Havenstad Hamburg bezorgt bezoekers een fikse adrenalinestoot. Het WK moet hun aantal flink opvoeren.

Of het klopt dat de hamburger oorspronkelijk uit Hamburg komt ? Kijk, dat weet Stefan Albertijn niet. Voor het overige mag u alles over Hamburg vragen aan de breed geinteresseerde Antwerpse manager Shipping Department van Toepfer International. Albertijn, geboren in Hove, belandde na zijn studies TEW via een Duitse studiebeurs in Hamburg. Sinds mei 2002 woont en werkt hij in de stad en hij kan er zo aan de slag als stadsgids.

Het klopt overigens van die hamburger. Op de menukaart van café-restaurant Herzblut in Sankt Pauli staat ‘de originele hamburger’, genoemd naar de Duitse kolonisten die in de 19de eeuw vanuit Hamburg naar de VS vertrokken en ginder hun favoriete vlees op Duitse wijze klaarmaakten.

Een goed bezoek aan de stad begint aan de Reeperbahn, vindt Albertijn. Een affiche kondigt er een optreden van Helmut Lotti aan. Niet in de rosse buurt, maar in een van de grotere stadstheaters. Lotti is hier heel populair, zegt Albertijn : “Altijd meteen uitverkocht.” Hij wijst op een van de grote clubs, in de Grosse Freiheit, Grosse Freiheit 36 geheten. “Hier trad Deus nog op.” Grosse Freiheit 36 ligt op de plaats van de vroegere Cotton Club waar in de jaren zestig The Beatles uit de bol gingen. Tegenwoordig is de Cotton Club onder dezelfde naam nagebouwd in de ‘deftige’ uitgangsbuurt.

Vanaf elf uur ’s avonds wordt het drukker op straat en klampen portiers elke mannelijke voorbijganger aan. Aan het begin van de Reeperbahn ligt het Heiligengeistfeld, een immens braakliggend gebied waar in de winter de Winterdom komt en in de zomer de Sommerdom, een grootschalige sinksenfoor, om het met Antwerpen te vergelijken. Hier wordt tijdens het WK het mediadorp geïnstalleerd en vindt het FanFest plaats. Liefst 50.000 voetballiefhebbers kunnen er, alvorens de rosse buurt in te trekken, via public viewing alle WK-wedstrijden op een reuzenscherm volgen.

Voetbalstad

Op deze plaats staat ook het reuzenrad. Van boven heeft de bezoeker een uitstekend uitzicht op het stadion van cultclub Sankt Pauli. De ‘kleine’ club uit Hamburg is na de laatste degradatie uit de Bundesliga in 2002 afgegleden naar de derde klasse. In die Oberliga Nord gaf hij afgelopen seizoen Carl Zeiss Jena en Rot Weiss Essen partij, en speelde derby’s tegen Kiel, Lübeck en de amateurs van Werder Bremen en HSV. Ook al eindigt Sankt Pauli in de subtop, toch zat het kleine, ouderwetse stadion regelmatig vol met 19.000 toeschouwers en daagden ook voor de mindere wedstrijden minimaal 15.000 kijkers op. Toen de club een paar jaar geleden zo goed als failliet was, namen de lokale prostituees het initiatief om in een weekend een vijfde van hun verdiensten af te staan aan de cultclub.

Vandaag vergaat het Sankt Pauli beter. In het straatbeeld tonen de fans van de cultclub (met zwarte mutsen met doodskoppen) zich weer trots. In de beker schakelde Sankt Pauli het grote Werder Bremen uit om slechts in de halve finales van de latere bekerwinnaar Bayern München te verliezen (0-2).

Stefan Albertijn bezoekt de thuiswedstrijden van Sankt Pauli en HSV : “Als je hier ‘België’ zegt, roept men meteen : ‘Lotti en Van Buyten !’ Daniel van Buyten is hier heel populair. Emile Mpenza was dat niet omdat hij niet deed waarvoor hij aangekocht was. Bij HSV moet je als teamspeler met plezier agressief voetballen. Van Buyten was tot een halfjaar geleden de populairste speler van HSV. Nu is dat Rafael Van der Vaart.”

Albertijn ziet een duidelijk onderscheid tussen de fans van beide ploegen : “Die van Sankt Pauli zijn fanatieker, staan helemaal achter hun club, in welke afdeling die ook speelt. Ze vloeken, wenen, schreeuwen. HSV is de middenstandersclub, met vooral zitplaatsen en loges. Op Sankt Pauli sta je in de Nordkurve met je schoenen in de modder.”

HSV speelt al bijna 43 jaar in de Bundesliga, als enige club miste het nog geen minuut in de Bundesliga. Sinds een paar jaar wordt voor elke thuismatch een song van een lokale popzanger, Lotto King Carl, gezongen, een ode aan Hamburg : ‘ Hamburg die Schöne, Hamburg die Perle’. Het hele stadion zingt dan uit volle borst mee.”

Het afgelopen seizoen zat het gezellige, vernieuwde WK-stadion voor de meeste thuiswedstrijden met 55.000 bezoekers eivol. Het team van de jonge trainer Thomas Doll (amper 40) was dé revelatie in de Bundesliga. Tot de voorlaatste speeldag streed HSV mee voor de titel. Dat had niemand verwacht. Voetbalvakblad Der Kicker voorspelde bij de seizoensprognose een achtste plaats, het resultaat van de voorbije twee jaar. Duitse voetbalexperts bevestigden dat. Ze vergisten zich.

