Zo kwam de nederlaag tegen Portugal aan bij de Fransen. Frank Leboeuf, wereld- en Europees kampioen met Les Bleus is niet verrast: ‘Frankrijk verloor voor het EK zijn hele as. Zo ver komen met invallers is dan ook mooi.’

In oktober 2010, een paar maanden na de staking in Zuid-Afrika, was er intern overleg op de zetel van de Franse voetbalbond in Clairefontaine. Opleiders vonden, in het bijzijn van de nieuwe bondscoach Laurent Blanc, dat het de verkeerde weg op ging met het Franse voetbal. Er werd te veel de klemtoon gelegd op fysiek, er kwamen te veel blacks door, met alle karakteriële gevolgen vandien. Blanc had met de Spanjaarden gesproken, toen de toonzetters in Europa, en die hadden hem gezegd: ‘Wij hebben geen blacks, wij hebben geen problemen.’ Of er dan quota moesten komen binnen de centres de formation, vroeg een trainer zich af. Toen dat gesprek een paar maanden later uitlekte, stond het land op zijn kop.

Blanc had nochtans voor een stuk gelijk. Niet qua karakter of mentaliteit – jongens met een soms moeilijke economische achtergrond moet je ook proberen karakterieel bij te sturen – maar wel dat het de verkeerde kant op ging met het voetbal. Te veel richting fysiek, kracht en te weinig richting voetbal. Niet nieuw, de jonge Michel Platini werd als tiener ook bij Metz doorgestuurd vanwege te frêle. Hetzelfde overkwam de chouchou van dit EK in 2005, Antoine Griezmann. Voor niemand goed genoeg vanwege te rank en dus maar naar Spaans Baskenland uitgeweken. Overigens was de opa van Griezmann een… Portugese profvoetballer, een verdediger. Hij emigreerde naar Frankrijk, kreeg daar zijn kinderen, onder wie de mama van de voetballer. Het gaf de finale wat extra pigment.

De gevolgen van de bekommernis van Blanc waren zondag merkbaar. Frankrijk had tegen Portugal nagenoeg dezelfde problemen als tegen de andere landen waarin het de match domineerde: kracht te koop met Moussa Sissoko, BlaiseMatuidi, PaulPogba, Samuel Umtiti – eind vorig jaar nog aangezocht door Roger Milla om voor Kameroen te komen voetballen – OlivierGiroud zelfs. Maar de finesse was weg. Die moest van Griezmann of DimitriPayet komen, en die hadden geen jus meer. Grizou, zo opgehemeld na zijn goals tegen Duitsland en IJsland, is nog geen Zizou, laat staan Platini. De beste Fransman in de finale was Sissoko, eentje die dwars door een muur kan lopen. Dat zegt alles.

REGELMAAT

Frank Leboeuf volgde het EK als analist voor TF1. Leboeuf maakte deel uit van de vorige gouden generatie Fransen. Hij is Europees en wereldkampioen, en voetbalde vijf jaar bij Chelsea en twee seizoenen bij Olympique Marseille. Hoe kijkt hij terug op het toernooi van de Fransen. Had pakweg Karim Benzema het verschil kunnen maken?

LEBOEUF: ‘Benzema zit verwikkeld in een juridische zaak en hoorde niet thuis op dit EK. Tijdens dit toernooi heb ik ook niet aan Benzema gedacht. Wel aan Mamadou Sakho. Hij werd door de UEFA voorlopig geschorst voor een dopinggeval, terwijl er niks aan de hand was. Hij is tijdens het toernooi ook vrijgesproken. Sakho was niet de enige goeie speler die Frankrijk heeft verloren. RaphaëlVarane, LassanaDiarra, MathieuValbuena ook, die een slecht jaar had boven op de affaire. De Franse nationale ploeg verloor heel haar verticale as in de aanloop naar dit EK. Zo ver komen met invallers is dan ook mooi. Hadden een N’Golo Kanté of zelfs Olivier Giroud een kans gehad om dit EK te spelen zonder al die forfaits? Ik weet het niet. Het is mooi wat Les Bleus hebben gedaan. Je kan zeggen dat hun pad tot in de halve finales mooi geplaveid was, maar in de halve finale stonden ze plots tegenover een gigantische berg. En die beklommen ze.’

