders dreigen er sporen te worden uitgewist. Het probleem nu is dat de burgerlijke rechtbank wordt aangesproken van het arrondissement waar het misdrijf zich voordoet. Dan kom je bij een onderzoeksrechter terecht die toevallig vrij is en misschien niets van voetbal kent. Die moet zich eerst nog beginnen te informeren voor hij het onderzoek kan opstarten. Dat leidt tot tijdverlies.”

Rollenspellen

Belangrijk is dat er naast repressie ook aan preventie wordt gedaan. Inspiratie hiervoor haalden de senatoren uit de Verenigde Staten. Daar bestaat het oudste en best ontwikkelde voorbeeld van een anticorruptiecel bij de opsporingspolitie die specifiek gericht is op sport: het Sports Bribary Program van de FBI. De VS was het eerste land waar veel geld omging in de professionele sport, met een lange geschiedenis van omkoopschandalen als gevolg. FBI-agenten lichten er al jaren de atleten voor over gokken en over hoe de georganiseerde misdaad kan proberen hen om te kopen. Duchâtelet: “Het is ook onze bedoeling om jonge spelers alert te maken voor hoe het in de praktijk in zijn werk gaat. Het begint altijd onschuldig: je krijgt een cadeau van de fixer, tot je je verplicht voelt om iets terug te doen.”

Volgens Duchâtelet zal preventie de spelers, scheidsrechters en bestuurders minder vatbaar maken voor omkoping, maar ook de drempel verlagen om contact op te nemen met de autoriteiten. Daartoe zal een meldpunt worden opgericht binnen justitie. “Nu is er een bij de voetbalbond. Al wie is aangesloten, heeft de plicht om onregelmatigheden daar te melden. Alleen weten niet veel mensen dat het bestaat. Dus kan het beter worden afgeschaft, het is beter dat zo’n meldpunt onder justitie valt. Anders moet de voetbalbond informatie die hij krijgt nog doorspelen aan justitie en dan verlies je weer tijd. Een ander argument is dat bij de bond iedereen is aangesloten bij een club. Daar ga je als speler niet zo gauw bij te biechten.”

Volgens Duchâtelet is er geen vooraanstaande rol meer weggelegd voor het bondsparket. “Zijn taak zit volgens mij niet in het onderzoeksgedeelte, maar in het strafgedeelte. Het onderzoek moet gebeuren door die magistraat en de politie. Wanneer er resultaten zijn, worden de betrokkenen gestraft door de civiele rechtbank en de voetbalwereld kan bepalen of een club degradeert, of een trainer of speler wordt geschorst. Met andere woorden: als het onderzoek is afgerond, wordt het dossier overgemaakt aan de voetbalinstanties en zij kunnen de tuchtrechtelijke sancties treffen. In de zaak-Ye begon de bond met allerlei onderzoeken zonder justitie erbij te betrekken. Dan dreig je het strafrechtelijke luik in gevaar te brengen. Daarom verbood justitie de bond toen om zich er nog mee bezig te houden. Spijtig genoeg is er daarna ook bij justitie niet veel gebeurd, maar dat is wat anders.”

Angela Merkel

De UEFA verwijt de Belgische bond precies dat hij veel te snel zijn handen aftrekt van corruptiedossiers, zoals dat rond Zheyun Ye, en ze bij justitie neerlegt. Ze adviseerde de KBVB afgelopen zomer om het begrip ‘corruptie’ in zijn reglementen te vervangen door ‘wedstrijdvervalsing’. Sinds 1999 is private omkoping strafrechtelijk strafbaar als corruptie. “Dat houdt geen steek, want wedstrijdvervalsing ís corruptie”, zegt Duchâtelet over de reglementswijziging. “Ik wist niet dat de UEFA het zo ziet. Ik deel die opvatting niet. Je moet in zulke dossiers proberen zo goed en zo snel mogelijk informatie te verzamelen. Dat kun je alleen maar via de rechterlijke macht.”

Zodra de voetbalmagistraat is aangeduid, is het alleszins de bedoeling dat het tot een samenwerking komt met de KBVB en de UEFA. Volgens Duchâtelet werden zowel de Pro League als de UEFA, in de persoon van corruptiebestrijder Karl Dhont, bij de totstandkoming van het wetsvoorstel betrokken. “De informatie over abnormale gokinzetten zit bij de UEFA. Het zou te gek zijn dat die voetbalmagistraat zich daar ook nog eens mee bezighoudt.” Aanvankelijk was ook sprake van overleg met de Belgische vereniging van wedkantoren, maar dat sneuvelde wegens niet zinvol. “De meeste weddenschappen op Belgische wedstrijden gebeuren niet in België”, weet ook Duchâtelet.

Het engagement van de ministers Turtelboom en De Clerck komt niet toevallig. Duchâtelet: “Politiek gezien kan een minister het zich nu niet veroorloven om hier niet positief op te reageren. In die zin helpt het in Duitsland losgebarste schandaal ons enorm.”

Duchâtelet kadert het initiatief verder in wat hij “een waardeverschuiving” in het voetbal noemt. “Het handsspel van Thierry Henry is een mijlpaal. Vroeger zou men hebben gezegd: slim gespeeld. Nu hoor je: dit is niet sportief. Het verheugt mij bijzonder dat men daar nu anders tegenaan kijkt. De scheidsrechter beetnemen is toch niet sportief? Het geval-Henry is een doorbraak voor het gebruik van tv-beelden. Dat dit zolang duurt in de voetbalwereld, heeft ermee te maken dat het een mannenwereld is. Eens mannen een standpunt hebben ingenomen, hebben ze het moeilijk om toe te geven dat ze fout zijn, zelfs al worden ze met hun neus op de feiten gedrukt. Mocht Angela Merkel op de stoel van Blatter zitten, we gebruikten al lang videobeelden.”

door jan hauspie – beelden: belga

Een van de grote handicaps van de voetbalbond is dat hij vrijwel niks kan doen.

Roland DuchâteletIn de VS lichten FBI-agenten al jaren de atleten voor.