Ronald Koeman mag als opvolger van Mario Been een jaar de rust bewaren bij Feyenoord. De verwachting is dat hij dan plaats moet maken voor de man die de club het liefste wil hebben. We schetsen een beeld van de trainer Koeman aan de hand van vier vragen.
1 Kan Ronald Koeman omgaan met jonge spelers?
“Je moet hard gemaakt worden. Ik ben daar heel scherp in. Ik wil voorkomen dat spelers gaan denken dat ze er al zijn. Dat is een Nederlands verhaal. Ik wil de spelers op alle vlakken leren wat er nodig is om te willen winnen. Iedere voetballer wil winnen, maar tussen het uitspreken van die wil en er alles aan doen, zit een heel verschil. Doe je het maximale om die wedstrijd te winnen? Geef je alles om dat partijtje op de training te winnen? Daar zit een heel grote marge tussen en dáár ben ik heel erg mee bezig. Vooral met jonge spelers. Ook ik ben door mijn trainers aangepakt toen ik jong was. Dat heeft iedereen nodig.” Vlak voordat hij in mei 2006 een contract tekende bij PSV, analyseerde Ronald Koeman zichzelf als trainer. De conclusie: hij was niet de aangewezen man om bij een club van onderaf iets op te bouwen; als Koeman in de spiegel keek, zag hij een prestatietrainer.
Van dat imago is hij nooit meer verlost. Al bij Vitesse, zijn eerste club in het betaalde voetbal, merken de spelers dat ze te maken hebben met een man die is opgegroeid met de wetten van een topclub. Marc van Hintum, destijds aanvoerder van Vitesse en nu technisch directeur van Willem II, leverde dat jaar zijn aanvoerdersband in, na verschillende aanvaringen met Koeman. “Bij Vitesse was geen goede communicatie met de spelers”, aldus Van Hintum. “Zelf was hij een bepaald criterium gewend en daardoor zette hij te veel druk op de ketel. Elke bal móést goed zijn en sommigen hadden daar problemen mee. Als mens was hij zichzelf, als trainer verstarde hij.”
Koeman botst in zijn eerste fase als hoofdtrainer in het betaalde voetbal geregeld. Vooral met Theo Jansen, toen al enfant terrible. De trainer ergert zich dood als de jonge middenvelder al in de bus zit, terwijl de ouderen met koffers sjouwen. Bij zijn volgende club Ajax gaat het vaker mis. Koeman blijkt moeite te hebben met The Next Generation. In Amsterdam ruziet hij met zowat de helft van de selectie Maarten Stekelenburg, Nigel de Jong, John Heitinga, Wesley Sonck, Tom Soetaers, Tom De Mul, Nourdin Boukhari, Zlatan Ibrahimovic en Ahmed Hossam. Ook Rafael van der Vaart en Wesley Sneijder hebben problemen met de trainer. “We hadden veel jeugd en weinig ervaring”, keek Koeman terug op zijn periode bij Ajax. “Jeugdspelers zouden opgevoed moeten worden aan de hand van routiniers, maar die waren er helemaal niet.”
Exact dezelfde situatie treft hij aan in Rotterdam. Bij Feyenoord krijgt Koeman te maken met een jeugdige en talentvolle groep. Maar is hij de juiste man om dat te ontwikkelen? Hijzelf vindt van wel. Koeman wijst graag naar de selectie die hij bij Ajax onder zijn hoede had. Veel spelers hebben later de stap gemaakt naar een Europese topclub. Dat hij daarvoor niet de credits krijgt, steekt. Daarover zei Koeman: “Als ik iets win, heeft het altijd gelegen aan degene die vóór mij is geweest. En als het fout gaat, dan is het mijn schuld. Het is onterecht dat mijn prestaties altijd op die manier worden belicht. Bij Ajax heeft de groep zich onder mij wel ontwikkeld. Kijk maar eens waar ze allemaal naartoe zijn gegaan. Daarin heeft de trainer een inbreng gehad.”
Wel zegt hij te zijn veranderd. Dat leert hij bij Benfica, waar hij een seizoen, 2005/06, trainer was. “Soms moet je de teugels wat laten vieren. Dat heb ik in Portugal ervaren. Daar sparen spelers zich voor een training. Alleen de zondag telt. Ik ontdekte dat ik soms wat losser moet zijn. Qua voetbalidee ben ik geen andere trainer geworden, maar in de communicatie met spelers, de wijze waarop ik dingen bespreek; dat doe ik nu anders. Door eerst naar Vitesse te gaan was ik beter voorbereid op het werken bij een topclub.”