Beetje New York

Bij een eerste bezoek doet de Hamburger sfeer denken aan New York. Besliste daarom het Amerikaanse nationale team om zijn hoofdkwartier tijdens het WK in volle stadscentrum van Hamburg op te slaan ? Terwijl bijna alle deelnemers zich opsluiten in afgelegen hotels, ver van de drukte, willen de Amerikaanse internationals net als op het WK 2002 in Seoel in hun vrije tijd rustig anoniem door een grootstad kuieren.

Stefan Albertijn proeft ook een vleugje Antwerpen. Wat hem zo boeit aan Hamburg, is dat het gaat “om een open, internationale stad met een uitgesproken maritiem karakter. Kosmopolitisch zoals Londen, maar ook groen, met twee grote binnenmeren en levenskwaliteit. Nergens in Duitsland is het contrast tussen rijk en arm zo groot als hier. Hamburg is een stad met weinig oude gebouwen, omdat het op het einde van de oorlog helemaal platgebombardeerd is met fosforbommen, met de bekende vuurstormen tot gevolg.

“Pas vanaf 1948 is de stad heropgebouwd en werden de banden met Antwerpen sterker aangehaald : veel oude koopmansfamilies uit Hamburg hadden netwerken in Antwerpen en omgekeerd.” Tegenwoordig bruist de stad, als centrum voor banken, verzekeringen, havenbedrijven, reclamebureaus en media. Van de oude stadskern blijft naast de kleine, met kasseien bedekte Deichstrasse met de oude koopmanshuizen, enkel de oude Speicherstadt over. De oude pakhuizen aan de haven, die omgebouwd worden tot lofts, lijken zo uit On the waterfront met Marlon Brando (opgenomen in New York) weggeplukt. Aan de oude pakhuizen worden vanuit talrijke vrachtwagens met Iraanse nummerplaten tapijten uitgeladen. Zo komt HSV aan zijn Iraanse contacten waarlangs het in 1999 Mehdi Mahdavikia aantrok, intussen HSV’s speler met de meeste dienstjaren.

Stefan Albertijn : “Hamburg is een stad die je voorzichtig moet benaderen. Hoe langer je hier bent, hoe meer je gecharmeerd raakt. Hamburg is als een ui : je pelt er elke keer een laagje van af. Het is geen homogene stad, het is gegroeid uit de samensmelting van verschillende dorpen, waardoor je evenveel stadskernen hebt als er dorpen waren. Vroeger was Eppendorf een koopmanswijk, Altona een aparte Deense stad, naast het oude ‘Hamma Burg’. Sankt Pauli is de buffer tussen het oude Hamburg en Altona. Het was de wijk waar de scheepsbemanningen hun vertier vonden. Daarom is het vandaag nog steeds de volksbuurt bij uitstek, met de Fischmarkt waar je na een nachtje stappen vanaf vijf uur kan ontbijten met een broodje vis.”

Bouwput

Een paar maanden voor het WK is Hamburg nog een echte bouwput, met de Reeperbahn half open, terwijl in metrostations en aan de kade van de Altersee de boormachines trillen. Ook het WM 2006-kantoor aan de Winterhuderweg in de buitenwijken van de stad staat nog helemaal in de steigers. De vloer moet nog gelegd worden, maar de lift naar het nog in te richten WK-kantoor doet het wel. Het kantoor in spe ziet er nu uit als een paar grote ruimtes vol kartonnen dozen. Hamburg gebruikt het WK als deadline om een aantal infrastructuur- en bouwwerken die al langer gepland waren, af te krijgen, zegt Christian Schnee van het WK-team, net niet vanuit een kartonnen doos. Dat mag best een smak geld kosten : “Liefst 55 miljoen euro besteden we aan de promotie van het WK. Niet alleen voor de promotie van de vijf wedstrijden die hier plaatsvinden, maar voor stadsmarketing in het algemeen. Internationaal wil Hamburg zich beter profileren. München wordt door meer toeristen bezocht, Frankfurt is hét zakencentrum, terwijl Hamburg zich wil profileren als levendigste stad.”

De naambekendheid in Scandinavië en Nederland is groot genoeg, ook uit Duitsland zelf komen veel toeristen, maar daarbuiten ligt nog een enorm potentieel, zegt Schnee. “München profiteerde enorm van de Olympische Spelen om zijn naam op de kaart te zetten. Al meer dan dertig jaar organiseerde Hamburg geen enkel WK meer.” Het voetbal-WK 1974 was het laatste topevenement hier. Toen klopte de DDR in Hamburg de latere wereldkampioen West-Duitsland.

Stilaan proeft Hamburg ook buiten het voetbal van het internationale sportgebeuren. Een aantal jaren geleden kocht het een ijshockeyteam op : de Münchener Barrons heten nu de Hamburg Freezers. Ook de marathon van Hamburg en het ATP-tennistoernooi trekken veel volk, zegt Schnee : “Het publiek is enthousiast, alleen waren de politici de voorbije decennia niet in topsport geïnteresseerd. Nu merkt men dat investeringen in sportinfrastructuur en toegangswegen een duurzaam effect hebben voor het alledaagse leven nadien en bijdragen tot de bloei van een stad.”

Schnee is zelf afkomstig uit Frankfurt, maar happy in Hamburg : “Omdat het zo’n bruisende stad is die zichzelf constant vernieuwt. Het is de enige stad in Duitsland waar je geen geklaag hoort, waar iedere inwoner trots is op zijn stad. Elke ochtend hoor je op de radio ‘het weerbericht van Duitslands mooiste stad’. Het klinkt niet ironisch, ze menen het ook. De Duitsers mogen dan de grootste pessimisten in de EU zijn, de inwoners van Hamburg horen daar niet bij.”

GEERT FOUTRé