Real Madrid blijft de meest gefortuneerde club van Europa. Voor de elfde keer hebben de accountants van Deloitte
de cijfers van de Europese clubs tegen het licht gehouden. Topvoetbal blijkt vooral een kapitalistische race van veelal beursgenoteerde bedrijven.
Zou Anderlecht liever de Champions League winnen zonder de bijbehorende inkomsten te incasseren? Of zou paars-wit liever het geld opstrijken en van die cup afzien? De vraag stellen is haar beantwoorden. Nee, ze kiezen niet voor de beker. Wie de ontwikkelingen in het voetbal volgt, kan onomwonden stellen dat geen Belgische club de Cup met de Grote Oren nog zal winnen.
Zonder enorme inkomsten ben je als voetbalfirma kansloos. Voetbal is allang een bedrijfstak. Clubs zijn getransformeerd tot bedrijven, bouwen stadions, werken aan hun merkwaarde, onderhandelen over tv-contracten en zijn bovenal bezig met het exploiteren van hun merk. Het is dan ook niet zo raar dat een accountantsbureau als Deloitte jaarlijks de boeken van de clubs doorspit en daarover een rapport met de sprekende titel ‘Football Money League’ publiceert. We gaan er hier even wat dieper op in. De prestaties binnen de lijnen van het speelveld worden namelijk grotendeels bepaald door de verrichtingen erbuiten. Clubs die als beste op de markt opereren, zijn ook per definitie de hoofdrolspelers op de Europese velden. Het zal dan ook niet verwonderen dat Deloitte geen gegevens heeft verzameld over Belgische clubs …
Deal met negen nullen
De afgelopen tien jaar was het voetbal een explosief groeiende markt. Tussen 1997 en 2007 groeide de gezamenlijke omzet van de rijkste twintig clubs van Europa van 1,2 naar 3,7 miljard euro. Dat is een gemiddelde stijging van 250 miljoen euro per seizoen. Samen zijn de sterkste twintig nu al verantwoordelijk voor 30 procent van alle inkomsten op de Europese voetbalmarkt. Sterker nog: in de top tien die Deloitte de afgelopen tien jaar steeds opnieuw opmaakte, stonden slechts veertien verschillende clubs. De rijkste clubs komen ook allemaal terug op de ranglijst van de veertien best presterende teams in de Champions League ooit. Er is dus een heuse Europese aristocratie ontstaan. De top tien is al jaren nagenoeg identiek en domineert de Champions League, terwijl de strijd om de UEFA Cup verworden is tot een soort tweede klasse en bijna alle grote Europese competities tegenwoordig niet meer dan kwalificatietoernooien voor de Champions League zijn. Slechts de Serie A, de Primera División en de Premier League bieden voldoende economische mogelijkheden voor clubs om ook zonder Champions League te kunnen meespreken. Zelfs de Duitse en Franse hoogste liga kunnen de laatste jaren niet meer aanhaken.
Engeland spant de kroon. Nu staan er al zes clubs bij de twintig rijkste clubs van Europa, maar dankzij een enorme toename van de media-inkomsten zullen dat er volgend jaar tien zijn. Een deal met negen nullen is namelijk vanaf dit seizoen van kracht. Tot 2010 toucheren de clubs liefst 1,3 miljard euro. Daarmee overklassen de Engelsen de naaste achtervolgers Frankrijk (668 miljoen) en Duitsland (500 miljoen). In Italië en Spanje vermarkten de clubs hun rechten zelf. Daardoor kunnen clubs als AC Milan (110 miljoen) en Real Madrid (155 miljoen) enorme bedragen opstrijken, zelfs meer dan de Engelse topclubs. Maar het collectief is in Engeland veel sterker. Deloitte voorspelt dat dankzij het nieuwe tv-contract ook sportieve subtoppers en middenmoters als Everton, West Ham United, Manchester City en Aston Villa de top twintig zullen binnenstormen. Op dit moment behoren alle twintig clubs uit de Engelse Premier League al tot de rijkste 50 van Europa.
