“We waren te veel bezig geweest om te laten zien dat wij de besten waren.” Aldus Ruud Krol vele jaren na de in 1974 door Nederland tegen West-Duitsland verloren WK-finale. Na een vroege voorsprong had Oranje zich in München beperkt tot het kleineren van de tegenstander en als je iets niet moet doen met Duitsers, is het net dát. Nog voor de pauze was de eindstand bereikt : 2-1. Voor Nederland was de finale de wedstrijd te veel gebleken, maar een mythe was geboren. “Het team had de harten van miljoenen gestolen”, schrijft de Nederlandse radiojournalist en columnist Auke Kok, “en dat kon van de Duitsers niet worden gezegd.”
Over hoe het zover kon komen schreef Kok een prachtig boek. Een boek over voetbal, maar ook over een tijdgeest waarin de Nederlandse internationals, “de voetballende Beatles van de jaren zeventig”, konden gedijen als “nieuwe iconen van een losser levensgevoel”. Nochtans had niets het succes laten voorspellen. Zijn laatste oefeninterland speelde Nederland in een grotendeels lege Kuip, Johan Cruijff was behalve populair ook een bron van ergernis, en de voetbalbond, die geen enkele ervaring had met deelname aan een groot toernooi, blonk uit in amateurisme. In die mate zelfs dat de internationals – al wat gewend met Ajax en Feyenoord, op dat moment absolute topclubs in Europa – wegens een centenkwestie aanvankelijk weigerden af te reizen. Rinus Michels, als een soort superviserende bondscoach bij de selectie gehaald, mocht tijdens het toernooi drie keer naar Spanje vliegen om er zijn club Barcelona te coachen in de Spaanse beker.
Zo groot maar was het vertrouwen in een goede afloop, dat Cruijff voor zichzelf en zijn gezin al een vakantie had geboekt vanaf tien dagen voor de finale. Dat er zich spontaan 25.000 fans naar West-Duitsland begaven, was dan ook onverwacht en nergens op gebaseerd. Het animo vooraf was nul, maar toen Nederland op 15 juni 1974 tegen Uruguay zijn eerste wedstrijd speelde, kleurde het stadion in Hannover overvloedig oranje. Die dag, schrijft Kok, had de magie van een geboorte : “Om vier uur in de namiddag zag het Oranjegevoel het levenslicht.”
Eindelijk haalde het elftal ook het niveau dat gezien de kwaliteiten al jaren mogelijk was geweest. Maar de langharige, rokende en drinkende Oranjevoetballers vergaarden ook een reputatie naast het veld. Eigenzinnige persoonlijkheden waren het, die van alles deden wat Michels hen verbood en het niet zo nauw namen met de discipline qua drank en vrouwen. Hoogtepunt was het wereldbefaamde zwembadincident waarmee de Duitse sensatiekrant Bild uitpakte onder de titel : Cruyff, Sekt, nackte Mädchen und ein kühles Bad. De laatste week van het Nederlandse verblijf in Duitsland was niet de kalmste en velen zijn ervan overtuigd dat Oranje dáár de finale al verloor. Dertig jaar later is het weer staatszaak nummer één in Nederland. Fascinerende tv-programma’s zijn eraan gewijd. En een weergaloos boek. (JH)
Auke Kok, ‘1974. Wij waren de besten’, 365 pagina’s, Thomas Rap Amsterdam, 18,90 euro.
