Verwacht wordt dat Sepp Blatter morgen in Brazilië zijn kandidatuur voor een vijfde ambtstermijn als FIFA-voorzitter bekendmaakt. Als het van onderzoeksjournalist Andrew Jennings afhangt, mag Seppy-weppy het nu wel schudden: ‘De FIFA, dat is Pyongyang!’

Ah, Andrew Jennings! Wie ooit kennismaakte met de inmiddels zeventigjarige Schot, weet dat de wat sjofele, schijnbaar verstrooide inspecteur Columbo ook echt bestaat. In zijn oude beige regenjas lijkt Jennings zo van het tv-scherm uit de jaren zeventig te zijn weggelopen. Alleen de kleur van zijn verwarde witte haar verschilt met dat van zijn illustere voorganger. Maar zo sjofel hij soms lijkt, zo legendarisch zijn de documentaires die hij maakte voor het Britse Panorama. Op You Tube is nog altijd te zien hoe hij uit het struikgewas van het FIFA-hoofdkwartier in Zürich tevoorschijn springt en er voorzitter Sepp Blatter onderschept om hem die ene prangende vraag te stellen: “Mijnheer Blatter, weet u wie bij FIFA smeergeld aannam van ISL? Was het Havelange?”

ISL was het marketingbedrijf dat in de vorige eeuw de exclusieve WK-rechten van de FIFA verwierf. Naar later bleek dankzij zakken vol geld die het corrupte bobo’s in ruil voor het contract had uitgekeerd. ISL ging over de kop en de corruptie lekte uit. Een Zwitserse rechtbank beschuldigde toenmalig FIFA-voorzitter João Havelange er jaren later van zo’n anderhalf miljoen dollar te hebben getoucheerd. Ook zijn voormalige schoonzoon Ricardo Teixeira had zich zonder scrupules via ISL verrijkt. Jennings bracht de zaak aan het rollen met zijn boek Foul! vlak voor het WK 2006 in Duitsland. Vijf jaar later nodigde de Braziliaanse senaat hem uit om hierover te komen getuigen. Havelange en Teixeira deden afstand van hun mandaten, zonder schuldbekentenis en zogezegd om gezondheidsredenen. Daarmee was voor de FIFA de kous af, maar niet voor Jennings: nog steeds zit hij Blatter als een luis in de pels. Iets waarvoor hem al sinds 2003 de toegang tot elke persconferentie van Seppy-weppy wordt ontzegd. Volgens Jennings was de Zwitser, als secretaris-generaal van Havelange, perfect op de hoogte van de omkoping.

Zwitserse safe

Jennings noemt de FIFA onverbloemd een criminele organisatie. De titel van zijn recentste boek zegt het helemaal: Omertà. Sepp Blatter’s FIFA Organised Crime Family. Jennings begint zijn verhaal in Palermo, waar Havelange en de Siciliaanse maffia zoete broodjes bakten. “Havelange heeft de maffiastructuren in de FIFA geïnstalleerd en Blatter heeft ze geërfd”, aldus de auteur. De Braziliaan Havelange corrumpeerde eveneens het voetbal in zijn eigen land. Zijn ex-schoonzoon Teixeira was bondsvoorzitter en stond aan het hoofd van het organisatiecomité van het controversiële WK dat deze week van start gaat. Nadat Teixeira onder zachte dwang beide functies neerlegde, volgde José Maria Marin hem op. Lood om oud ijzer, aldus Jennings: “Marin is uitschot! Een loopjongen van de oude generaals. Een door en door slecht man.”

De omertà uit Jennings’ boektitel slaat op de inspanningen van Blatter om de interne corruptie binnen de FIFA onder de mat te vegen. De door hem opgerichte ethische commissie is een lachertje. “Al die journalisten die Blatter prijzen voor FIFA’s nieuwe ethische code: weten zij wel dat hij persoonlijk het secretariaat voor deze zogenaamd onafhankelijke ethische commissie heeft geleverd? Dat is alsof de grootste crimineel van België zelf de detectives mag kiezen die zijn handel en wandel moeten onderzoeken. Dit is Pyongyang! Blatter controleerde het onderzoek dat tegen hem is gevoerd. Hij werpt de FIFA terug naar de middeleeuwen en komt ermee weg ook.”

Het Amerikaanse hoofd van de ethische commissie, voormalig openbaar aanklager Michael Garcia, liet zonder morren toe dat zijn ruim vierduizend pagina’s tellende rapport over de ISL-omkoping in Blatters Zwitserse safe verdween. Jennings heeft dan ook weinig goede hoop dat Garcia zijn onderzoek naar corruptie bij de toewijzing van het WK 2022 aan Qatar – waarvoor al bijna een dozijn FIFA-toplui moest aftreden – tot een goed einde brengt. De Amerikaan kondigde aan zijn besluiten ná het WK te zullen presenteren. Hij kwam met die haastige mededeling nadat de Britse krant The Sunday Times tien dagen geleden bekendmaakte over bewijzen voor de omkoping te beschikken. Jennings zegt er ook te hebben, maar: “Ik heb in dit boek niet willen uitweiden over Qatar of Rusland. Dit gaat over de FIFA en Brazilië, en over hoe de huidige gangstertoestanden hun oorsprong vinden bij Havelange. Voor ik Qatar aanpak, wil ik nog eens goed nadenken.”