FCV Dender kampioen
Vorig jaar voorspelden de accountants van Deloitte al dat de toekomst aan clubs is met een eigen stadion. Je bent baas in eigen huis, het stadion is een omgeving waar 365 dagen per jaar evenementen kunnen plaatsvinden en vanwege die exploitatiemogelijkheden is zo’n club aantrekkelijk voor private investeerders. Die vooruitziende blik wordt bevestigd door de cijfers. Arsenal en Manchester United profiteren optimaal van hun – respectievelijk – nieuwe en verbouwde stadion. Ze gingen er in het eerste jaar allebei ruim 70 miljoen euro op vooruit. Ook de andere Britse clubs genereren vele miljoenen uit hun stadions. De Italiaanse en Spaanse clubs treden veelal op in verouderde kolossen, maar ook daar groeit het besef dat vernieuwing onvermijdelijk is. Die sprong heeft Duitsland al gemaakt. De grootscheepse nieuwbouw in het kader van het WK van 2006 heeft voor een geweldig stadionlandschap gezorgd waarmee de Duitse clubs zich ook economisch sterker kunnen profileren. Vier of vijf miljoen euro inkomsten per wedstrijddag is geen uitzondering. Daarmee hebben de clubs een nieuwe inkomstenstroom gegenereerd.
Naast media-inkomsten en stadionrevenuen is sponsoring de derde pijler onder economisch succes. Imago is voor multinationals inmiddels belangrijker geworden dan naambekendheid. Eigenlijk is de vraag of Anderlecht liever de cup of de inkomsten uit een Champions League-eindzege zou willen hebben, een overbodige. Realistisch gezien is de kans dat Anderlecht ooit nog de Champions League wint net zo groot als dat FCV Dender Belgisch kampioen wordt. In Europa zet immers een select clubje de toon. Ploegen uit florerende voetbaleconomieën als Spanje, Engeland en Italië zijn heer en meester. Slechts Bayern München weet via uitmuntende sponsorcontracten aan te haken. De kleinere voetballanden, zoals België, Nederland en Portugal zullen volgens Deloitte alleen maar verder uit beeld verdwijnen. Aan deze landen de taak het tegendeel te bewijzen. S
8. Liverpool
De club van Dirk Kuijt en Steven Gerrard staat voor de zevende achtereenvolgende keer in de top tien. In 2007 haalden The Reds voor de tweede keer in drie jaar de Champions Leaguefinale. Het was ook het jaar dat de club in handen kwam van de Amerikaanse eigenaars George Gillet en Tom Hicks. De sportieve resultaten maskeerden de problemen. De aan die prestaties gekoppelde tv-inkomsten uit Engeland en Europa leverden 77,5 miljoen euro op. Broodnodige inkomsten, aangezien thuishaven Anfield niet meer geschikt is voor voetbal in de 21ste eeuw. Liverpool haalde op wedstrijddagen nog niet de helft van het geld van bijvoorbeeld Chelsea op. De 29 thuiswedstrijden leverden slechts 57,1 miljoen euro op. Significant minder dan bij de vier andere Engelse topclubs. Inmiddels is de benodigde financiering (520 miljoen euro) gevonden om een nieuw stadion te bouwen. Anno 2011 moet er op Stanley Park een stadion verrijzen dat ruimte biedt aan 71.000 mensen. Daarmee moet er een brug worden geslagen naar de andere Engelse clubs die nu al in gemoderniseerde stadions spelen.