Antoine Griezmann en Dimitri Payet profiteerden van de forfaits om te exploderen.

FRANK LEBOEUF: ‘Klopt, maar dat moet je relativeren. Ook bij hen miste ik regelmaat. We hebben ze niet in alle wedstrijden gezien. Zinédine Zidane was iemand die van de eerste dag van het EK tot de laatste dag van het WK op de barricades stond. Zij niet.’

In Frankrijk blijven jullie praten over de generatie 1998 en 2000 omdat veel van die spelers zich op een prachtige manier hebben herschoold. Ze zijn trainer geworden op een hoog niveau, zoals Zidane, Blanc of Deschamps. Er zijn jongens overgestapt naar televisie, waar ze worden gerespecteerd, zoals Lizarazu en jij. Er is Lilian Thuram en zijn strijd tegen het racisme. Zie jij in de huidige generatie voldoende persoonlijkheden om over vijftien jaar nog over de tongen te gaan?

LEBOEUF: ‘Jij praat nu over winnaars, Europese kampioenen en wereldkampioenen. Dan ben je voor jaren een referentiepunt. Dat zorgt voor druk bij anderen. Ik hoop dat deze generatie er ook een van winnaars wordt, maar eenvoudig zal dat niet zijn omdat wij een uitzonderlijke generatie hadden. En vooral: een groep. Spelers die begrepen dat ze, zelfs al waren het sterren, zichzelf moesten wegcijferen binnen de nationale ploeg. Ik heb de indruk dat dat nu stilaan terugkeert. Didier Deschamps heeft er een groep van gemaakt. Het is nog niet de groep die wij hadden, maar het gaat vooruit. Voor de nationale ploeg was er tijdens dit toernooi veel druk, maar die moesten ze ook gebruiken. Wij hebben geprofiteerd van de fouten van de generatie in 1982 en 1990. Eentje die op beslissende momenten ook op voorsprong kwam, maar het uit handen gaf. Als deze ploeg zo groot willen worden als wij, is het aan hen om hunervaring op dit toernooi mee te nemen. Net zoals het aan de Belgen is om zich nu in vraag te stellen. Wie wat wil winnen, moet nijdiger worden. Niet de brave jongens blijven. Als ik de Belgen bezig zag, had ik de indruk dat er een soort collectief failliet aan de gang was. Ik had het er nog over met Vincent Kompany, omdat we samenwerkten voor dezelfde Amerikaanse zender. Ik denk dat zijn kwaliteiten als leider ontzettend ontbraken. Maar waren die voldoende geweest, was hij er wel geweest? Je hebt meerdere leiders nodig.’

Vond je een EK met 24 landen een geniaal idee, of een zeer slecht?

LEBOEUF: ‘Een zeer slecht. We mogen mooie verhalen krijgen tijdens een Europees kampioenschap voetbal, maar als vijf à zes verrassingen zich plaatsen voor een achtste finale, is dat toch veel. Noord-Ierland, Slovakije, Hongarije, IJsland, Ierland én Wales in de knock-outfase is te veel van het goeie. Dat geeft een vrij middelmatig Euro. Wat heeft Europees kampioen Portugal moeten doen om de poulefase te overleven? Niet eens één wedstrijd winnen. Wat is de zin van een EK? Een ontmoeting tussen de elite. Misschien is de conclusie nu wel dat er geen kleine landen meer zijn. Maar ook dat er geen grote meer zijn. Ik ben zeer teleurgesteld door het niveau. Het was matig. We moeten een paar harde conclusies trekken. We zitten niet meer in een rijk van verrassingen, zoals vroeger, wel in het rijk van de cadeautjes aan de kleine landen.’