Koeman rendeert het beste met een volwassen spelersgroep, zoals later bij PSV, waar hij ook maar een jaar, 2006/07, werkt. Hij treft er een geroutineerde selectie met spelers zoals Phillip Cocu, Heurelho Gomes, Timmy Simons en Alex. Bij AZ, zijn laatste club in Nederland, gaat het mis. Ook met een jeugdige groep die het jaar daarvoor, onder Louis van Gaal, nog kampioen is geworden. Al na 24 wedstrijden krijgt Koeman zijn congé, vanwege slechte prestaties, maar óók doordat de groep niet kan omgaan met de losse aanpak van Koeman. “Deze selectie heeft blijkbaar toch een opvoeder nodig”, analyseerde aanvoerder Stijn Schaars. Ook de groep van Feyenoord smacht naar een harde hand. Het is de vraag of Koeman daarvoor de juiste trainer is.
2 Onderscheidt Ronald Koeman zich op tactisch gebied?
Als trainer voelt Ronald Koeman zich meer Rinus Michels dan Johan Cruijff. In Voetbal International verklaarde hij waarom. “Michels sloot het risico uit en dat doe ik ook. Ik ben niet zo extreem als Johan in mijn systemen. Ik had daar soms discussies over met Johan, maar dan kwam hij met een redenering en was je direct uitgepraat.”
Een pragmaticus, zo noemde Koeman zichzelf ook al eens. Hij houdt het graag simpel. “Je kiest voor een tactische strijdwijze waarmee je de meeste kans hebt, niet waarmee je het leukste voetbal speelt.” Zó’n trainer haalt Feyenoord in huis: het gaat niet om mooi, het gaat om winnen. “Het willen winnen staat altijd met hoofdletters geschreven. In alles wat ik doe en zeg. Het gaat tegenwoordig niet meer om hoeveel procent van de tijd je de bal hebt, maar wat je ermee doet. Vaak vallen doelpunten uit fouten van de tegenpartij. Je maakt bijna nooit een goal als je zelf met de opbouw begint.”
De trainer Ronald Koeman laat zich niet vangen in een systeem. Zelfs bij Ajax vloekt hij in de kerk door het heilige 4-3-3 te verruilen voor de variant met twee spitsen. “Maar we haalden resultaat en het was halleluja.” Ook bij PSV switcht Koeman al snel van 4-3-3 naar 4-4-2. Niemand die er moeilijk over doet, want de resultaten zijn – zeker in het begin – in orde. Zó is de trainer Koeman: hij kiest voor maximaal rendement. Zijn voorganger bij Feyenoord, Mario Been, hield nadrukkelijk vast aan een systeem met drie spitsen. Volgens Been gaf dat zijn jeugdige spelers het meeste houvast, omdat ze op die manier zijn opgeleid. Koeman kijkt anders. “De defensie is altijd mijn uitgangspunt geweest”, stelt hij in 2009. “Zelfs in Nederland. Dat was de reden waarom we bij Ajax weleens met vijf man achterin speelden. Je had drie centrale verdedigers op twee spitsen en aan de zijkanten bleven Hatem Trabelsi en Maxwell maar gaan.”
Een elftal neerzetten is zijn sterkste punt, merkt hij al tijdens zijn eerste klus als hoofdtrainer van Vitesse. “Wij wonnen toen niet voor niets in één seizoen drie keer van Ajax. Wij maakten optimaal gebruik van de ruimtes die Ajax weggaf.” Het maakt de trainer Ronald Koeman niet tot een avonturier. Ook bij Feyenoord zal hij eerst een organisatie neerzetten om vervolgens te kijken welke manier van spelen het beste past bij de spelersgroep. Je kunt het degelijk noemen, of saai. Koeman is het er niet mee eens, zei hij al voor zijn aanstelling als trainer van AZ. “Dat beeld wordt geschetst door mensen die niet onder mij hebben getraind of gespeeld.”