WK-tickets uitdelen

Schandaal op schandaal. Het is de rode draad door Blatters heerschappij over het mondiale voetbalrijk. Toch zit hij inmiddels zestien jaar op zijn troon. Dat heeft twee verklaringen volgens Jennings. “Ten eerste, hij trekt zich geen bal aan van wat jij of ik van hem denken. En ten tweede, het enige wat hij moet doen is de stemmen van de 209 aangesloten landen controleren om voorzitter te blijven. Daar deelt hij gretig WK-tickets voor uit. Heerlijk leventje, toch, daar in dat uitvoerend comité? De ene helft zijn bandieten, de andere helft laat zich betalen om te zwijgen. Jullie man van Brugge, D’Hooghe: waarom heeft die nooit zijn mond opengetrokken? Je hoort mij niet zeggen dat hij een bandiet is, want dat weet ik niet. Maar hij zwijgt en brengt keurig zijn kostennota’s binnen. En ze reizen wat af, hoor.”

Mogelijk kandideert Michel Platini tegen Blatter. Jennings verwacht weinig heil van de Franse UEFA-baas. “Doe Platini zijn jasje uit en je ziet een groot voetballer. Maar waar was zijn stem toen Jack Warner, Chuck Blazer en die andere bandieten werden ontslagen? Nergens. Als hij zegt blij te zijn dat dit uitschot is verwijderd, is hij de stemmen van de halve wereld kwijt en kan hij het schudden om ooit FIFA-voorzitter te worden. Platini was een groot voetballer, hij is niet eens een slecht man, maar hij zal nooit zijn stem verheffen. Dan kan hij net zo goed zelfmoord plegen. Dat is het weergaloze van het systeem dat Blatter heeft geïnstalleerd. West-Europa is behoorlijk clean. Als er vuile spelletjes worden gespeeld in België, zijn er genoeg journalisten om erover te berichten. Eenmaal voorbij Praag heb je geen sterke media meer, maar omgekochte agenten, afpersing en matchfixing: de UEFA kreunt onder de vervalste wedstrijden in Oost-Europa. Maar daar zitten wél je stemmers.”

Uitzinnig van woede

Jennings verwijt de media laksheid. “Het enige waar journalisten mee bezig zijn, is de juiste uitslag van Arsenal-Chelsea in hun krant te krijgen. Niet met waar het grote geld vandaan komt: dat kost te veel moeite. Het gevolg is dat die man van 78 opnieuw kandidaat is voor zijn eigen opvolging als FIFA-voorzitter. Mijn goede vriend Thomas Kistner(Duits onderzoeksjournalist en auteur van ‘FIFA Maffia’, nvdr) merkte onlangs op dat we binnenkort véértig jaar opgescheept zullen zitten met die bandieten. Havelange kwam aan de macht in 1974 en bleef zitten tot 1998. Toen regelden ze de opvolging voor Blatter en die blijft maar doorgaan. Zo verandert er natuurlijk nooit iets. Er zijn maar twee instanties volgens mij die voor de noodzakelijke interne hervormingen bij de FIFA kunnen zorgen: de FBI en de fans in Brazilië.”

Jennings verwijst naar het onderzoek dat de Amerikaanse federale recherche in 2010 opstartte naar corruptie bij de FIFA. Volgens hem zit een doorbraak eraan te komen. Maar bovenal vestigt hij zijn hoop op de Braziliaanse voetbalfan. De volkswoede vorig jaar tijdens de Confederations Cup was een voorbode van wat ons nu te wachten staat, zegt hij. “De Brazilianen zijn zó boos. Ik heb samenkomsten bijgewoond van protestcomités in de twaalf speelsteden, waar ik was uitgenodigd om te komen spreken over de FIFA. Kijk naar de demonstraties van de afgelopen weken in São Paulo en Rio. En kijk dan naar de buitenlandse berichtgeving hierover: waardeloos! Al die buitenlandse correspondenten zitten in São Paulo en Rio. Niemand gaat kijken in Belo Horizonte, Salvador of Fortaleza, of in de tientallen kleinere steden waar de mensen even uitzinnig zijn van woede. Gelukkig is het een koud kunstje tegenwoordig voor al die boze mensen om alles zelf te filmen en via You Tube de wereld rond te sturen. Ze moeten wel, want de journalisten vertikken het om erover te schrijven. Voor hen is Brazilië het land van de bloedmooie meiden met wiebelende borsten op de Copacabana. Dat honderdduizenden Brazilianen ten strijde trekken tegen de politici omdat die hun land hebben gestolen: dat zien ze niet. En natuurlijk dragen ze allemaal ook de kleuren van hun land, want het zijn patriotten en ze houden van voetbal. Maar die wereldbeker willen ze echt niet, hoor.”

