Matchfixing op een WK? Tot voor kort werd het weggelachen, inmiddels is de FIFA waakzaam. Terecht, zo leren ons de laatste drie WK’s. De halve Zuid-Afrikaanse oefencampagne in 2010 was vervalst, en over het wonder van Zuid-Korea in 2002 weten we inmiddels: ‘De beschermengel van Guus Hiddink was een heroïnesmokkelaar.’

Het kan ook subtieler, maar zoals de Nigeriaanse doelman Austin Ejide de bal in eigen doel sloeg tijdens het oefenduel van WK-deelnemer Nigeria tegen Schotland drie weken geleden in Londen, was grote kunst. Vooraf al had de Britse geheime dienst gewaarschuwd voor mogelijke manipulatie van de wedstrijd. Het doelpunt werd afgekeurd, maar bij de FIFA leeft inmiddels de overtuiging dat ook het WK zelf wel degelijk een doelwit van matchfiksers kan zijn. Voor het eerst in de geschiedenis van een groot toernooi organiseerde het veiligheidsteam van de wereldvoetbalbond onder leiding van de Duitser Ralf Mutschke informatiesessies voor alle scheidsrechters en alle spelers van de 32 deelnemende landen van zodra ze op Braziliaanse bodem waren geland. In een interview met de BBC verklaarde Mutschke weet te hebben van spelers die reeds geld was aangeboden. Het verscherpte toezicht van de FIFA heeft alles te maken met de onthulling dat de Zuid-Afrikaanse bond tijdens het door haarzelf georganiseerde WK vier jaar geleden tot in de top gecorrumpeerd was door de inmiddels beruchte (en momenteel in Finland achter tralies zittende) fikser Wilson Raj Perumal.

WK 2010, ZUID-AFRIKA

Op 10 april 2010, twee maanden voor de start van het WK, stuurt het volslagen onbekende agentschap Football 4U een brief aan de Zuid-Afrikaanse bondsvoorzitter. De brief is ondertekend door Wilson Perumal, ‘directeur evenementen en projecten’. Perumal biedt aan internationale wedstrijden voor hen te organiseren, zelf de scheidsrechters te leveren, de reis- en verblijfskosten van de tegenstanders voor zijn rekening te nemen, en de tv-rechten en sponsorovereenkomsten te onderhandelen. De Zuid-Afrikaanse bond verkeert in financiële moeilijkheden en is ten prooi aan grote onrust zo vlak voor het WK. Een van Perumals handlangers heeft ontmoetingen met de bondstop, inclusief het hoofd van de scheidsrechters. Zij stemmen in met het aanbod. Volgens onderzoeksjournalist Brett Forrest in zijn boek ‘Duister Spel’ tekent Football 4U gelijkaardige overeenkomsten met onder andere Sierra Leone, Bolivia, El Salvador en Zimbabwe. Stuk voor stuk armlastige bonden die van Perumal tot wel 100.000 dollar krijgen als ze instemmen met zijn aanbod.

Twee jaar na het WK besluit een FIFA-rapport dat er ernstige aanwijzingen zijn voor bedrog tijdens de Zuid-Afrikaanse voorbereiding. Minstens in vijf duels, mogelijk zelfs in vijftien. Het rapport noemt de interlands tegen Thailand (4-0), Bulgarije (1-1), Colombia (2-1) en Guatemala (5-0), allemaal gespeeld in mei 2010, minder dan een maand voor het WK. Zowel tegen Guatemala als tegen Colombia worden drie twijfelachtige penalty’s gefloten. Tegen Guatemala gebeurt het door Ibrahim Chaibou, de Nigerese scheidsrechter die in wel meer door Perumal en zijn trawanten vervalste duels opduikt, maar die altijd zijn onschuld staande hield. December 2011 stopt hij als arbiter, de FIFA besluit hem ongemoeid te laten. In het WK-gastland rollen er aanvankelijk wel koppen. December 2012 schorst de Zuid-Afrikaanse bond vijf officials, onder wie zijn eigen bondsvoorzitter. Een maand later maakt de minister van Sport die sanctie ongedaan.

