Tijdens deze periode van het jaar worden er allerlei sportprijzen uitgereikt, waaronder de Gouden Schoen. Dan denk ik automatisch aan spelers die hem wel hadden verdiend, maar nooit hebben gekregen. Swat Van der Elst bijvoorbeeld! Als een Axel Witsel hem dan wel in ontvangst mag nemen, dan kan ik er behoorlijk chagrijnig bij lopen.

Van der Elst was een van de meest onderschatte spelers uit de Belgische competitie. Swat was een bescheiden jongen uit Mazenzele, die de publiciteit nooit opzocht. Waarschijnlijk de reden waarom hij nu nog weinig in de media te bespeuren valt, in tegenstelling tot zijn broer Leo. Die werd met zijn beslissende penalty tegen Spanje, tijdens de kwartfinale van de wereldbeker in Mexico, wereldberoemd in Vlaanderen.

Het leven heeft Swat Van der Elst zeker niet gespaard. Een pijnlijke echtscheiding was het begin van alle ellende. Zijn zoon pleegde zelfmoord en bij zijn dochter werd na haar bevalling borstkanker vastgesteld. Dat heeft onvermijdelijk zijn sporen gelaten bij ‘Mister Europe’, een bijnaam die hij te danken heeft aan Rik De Saedeleer, de paus van de Belgische sportjournalisten. En terecht, want tijdens internationale duels maakte hij maar liefst 21 doelpunten in 43 ontmoetingen, waaronder de twee tegen West Ham in 1976, tijdens de finale van de Europacup voor bekerwinnaars in Brussel, en twee op Anfield Road tegen Liverpool tijdens de Europese supercup in 1978. Het was die fameuze match in de mist, men zag werkelijk niets! Vraag mij dus niet hoe Swat het geflikt heeft.

Nu baat hij een snookerzaak uit in Opwijk. Hij was een tijdje ploegafgevaardigde van de plaatselijke club, maar is daar intussen mee gestopt. De laatste keer dat ik hem ontmoette, was tijdens het eetfestijn van SK Opwijk, waar we samen Eddy Wally hebben geholpen. Die kon namelijk de trap naar het podium niet meer op.

Van der Elst was een sluipschutter, hij koos zijn momenten. Zijn snelheid was daarbij een dodelijk wapen. Het benutten van de diepte maakte van hem de schrik van Europa. Samen met Coeck, Haan en Vercauteren vormde hij naar mijn bescheiden mening het beste middenveld dat Anderlecht ooit heeft gehad en zal hebben!

Op het einde van de jaren zeventig viel de succesvolle ploeg van Anderlecht uiteen. De eerste die het schip verliet was Van der Elst. Hij ruilde paars-wit voor de tot de verbeelding sprekende club New York Cosmos. Welke speler kan zeggen dat hij ooit samen speelde met Peléen Beckenbauer?

Swat kwam in een wereld van glamour en glitter terecht. Het voetbal stelde niet veel voor en men zat meer in het vliegtuig dan dat men trainde. De spelersgroep van Cosmos bestond uit elf nationaliteiten. Van der Elst had er alleen contact met de Amerikanen. Die speelden nooit, maar verdienden wel 50.000 dollar per jaar. Zij organiseerden dan maar de feestjes.

Na twee jaar was onze vriend het kotsbeu en wou hij absoluut terug naar Europa. Hij trok naar West Ham, waar ze hem nog kenden van die bewuste finale in Brussel. De overgang van vakantiekamp Cosmos naar de harde realiteit van het Engelse voetbal was voor Swat een harde noot om te kraken. Hij heeft er water en bloed gezweet.

De heimwee naar België werd groter. Standard, Club Brugge en Lokeren stonden in de rij. Eerst koos Swat voor de Luikenaars, maar dat liedje ging uiteindelijk toch niet door. Brugge struikelde over de transferprijs. Om geen risico’s te nemen tekende hij dan maar voor Lokeren, wat later een grote vergissing bleek te zijn. Van in het begin klikte het niet met het publiek, dat hem als een ‘poenpakker’ zag. Hij werd constant geboycot door Preben Larsen, de grote vedette van Lokeren. Als voetballer een grote mijnheer, maar als mens een dikke nul, werd mij eens verteld door een van zijn ploegmaats.

Tot overmaat van ramp brak Swat zijn kuitbeen in een match tegen RWDM. Lokeren heeft hem dan schandalig behandeld. De ziekenhuiskosten moest hij uit eigen zak betalen en zijn salaris werd niet meer gestort. Ze hadden zelfs het lef om een brief te sturen met de melding dat hij zijn loon moest komen afhalen op de club. Daar kreeg hij een loonfiche waarop stond: maandwedde 0, premies 0. Een schande!

De wil om terug te vechten was er niet meer. Het doek viel over de loopbaan van Swat Van der Elst. Een slot in mineur … Iets is mij wel duidelijk: ‘Mister Europe’ is te vlug bij Anderlecht vertrokken, laat dat een les zijn voor de Boussoufa’s en Lukaku’s van deze tijd.

‘Maandwedde nul, premies nul.’

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content