9. Inter Milaan
De tweede club uit Milaan zakt twee plaatsen ten opzichte van vorig jaar. En dat terwijl de tweede scudetto in successie werd behaald. De tv-rechten leverden 128 miljoen euro op inclusief de inkomsten uit de Champions League, waarin Inter door Valencia werd uitgeschakeld in de knock-outfase. Vanaf dit seizoen profiteren de Nerazurri van een nieuw tv-contract met Mediaset ter waarde van 100 miljoen euro per jaar. Italiaanse clubs mogen tot 2010 de eigen tv-rechten verkopen. Daarna zal dat net als in Nederland per collectieve verkoop gebeuren. Dat maakt de urgentie om wat te doen aan de magere stadioninkomsten nog groter. Anders wordt de 100-jarige door de Engelse clubs op grote achterstand gezet. Het publiek loopt massaal weg, zelfs nu Inter sportief hoogtijdagen meemaakt. De club van Zlatan Ibrahimovic trok gemiddeld 48.300 toeschouwers bij de thuiswedstrijden, 9.000 minder dan het jaar ervóór. Inter bespeelt hetzelfde verouderde stadion als stadsgenoot AC Milan.
10. AS Roma
Voor het eerst sinds 2002 scharen de Romeinen zich weer bij de tien rijkste clubs van Europa. Dat is onder meer te danken aan de gigantische duikeling van Juventus, dat zoals bekend werd teruggezet naar de Serie B wegens omkooppraktijken. AS Roma lijkt dan ook geen blijvertje. De pijlers onder de club staan niet garant voor een langdurig verblijf bij de Europese elite. De Romeinen leven van de tv-inkomsten. Een goed seizoen in de Champions League zorgde voor 31,1 miljoen euro extra op de eindbalans. Tv-rechten beslaan 66 procent van de inkomsten van AS Roma. Zowel de sponsorinkomsten als wedstrijdrevenuen zijn te verwaarlozen. De Gialorossi genereerden slechts 24 miljoen euro tijdens de wedstrijddagen. Dat is inclusief Champions Leaguewedstrijden. De Romeinen kunnen een verblijf bij de Europese top tien van Deloitte slechts verlengen via successen op het veld. Daarnaast zal het stadion van AS Roma ingrijpend moeten worden verbouwd. S
1. Real Madrid – 351 miljoen
2. Manchester United – 315,2 miljoen
3. Barcelona – 290,1 miljoen
Trainer Frank Rijkaard en zijn assistent Johan Neeskens beleefden op het veld een teleurstellend seizoen. Real Madrid greep de titel, terwijl Barcelona al in de eerste knock-outronde van het Champions Leaguetoernooi werd uitgeschakeld. Buiten de lijnen toonde de club echter voor het vijfde jaar achtereen groei. Sinds de komst van voorzitter Joan Laporta gaat het crescendo met de club. De omzet groeide wederom met twaalf procent en de Catalanen waren na Real Madrid de tweede niet-Italiaanse club die erin slaagde meer dan 100 miljoen euro aan tv-inkomsten te verwerven. Spaanse clubs vermarkten de eigen rechten en Barcelona sloot een deal met Mediapro, dat 141 miljoen euro betaalde voor de rechten van het seizoen 2006/07. Dit seizoen loopt dat bedrag op naar 150 miljoen euro. Barça heeft een opmerkelijke shirtsponsor. In plaats van geld te ontvangen verbindt de club zich aan projecten van Unicef. De door de leden herkozen Laporta maakte bekend dat het stadion Camp Nou uitgebreid gaat worden, zodat er plaats komt voor meer dan 100.000 toeschouwers.
