Hoe Marc Wilmots tussen Algerije en Rusland slaat en zalft, de persagenda bepaalt, een paar moeilijke klippen omzeilt en af en toe een dwaalspoor uitzet.

Wanneer het tijd is om de internationale pers te woord te staan, is hij zijn stem kwijt. Zonder stem, maar een tevreden man. Gelukkig, zelfs. Zijn team heeft zich net geplaatst voor de tweede ronde, je voelt de opluchting. Hij praat al over de achtste finales en een mogelijke beurtrol om de spelers die al geel kregen te sparen. Hij weet dat hij zich zal moeten bezighouden met Romelu Lukaku maar dat kan tot morgen wachten. Tot dan spaart hij de man die bij zijn vervanging een uitgestoken hand weigerde en die vanaf de bank zat te schreeuwen. “Ik heb twee diepe spitsen”, zegt Marc Wilmots laconiek. “Vandaag was de een misschien minder goed dan de ander. Maar wie vandaag de beste was, zal dat over een week misschien niet meer zijn. Ik zal hen allebei nog hard nodig hebben.”

Net als tegen Algerije moest Wilmotszondag zijn jas over zijn hemd aantrekken. Dit keer had hij dat ook voorzien, en moest hij niet meer de jas van zijn teammanager lenen. “Toen ik hem tegen Algerije vroeg of ik zijn jas aan mocht, zag ik hoe hij eerst zijn portefeuille en zijn telefoon uit de binnenzak haalde. ‘Ben je bang dat ik ze ga stelen?’, heb ik hem gevraagd.” Een typische Wilmotsreactie was dat.

Vandaag zit België in de tweede ronde. Moeizaam, maar toch. “Je moet niet altijd uitmuntend willen zijn. Soms volstaat het gewoon efficiënt te zijn. Dit was een match tussen twee trainers die allebei hun middenveld goed opgesteld hadden. Daardoor werd het een gesloten en tactische wedstrijd.”

Meer zegt hij er niet over, maar in zijn binnenste is hij overtuigd dat hij de tactische slag van Fabio Capello gewonnen heeft. Die Fabio Capello wiens palmares hij de hele voorbije week loofde, terwijl hij er toch voor oplette Capello’s inbreng niet té belangrijk te maken. “Ik heb namelijk nog nooit een trainer een doelpunt zien maken”, minimaliseerde hij de voorgaande loftuitingen.

Voor de winst tegen Don Fabio zorgde opnieuw een invaller, Divock Origi, plus een goeie coaching van Wilmots zelf. “Toen ik zag hoe sommige tegenstanders zich over het veld sleepten, wist ik dat ik risico’s moest nemen om de zaken te forceren.”

Dubbel forfait op het persmoment

De dag na de zege tegen Algerije is Wilmots not amused wanneer hij de persberichten leest. De helft van de buitenlandse pers, waaronder de Franse sportkrant ‘L’Equipe’, looft hem om zijn winnend plan, de andere helft legt het accent op de verkeerde keuzes voor zijn basiself. De Belgische pers benadrukt de goeie ingrepen, maar plaatst vraagtekens bij de uitleg van Wilmots die probeert te benadrukken dat alles is verlopen zoals hij het voorzien had. Waarom gaf hij niet gewoon toe dat zijn oorspronkelijke plan niet werkte? Het zou hem menselijker maken, maar ook duiden op een goed tactisch inzicht, dat van een trainer die gepast kan bijsturen als hij in de problemen komt.

Alleen: het woord ‘vergissing’ komt niet voor in Wilmots’ woordenboek. Dus mort hij en annuleert hij de persconferentie die voor de volgende ochtend is voorzien. Wilmots moet niets hebben van zo’n persmoment de ochtend na een match. Dat is niet nieuw, hij is er nooit een voorstander van geweest. Waar andere bondscoaches graag achteraf uitgebreid met hun expertise uitpakken, zegt hij de zaken liefst meteen, wanneer ze actueel zijn, de avond van de match zelf. Ook een paar dagen later wil hij daarop terugkomen, wanneer hij alles nog eens goed bekeken heeft en er ruimte was om na te denken. Maar de ochtend na de match is niet zijn ding, en daar probeert hij zich zo vaak mogelijk aan te onttrekken. “Er zijn trainers die na een zege opduiken, ik kom de dag na een nederlaag.”