Uilskuiken Pelé

Het protest heeft maar één reden, weet Jennings: de welig tierende corruptie in Brazilië. “In 1985 kwam er een einde aan de militaire dictatuur. Mensen waren jarenlang gefolterd en vermoord, de economie zat in het slop, er heerste hyperinflatie. De militaire dictatuur beloofde de bevolking democratie. Mensen zouden kunnen stemmen op wie ze wilden. Maar wat kregen ze in de plaats? Corrupte politici. Net als in Zuid-Afrika: daar ging de corruptie uit het apartheidstijdperk ook gewoon verder onder het nieuwe bewind. En de politie is geen haar beter. Ze gooit zelfs stungranaten naar de mensen. Béésten zijn het.”

Jennings vertelt een verhaal dat hem ontelbare keren is verteld. “Een vader stapt het lokale ziekenhuis in een willekeurige Braziliaanse stad binnen. In zijn armen draagt hij zijn zieke kind. De dokter komt een kijkje nemen en zegt: sorry, ik heb geen medicijnen, geen bed en geen verpleegsters, ik kan u niet helpen. De vader wandelt het ziekenhuis weer buiten, nog steeds met dat zieke kind op zijn arm. Aan het eind van de straat ziet hij dat state of the art voetbalstadion oprijzen dat drie keer zoveel heeft gekost als het oorspronkelijk was begroot vanwege de corruptie. Hoe wraakroepend is dát? Die vader gaat naar huis en stopt zijn zieke kind in bed. De volgende ochtend staat hij daar opnieuw, maar nu met een steen en een molotovcocktail in zijn handen. Omdat dat nog het enige is wat hij kan doen. Hij wil een ziekenhuis dat functioneert en hij wil dat zijn kind naar de universiteit kan. Geen nonsens als een voetbalstadion, waarnaar alle sociale uitgaven in Brazilië nu zijn afgeleid.”

Het voorwoord bij Omertà werd geschreven door Romariode Souza Faria. De voormalige Braziliaanse voetbalster stapte na zijn loopbaan in de politiek en wierp zich op als gangmaker van het anti-WK-protest. “Mijn vriend Romario is een grote held”, zegt Jennings. “Hij trekt zijn mond tenminste open. Waarom? Omdat hij een kind is van de favela’s en wéét wat armoede en politiegeweld zijn. Daarnaast heb je uilskuikens als Ronaldinho en Pelé, die zegt dat je nu eenmaal geen voetbal speelt in ziekenhuizen. Tuurlijk niet! Maar als je je been breekt op zo’n voetbalveld, zal je er toch een nodig hebben. Je zal twee slogans zien tijdens dit WK: ‘No world cup here‘ – en dat voor echte voetballiefhebbers hé – en: ‘Wij willen scholen en ziekenhuizen naar FIFA-normen’. Veel scholen in Brazilië zijn weinig meer dan een krot.”

Doden op tv

Vandaag sluit in São Paulo het tweedaagse FIFA-congres waarmee de wereldvoetbalbond traditioneel het WK op gang trekt. Jennings: “Hoe graag had ik van twintig hoog in een flatgebouw uitgekeken op de straatgevechten nabij het congresgebouw. En maar filmen: hoe de protestanten massaal opdagen, hoe ze stenen werpen en hoe de politie hen met traangas en cavalerie bestrijdt. Het oproer tijdens het congres zal de toon zetten voor de rest van het toernooi. De voetbalbobo’s zullen zich terugtrekken in hun hotelkamers met een bundeltje tickets die ze op de zwarte markt aan hun vrienden kunnen verkopen. De demonstranten zullen proberen het veiligheidsprotocol te verstoren terwijl ze dekking zoeken tegen de stungranaten, de rubberen kogels en het traangas. Maar ze zullen niet opgeven. Want duizend man in hun FIFA-blazer: die kans mag je niet missen, toch?”

Aan voorspellingen over het après-WK waagt Jennings zich niet. “Er zúllen demonstraties zijn en er zullen mensen sterven, dat is zeker. Wat de gevolgen zullen zijn voor Blatters gangsterbende, weet ik niet. Maar als er doden vallen, zal hij onder grote druk komen te staan. Sponsors houden niet van geweld en doden op tv. Dus die zullen morren. En geloof maar niet dat het wishful thinking is: in Belo Horizonte zíjn al twee mensen omgekomen. Dood en begraven, met dank aan die beesten van de politie.”

DOOR JAN HAUSPIE – BEELDEN REUTERS

“Alleen de FBI en de voetbalfans in Brazilië kunnen de FIFA redden.”

“Dat honderdduizenden Brazilianen ten strijde trekken tegen de politici omdat die hun land hebben gestolen: dat zien de journalisten niet.”