4. Chelsea )- 283 miljoen
Waar Barcelona door de leden wordt geregeerd, is Chelsea eigendom van één man. Eigenaar Roman Abramovich blijft geld pompen in de Engelse club. Jaar in jaar uit zuivert hij enorme tekorten aan in de jacht op winst van de belangrijkste cup. Chelsea strandde voor de derde keer in vier jaar in de halve finale van de Champions League. Dat avontuur leverde bijna 35 miljoen euro op aan tv-gelden. De tweede plaats in de eigen competitie betekende ook nog eens zo’n 46 miljoen euro. De sponsorinkomsten van Chelsea stegen met 36 procent tot 83 miljoen euro in het eerste seizoen van een achtjarig sponsorcontract met Adidas. Dat levert een slordige achttien miljoen euro per jaar op. Shirtsponsor Samsung betaalt ruim 74 miljoen euro in ruil voor vijf jaar de naam op het shirt. De goede cijfers zeggen niet alles. Onlangs werd bekend dat Chelsea over het seizoen 2006/07 een verlies van 99 miljoen euro leed. Overigens is dat een enorme verbetering ten opzichte van de voorgaande jaren …
5. Arsenal – 263,9 miljoen
De tweede club uit Londen in deze lijst. Arsenal beleefde het eerste seizoen in het 60.000 plaatsen tellende Emirates Stadium. Het gloednieuwe onderkomen is de springplank naar de absolute Europese top. Dat leverde direct resultaat op. Arsenal maakte de grootste sprong voorwaarts op de ranglijst: van plaats negen naar vijf. De omzet groeide met liefst 37 procent en bracht de club voor het eerst in de geschiedenis bij de rijkste vijf clubs van Europa. Het is de eerste keer dat drie clubs uit hetzelfde land in de top vijf staan. Liefst 51 procent van de inkomsten van The Gunners komt uit het stadion. Iedere wedstrijddag kan er 4,6 miljoen euro worden bijgeschreven. Een totaal van 134,6 miljoen euro. Dat is ten opzichte van vorig seizoen, toen Arsenal nog op Highbury speelde, een winst van 111 procent. Ondanks 10.000 extra plaatsen meldt de club alweer een wachtlijst van 41.000 fans. Het eerste seizoen in het Emirates Stadium is een ongekend financieel succes. Gezien de huidige sportieve successen en de verbeterde tv-inkomsten in Engeland lijkt niets een verdere opmars in de weg te staan.
6. AC Milan – 227,2 miljoen
Kaká en co duikelden voor het eerst sinds 1999 uit de top vijf. En dat terwijl AC Milan de Cham-pions League won. Dat zegt alles over de veranderende verhoudingen in Europa. Want niet de tv-rechten (waarvoor Italiaanse clubs recordbedragen binnenrijven), maar de stadioninkomsten gaan steeds zwaarder tellen. De rossoneri haalden met 153,6 miljoen euro het meeste geld van alle Europese clubs uit de tv-rechten. Het stadion van AC Milan is echter net zoals de meeste Italiaanse stadions hopeloos verouderd. De 47.600 toeschouwers die gemiddeld kwamen kijken in San Siro betekenden een reductie van liefst 12.000 ten opzichte van het seizoen daarvóór. Het aantal seizoenkaarthouders daalde in twee jaar tijd van 52.000 naar 37.000. Daarbij besteden die fans beduidend minder dan die in andere landen. Aangezien in Italië per 2010 de tv-rechten weer collectief worden verkocht, is het voor AC Milan noodzakelijk veel meer geld uit het stadion te gaan genereren, anders zakt de club vanzelf steeds verder weg uit de top van het Europese voetbal.
7. Bayern München – 223,3 miljoen
Ondanks een dramatisch seizoen binnen de lijnen stijgt Bayern München toch een plaats. De Zuid-Duitsers werden slechts vierde in de eigen Bundesliga en misten zo voor het eerst sinds 1996 deelname aan de Champions League. Alleen Real Madrid heeft meer sponsorinkomsten dan Bayern München. Liefst 48 procent (107 miljoen euro) van het geld kwam uit sponsorcontracten. De voornaamste progressie kwam van het uitzendfront. Zowel Europees als nationaal was dit het eerste van een driejarig tv-contract. Dat leverde een winst van 43,5 procent op ten opzichte van het jaar daarvóór. Desondanks is Bayern in de top tien de club met de minste tv-inkomsten. München ligt in het rijkste gebied van Europa en sponsors als Adidas en Deutsche Telekom betalen de hoofdprijs. Adidas heeft tien procent van de club in bezit. In november 2007 werd Bayern München volledig eigenaar van het stadion door 1860 München uit te kopen. Dat betekent dat de wedstrijdinkomsten het komende jaar ongetwijfeld gaan groeien.