Dus laat hij de zege tegen Algerije even bezinken. Eén dag, twee dagen. Ook donderdag annuleert hij het persmoment, tenminste voor het merendeel van de media. Hij die iedereen altijd op dezelfde voet stelt, treedt dat principe met de voeten en aanvaardt een interview met de rechtenhouders RTBf en Sporza, tot grote ergernis van de andere journalisten. “Ik heb de gewoonte om geen exclusiviteit te geven, maar ik respecteer ook een gegeven woord”, is zijn commentaar.

Ondertussen ontgaat hem op het trainingsveld niets. De ochtend na de match tegen Algerije pakt hij de spelers aan die zonder warming-up op doel willen afwerken. “Je schiet niet op doel zonder je eerst op te warmen. Jullie lopen maar wat rond en dan trap je er op los als gekken. Wat is dat allemaal?”

De aanpak is direct, en doet de ouderen in de kern denken aan Wilmots’ mentor, Robert Waseige, op het WK in Japan. Ook de technische staf blijft scherp. Voor de bondscoach is het belangrijk dat de afspraken die voor het WK zijn gemaakt nauwgezet nagekomen worden door iedereen, overwinning of niet. In zijn hoofd kan de minste verslapping fataal zijn. Zijn team heeft de eerste horde genomen, maar een nederlaag tegen de Russen zou betekenen dat de kaarten ineens helemaal anders komen te liggen.

Irritatie rond Kompany

Een bondscoach hoort ook brandjes te blussen voor ze uitslaan. Dat aspect van de job neemt het grootste deel van Wilmots’ tijd in beslag. Het werkt ook. Vanaf donderdag stuurt hij twee spelers de vuurlinie in (Nicolas Lombaerts en Thomas Vermaelen) die negatief hadden kunnen reageren na de gemaakte keuzes in de match tegen Algerije. Geen van beiden toonde ook maar de minste zweem van ontgoocheling. Een stuk moeilijker is het om de spelers die tegen Algerije geen goeie match speelden terug gemotiveerd te krijgen. Donderdag brengt Wilmots door in conclaaf met Romelu Lukaku,die hij absoluut weer gemotiveerd moet krijgen. “Ik reken nog op je, maak je toch geen zorgen”, bezweert hij zijn ontgoochelde aanvaller, alvorens hem nog wat tactische tips mee te geven. “Je hoeft niet aan de hele wereld te bewijzen dat je ook kan meevoetballen. Speel je spel, de rest komt vanzelf.”

Het is kort, to the point maar ook nuttig. Lukaku leeft op en werkt een beresterke training af. Zegt de bondscoach: “Je moet niet te lang met hem praten en hem doen twijfelen. De match is voorbij: tijd voor iets anders.”

Zo ontspannen als hij in Brazilië arriveerde, zo gespannen lijkt Wilmots nu. Alsof de zege tegen Algerije het er hem niet makkelijker heeft op gemaakt. In dit geval gaat het om Vincent Kompany. De verdediger van Manchester City slaat de donderdagtraining over vanwege een ‘lichte verrekking’. Dat nieuws wordt meteen getemperd met de mededeling dat zijn aantreden in België-Rusland helemaal niet in het gedrang komt. Wilmots vraagt aan Sporza om het probleem niet aan te kaarten, maar de zender stelt toch een vraag over de toestand van de verdediger. Wilmots antwoordt ontwijkend. Op het eind van het gesprek komt het thema nog eens ter sprake, off the record, maar de camera blijft wel draaien. Waarop de bondscoach geërgerd opstapt.

De volgende ochtend ontmijnt hij de situatie met de melding dat hij het nieuws niet aan één zender wilde geven, maar dat de hele pers recht had op informatie. Op die manier laat hij toe dat Sporza zonder gezichtsverlies uit het verhaal komt. Het is op dat moment voor niets nodig om bijkomende vijanden te maken. Hoewel het niet zou storen als het ooit zover komt. Wanneer de buitenlandse pers probeert een vergelijking te lanceren met de België-Rusland van 2002, komt hij kort tussenbeide. “In 2002 hadden we een korte persboycot. We hebben daar eens goed om gelachen.”