Perumal gaat op nog meer prat. Met name dat Honduras en Nigeria zich slechts dankzij zijn tussenkomst voor het WK in Zuid-Afrika plaatsten. In het boek van Forrest zegt Mutschkes voorganger Chris Eaton er zeker van te zijn dat Perumal vrijwel de hele duur van het toernooi in Zuid-Afrika was. Hij bediende er zich van een paspoort op naam van Raja Morgan Chelliah, dezelfde valse naam waaronder hij in februari 2011 werd aangehouden in Finland. Eaton spotte nog een ander louche sujet op het Afrikaanse WK: RobinBoksic.Boksic werd in 2006 gearresteerd als schakel in het netwerk rond Ante Sapina dat wedstrijden vervalste. Hij infiltreerde in de FIFA en bezorgde Eaton een lijstje met daarop zes WK-landen die volgens hem waren omgekocht. Eaton vermoedt tot op vandaag dat Boksic naar Zuid-Afrika afreisde om wedstrijden te manipuleren.

WK 2006, DUITSLAND

Eén jaar nadat Sport/Voetbalmagazine het bestaan van gokchinees Ye Zheyun heeft onthuld en in Duitsland de corrupte scheidsrechter Robert Hoyzer is ontmaskerd, heeft in datzelfde Duitsland het WK plaats. Matchfixing staat nog niet op de internationale agenda zoals vandaag. Toch doen geruchten over vervalste wedstrijden van met name Ghana en Togo dan al de ronde. Voor Togo is het de eerste WK-deelname. Verdediger Dare Nimbombe speelt voor de Belgische club Bergen en heeft Pietro Allatta als makelaar. Van Allatta, die ook zijn makelaarslicentie verwierf in Togo, is dan al bekend dat hij als rechterhand van Ye is opgetreden. De Togolese selectie bakt er niets van. Ze ligt op ramkoers met de eigen bobo’s over geld en dreigt er zelfs mee uit het toernooi te stappen. Bondscoach Otto Pfister neemt eerst ontslag en keert daarna op zijn stappen terug. Togo verliest zijn drie wedstrijden.

Niet Togo, maar Ghana is het land waarover de geruchten twee jaar later concreet worden gemaakt in een boek van de Canadese onderzoeker Declan Hill. Volgens Hill waren spelers van drie landen – Ghana, Ecuador en Oekraïne – benaderd door een Aziatisch goksyndicaat. Drie wedstrijden zouden vervalst zijn geweest: het groepsduel Ghana-Italië (0-2), de zestiende finale Brazilië-Ghana (3-0) en de kwartfinale tussen Italië en Oekraïne (3-0). Ook aan Engeland-Ecuador (1-0) hangt volgens Hill een geurtje. Hij baseert zich voor zijn beweringen op een ontmoeting enkele weken voor het WK met een fikser in Bangkok. Die zou hem akelig correct de uitslagen van de duels hebben voorspeld. De manier waarop met name de Braziliaanse doelpunten tot stand komen, nemen de laatste twijfels weg bij Hill.

Na het toernooi zal de Ghanese aanvoerder Stephen Appiah aan Hill bevestigen dat hij inderdaad is benaderd met smeergeld. Hij ging er naar eigen zeggen niet op in, maar zegt wel de bewuste man te kennen van op vorige toernooien, waaronder de Olympische Spelen van 2004. Toen nam hij de aangeboden 20.000 dollar naar eigen zeggen wel aan en verdeelde ze onder zijn ploegmaats. Hills boek wordt ook nog voorafgegaan door het ontslag, een jaar na het WK in Duitsland, van de Ghanese keeperstrainer Abukari Damba. Damba wordt ervan verdacht mee in de slag te hebben gezeten om een oefeninterland tegen Iran op bestelling te verliezen. Schokkend is zijn bekentenis dat hij dan al tien jaar samenwerkt met het Aziatische gokkartel. Hill herkent hem als een van de aanwezigen tijdens zijn ontmoeting in Bangkok voorafgaand aan het WK. Zes jaar later bekent ook de Ghanese doelman Richard Kingson dat hem 300.000 dollar is aangeboden in Duitsland om het groepsduel tegen Tsjechië te verliezen. Volgens Kingson besloot hij pas na overleg met zijn vrouw om van het aanbod af te zien. Ghana won het duel met 2-0.