8. Liverpool – 198,9 miljoen
De club van Dirk Kuijt en Steven Gerrard staat voor de zevende achtereenvolgende keer in de top tien. In 2007 haalden The Reds voor de tweede keer in drie jaar de Champions Leaguefinale. Het was ook het jaar dat de club in handen kwam van de Amerikaanse eigenaars George Gillet en Tom Hicks. De sportieve resultaten maskeerden de problemen. De aan die prestaties gekoppelde tv-inkomsten uit Engeland en Europa leverden 77,5 miljoen euro op. Broodnodige inkomsten, aangezien thuishaven Anfield niet meer geschikt is voor voetbal in de 21ste eeuw. Liverpool haalde op wedstrijddagen nog niet de helft van het geld van bijvoorbeeld Chelsea op. De 29 thuiswedstrijden leverden slechts 57,1 miljoen euro op. Significant minder dan bij de vier andere Engelse topclubs. Inmiddels is de benodigde financiering (520 miljoen euro) gevonden om een nieuw stadion te bouwen. Anno 2011 moet er op Stanley Park een stadion verrijzen dat ruimte biedt aan 71.000 mensen. Daarmee moet er een brug worden geslagen naar de andere Engelse clubs die nu al in gemoderniseerde stadions spelen.
9. Inter – 195 miljoen
De tweede club uit Milaan zakt twee plaatsen ten opzichte van vorig jaar. En dat terwijl de tweede scudetto in successie werd behaald. De tv-rechten leverden 128 miljoen euro op, inclusief de inkomsten uit de Champions League, waarin Inter door Valencia werd uitgeschakeld in de knock-outfase. Vanaf dit seizoen profiteren de nerazzurri van een nieuw tv-contract met Mediaset ter waarde van 100 miljoen euro per jaar. Italiaanse clubs mogen tot 2010 de eigen tv-rechten verkopen. Daarna zal dat net als in Nederland per collectieve verkoop gebeuren. Dat maakt de urgentie om wat te doen aan de magere stadioninkomsten nog groter. Anders wordt de 100-jarige door de Engelse clubs op grote achterstand gezet. Het publiek loopt massaal weg, zelfs nu Inter sportief hoogtijdagen meemaakt. De club van Zlatan Ibrahimovic trok gemiddeld 48.300 toeschouwers bij de thuiswedstrijden, 9000 minder dan het jaar ervóór. Inter bespeelt hetzelfde verouderde stadion als stadsgenoot AC Milan.
10. AS Roma – 157,6 miljoen
Voor het eerst sinds 2002 scharen de Romeinen zich weer bij de rijkste tien clubs van Europa. Dat is onder meer te danken aan de gigantische duikeling van Juventus, dat zoals bekend werd teruggezet naar de Serie B wegens omkooppraktijken. AS Roma lijkt dan ook geen blijvertje. De pijlers onder de club staan niet garant voor een langdurig verblijf bij de Europese elite. De Romeinen leven van de tv-inkomsten.
Een goed seizoen in de Champions League zorgde voor 31,1 miljoen euro extra op de eindbalans. Tv-rechten beslaan 66 procent van de inkomsten van AS Roma. Zowel de sponsorinkomsten als wedstrijdrevenuen zijn te verwaarlozen. De gialorossi genereerden slechts 24 miljoen euro tijdens de wedstrijddagen. Dat is inclusief Champions Leaguewedstrijden. De Romeinen kunnen een verblijf bij de Europese top tien van Deloitte slechts verlengen via successen op het veld. Daarnaast zal het stadion van AS Roma ingrijpend moeten worden verbouwd.
door iwan van duren & tom knipping