3 Is Ronald Koeman een goede ambassadeur?
Een grote naam, dat is de status van Ronald Koeman momenteel. Zijn verleden als speler, zijn uitstraling, zijn voorkomen en zijn erelijst maken hem blijkbaar nog steeds tot de trainer bij wie clubs uitkomen als ze het even niet meer weten. Zo ging het bij PSV, waar hij na het vertrek van Guus Hiddink vierde keus was achter Co Adriaanse, Martin Jol en Dick Advocaat. Zo ging het bij AZ, waar hij na Adriaanse opnieuw niet de gewenste kandidaat was en zo gaat het ook bij Feyenoord, dat eerst inzette op – wéér Adriaanse en Louis van Gaal, tot technisch directeur Martin van Geel uitkwam bij Ronald Koeman. Dat hij vaak als tweede of derde keus ergens binnenkomt, deert Koeman niet. En wat anderen ervan vinden al helemáál niet. Koeman weet dat zijn populariteit tanende is. “Blijkbaar vinden Nederlanders het leuk als Ronald Koeman in de problemen zit. Men vindt het leuk iets slechts of spannends over mij te vertellen. Met die benadering heb ik mijn hele leven al te maken, misschien doordat ik er nooit voor terugdeins mijn mening te geven. Hoge bomen vangen veel wind, vooral in Nederland.”
Koeman is inderdaad iemand die de confrontaties niet schuwt. De trainer gaat geen verbale uitdaging uit de weg. Als hij bij PSV een ruime voorsprong in punten verspeelt en daardoor ook het kampioenschap lijkt te gaan missen, neemt voorzitter Frits Schuitema een voorschot op zijn vertrek. Maar wanneer PSV op de laatste speeldag toch nog kampioen wordt, kan heel Nederland zien hoe Koeman de voorzitter een slap handje geeft en verder opzichtig negeert. Ook de relatie met Van Gaal is nooit meer hersteld. Nog steeds delen beide ex-vrienden verbale plaagstootjes uit. In Valencia botst Koeman met iedereen. Hij moet de club reorganiseren, ontneemt sterspelers hun privileges, verbant clubiconen zoals David Albelda, Santiago Cañ izares en Miguel Angel Angulo uit de selectie en verliest uiteindelijk de strijd van de witte zakdoekjes en de media.
Dat Ronald Koeman de gave heeft toch steeds weer een club te vinden, is opmerkelijk. Zijn reputatie is bekend, maar zijn uitstraling groter. Een slechte naam heeft hij vooral bij het publiek. “Gelukkig geldt dat niet voor clubs en presidenten en mensen in de voetballerij. Want die willen allemaal graag Ronald Koeman hebben.” Ook Feyenoord valt voor zijn uitstraling.
4 Heeft Ronald Koeman toekomst bij Feyenoord?
Als Co Adriaanse niet bij FC Twente had getekend, was hij nu trainer geweest van Feyenoord. En als Louis van Gaal ja had gezegd, had híj maandag de training geleid, maar de coach die op het veld staat heet Ronald Koeman. De keuze voor de oud-international die ooit zelf nog twee jaar bij Feyenoord speelde, is een opvallende. Wat zegt het over het beleid van Martin van Geel dat hij de switch maakt van een idealist als trainer naar een realist? En dat binnen 24 uur?
De komst van Koeman duidt op paniekvoetbal, maar vooral op een tussenoplossing. Koeman staat niet tussen Van Gaal, Adriaanse en Harm van Veldhoven in het favoriete rijtje trainers van Van Geel. Na het nee van Van Gaal had hij het liefste Van Veldhoven benaderd, maar gelouterd als hij is, beseft Van Geel dat de trainer van Roda JC geen optie is. Als Van Veldhoven faalt, faalt Van Geel zelf ook. Met Koeman haalt de technisch directeur een ervaren coach in huis die vooral voor rust moet zorgen in De Kuip. Daarachter kan Van Geel zich verschuilen. En als Koeman faalt, kan de club zo van hem af en zal Van Geel kunnen betogen dat deze trainer nooit zijn eerste keuze is geweest. Het pleit voor Big Ron dat hij die uitdaging aangegaan is, maar als realist weet hij ook wel dat daarna de weg openligt voor de idealist én opbouwtrainer Co Adriaanse.
DOOR MARTIJN KRABBENDAM
“Het willen winnen staat altijd met hoofdletters geschreven. In alles wat ik doe en zeg.”
“Blijkbaar vinden Nederlanders het leuk als Ronald Koeman in de problemen zit. Met die benadering heb ik mijn hele leven al te maken.”