Hill publiceert zijn boek in 2008. Nieuwe steun voor zijn onthullingen is nu uit onverwachte hoek opgedoken. In zijn zopas verschenen memoires bevestigt Perumal dat enkele bevriende fiksers Brazilië-Ghana inderdaad vervalsten. Zelf was hij op dat moment pas vrij na drie en een half jaar opsluiting in een Singaporese cel en niet betrokken. De fiks zou volgens Perumal maar gedeeltelijk zijn geslaagd.

WK 2002, JAPAN & ZUID-KOREA

Lu Jun is de eerste Chinese scheidsrechter ooit op een WK. In eigen land is hij een held: zijn bijnaam luidt niet toevallig Gouden Fluit. Lu leidt twee wedstrijden in Japan. In Mexico-Kroatië trekt hij de eerste rode kaart van het toernooi. De strafschop is terecht en Mexico wint met 1-0. Lu is tevreden, de Kroaten zijn dat iets minder. Ook in zijn tweede wedstrijd haalt de Chinees zich de woede van de verliezer op de hals. Polen leidt met 1-0 tegen de VS wanneer hij de Amerikaanse gelijkmaker afkeurt. In de omschakeling wordt het 2-0, de wedstrijd is gespeeld. Het is Lu’s laatste WK-optreden. Acht jaar later wordt hij gearresteerd voor zijn rol in een groot Chinees omkoopschandaal. Lu bekent hoe de scheidsrechtersbaas van de bond hem jarenlang dwong smeergeld aan te nemen om zowel nationale als internationale wedstrijden naar een gewenst resultaat te fluiten. Bij zijn WK-debuut maakt hij al minstens drie jaar deel uit van een corrupt netwerk. Nietsvermoedend selecteert de FIFA hem in dezelfde periode. In 2012 wordt Gouden Fluit veroordeeld tot vijfenhalf jaar cel en levenslang geschorst.

Nog bonter maakt Byron Moreno het in Japan en Zuid-Korea. De Ecuadoriaan fluit het achtste finaleduel tussen het door Guus Hiddink gecoachte Zuid-Korea en Italië. Eerst keurt hij de Italiaanse golden goal af in de verlengingen, dan duwt hij Totti zijn tweede gele kaart onder de neus voor een Schwalbe die geen Schwalbe is. Met een man meer maken de Koreanen de klus af. Het thuisland staat in de kwartfinales. Moreno komt ermee weg, tot hij enkele jaren later in een competitieduel in zijn land dertien minuten laat overspelen, tot een van beide ploegen een achterstand ombuigt in een voorsprong. Dan fluit hij af. Het komt tot een onderzoek en Moreno wordt twintig speeldagen geschorst. De schorsing betekent het einde van zijn carrière. Hij probeert het vervolgens in de politiek, maar dat draait uit op een fiasco wegens zijn corrupte imago. Het absolute dieptepunt volgt in 2010 wanneer hij op JFK Airport van het vliegtuig wordt geplukt met zes kilogram heroïne op zijn lichaam. “De beschermengel van Guus Hiddink was een heroïnesmokkelaar”, besluiten Tom Knipping en Iwan van Duren in hun boek Voetbal & Maffia. We schieten je kapot. Een heroïnesmokkelaar, aldus nog beide auteurs, dankzij wie de toch wat in het slop geraakte carrière van Hiddink een fantastische doorstart kende.

DOOR JAN HAUSPIE – BEELDEN BELGAIMAGE

Perumal gaat er prat op dat Honduras en Nigeria zich dankzij hem konden plaatsen voor het WK 2010.