De valse piste-Defour

Daarna was het wachten tot vrijdag eer Wilmots terug verscheen. Die dag stapte hij tevreden weg na zijn perspraatje. “Vandaag geef ik me negen op tien”, zegt hij tegen zijn trouwe secretaris Piet Huys die hem overal op de voet volgt. De zaak-Kompany is uiteindelijk goed opgelost. Net als de rest, trouwens. Opnieuw heeft hij Lukaku verdedigd. “Laat me niet lachen. Alsof hij van de ene op de andere dag al zijn vertrouwen kwijt zou zijn. Je moet niet alles in vraag stellen, ook niet als je elke dag je krant moet verkopen en alles moet uitvergroten. Ik ken die spelletjes.”

Wilmots lanceert zelfs een paar denkpistes. Zoals het opstellen van Steven Defour.”Hij is zo gretig op training. Waarom zou ik niet teruggrijpen naar het middenveld van Standard? Dat werkte goed in Schotland. Alles blijft mogelijk voor mij, en de spelers weten dat.” Het wordt uiteindelijk een foute piste. Het zijn dingen waar Wilmots van houdt. Hij laat liever niet in zijn kaarten kijken.

Tegelijk met het lanceren van de piste-Defour verdedigt hij zijn keuze voor Kevin De Bruyne op rechts. “Hij zei niet dat hij verrast was dat hij daar zou spelen, maar misschien verwachtte hij het niet. Soms laat mijn geheugen me in de steek, maar als ik me goed herinner heeft hij op die positie wel een stuk of tien kwalificatiewedstrijden gespeeld. Of niet soms?” Een punt voor de bondscoach, maar dat iedereen hier over de centrale positie van De Bruyne begint, komt wél omdat Wilmots hem in de aanloop naar dit WK op die plaats heeft gezet. Opnieuw zet hij iedereen op het verkeerde been. Hij mag dan al fijn wijzen op het palmares van de Bruyne op rechts, tegen Rusland laat hij hem toch weer mooi centraal spelen.

Intussen zijn een paar van de kritieken van na de match tegen Algerije zwaar op zijn maag blijven liggen. “Hoe kan je diepgang brengen tegenover zo’n georganiseerd verdedigend blok? Als jullie daar een oplossing voor hebben, mag je me altijd bellen.”

Het geval-Vertonghen

Niet dat hij zelf geen knopen kan en durft doorhakken. Het mag zelfs pijn doen. Zo ontdoet hij zich tot verbazing van velen voor de wedstrijd tegen Rusland van zijn derde kapitein, de tot dan toe onmisbaar gewaande Jan Vertonghen. Een speler die er daarvoor altijd bij was, de Rode Duivel die onder Wilmots’ leiding na Axel Witsel en Thibaut Courtois de meeste speelminuten telde. Hoewel hij een paar dagen eerder nog de nadruk legde op de mentale sterkte van de verdediger die tegen Algerije de penaltyfout beging.

“Maar zijn reactie was oké.” Na de match leek hij zelfs opgelucht: “We hebben Jan kunnen redden. Anders was hij de ideale zondebok geweest.”

Ondertussen liep hij zich wel de hele week af te vragen of hij Vertonghen moest handhaven in de basis. Er waren eerder al twijfels na een wisselvallig seizoen van de Waaslander, die met een paar blessures sukkelde en allesbehalve een ideale WK-voorbereiding afwerkte. Door Vertonghen te passeren tegen Rusland hield Wilmots zijn strakke lijn aan die hij ook hanteerde voor vicekapitein Vermaelen voor de eerste match. Tegelijk toonde hij de verdediger van Arsenal dat die nog deel uitmaakte van zijn plannen. Niet onlogisch voor een speler die zo belangrijk is in de huidige kern. “Omdat ik voorin voor een meer aanvallende aanpak koos, moest het achterin goed vastzitten. Daarom verkoos ik Vermaelen boven Vertonghen. Terwijl ik tegen Algerije eerder een back nodig had die mee kon inschuiven. Tegen Rusland was dat niet nodig. Dat heb ik tegen Jan gezegd, hij heeft dat begrepen.”

Door die uitleg om tactische redenen zette Wilmots handig Vertonghen uit de wind, vermeed een probleem, al klopt het dat hij een beetje geholpen werd door de vroege blessure van Vermaelen.

DOOR STÉPHANE VANDE VELDE IN MOGI DAS CRUZES EN RIO DE JANEIRO – BEELDEN YORICK JANSENS / IMAGEGLOBE

“Hoe kan je diepgang vinden tegen een gesloten blok? Wie het weet, mag het me komen zeggen.”