Wie bracht het mooiste voetbal?

LEBOEUF: ‘Italië. Door het hart dat ze in hun spel legden. De Italianen hebben hier laten zien dat ze nog altijd de mentaliteit van een winnaar hebben. Spanje stelde teleur, Engeland ook. België verleidde me alleen tegen Hongarije. Frankrijk alleen tegen IJsland. Duitsland had een degelijk toernooi.’

Hebben bepaalde individuen je hart gestolen?

LEBOEUF: ‘Weinig. Veel goeie spelers misten regelmaat. Ik heb niet het gevoel dat er eentje tussen zat die een aantal grote wedstrijden na elkaar speelde. Het was eerder met opflakkeringen. Jongens die een à twee goeie wedstrijden speelden en dan weer uit beeld verdwenen.’

Wie waren op individueel vlak je teleurstellingen?

LEBOEUF: ‘Cristiano Ronaldo, tot aan de halve finale. Kevin De Bruyne ook. Het hele jaar door heeft hij bij City getoond dat hij een grote speler was. Eden Hazard beviel me wel. De avond dat hij een grootse prestatie leverde, hebben jullie Hongarije verpletterd. In wedstrijden waarin hij maar matig was, had België het moeilijk. Het collectief hing heel hard af van hem. Maar goed, al die sterren mogen verzachtende omstandigheden pleiten. Ze hebben allemaal enorm veel wedstrijden gespeeld en kwamen uitgeput naar Frankrijk. Daarom denk ik dat een WK in Qatar, dat in de winter gaat gespeeld worden, interessant is. Daar gaan we misschien jongens krijgen in de vorm van hun leven. Ronaldo was op elk EK of WK uitgeput.’

BELGEN

In België was Marc Wilmots de gebeten hond?

LEBOEUF: ‘Voor je zo hard bent tegenover hem, moet je hem ook een eerbetoon brengen. Hij heeft deze ploeg naar een ander niveau getild en heeft iets gecreëerd. Hij was niet de hoofdverantwoordelijke dat de ploeg ten onder is gegaan op dit EK. Nu, ongetwijfeld heeft hij tactische fouten gemaakt en dingen uitgeprobeerd die niet hebben gewerkt. Maar om naar een nog hoger niveau te gaan hebben de Belgen iemand anders nodig. Als het ook met die man niet lukt, moeten jullie misschien tot de conclusie komen dat de schuld bij de spelers ligt.’

Begrijp je de transfer van Thomas Meunier naar PSG?

LEBOEUF: ‘Gregory van der Wiel heeft daar als rechtsachter niet overtuigd. Daarnaast was er het probleem Serge Aurier. PSG zocht een speler met kwaliteiten die zich ook weet te gedragen. Heeft Meunier het niveau voor die club? We zullen het zien. Hij zal er zeer goed moeten kunnen verdedigen en op offensief vlak veel moeten bijdragen. Op basis van wat ik van hem tijdens het EK zag, zou ik me niet al te ongerust maken.’

En begrijp je de transfer van Michy Batshuayi naar je ex-club Chelsea?

LEBOEUF: ‘Ik wens hem evenveel geluk als Didier Drogba, die ook van Marseille naar Chelsea verhuisde. Hij gaat naar een club die ik aanbid. Het is een transfer die nog maar een keer bevestigt dat het voetbal gek is. Dat er gekke mensen zijn die ongelooflijke bedragen willen betalen voor spelers. Nu, de dag dat Anthony Martial naar Manchester United verhuisde, is dat ook gezegd en inmiddels beseft iedereen dat hij die centen waard was. Batshuayi moet één ding wel begrijpen, en zeer snel: dat hij soms ook het hoofd omhoog moet houden en een pas moet geven. Zijn grootste probleem is dat hij nogal alleen speelt. Als hij dat snapt, met zijn kwaliteiten, zijn talent om ook met de rug naar doel te spelen en een bal af te schermen, dan kan hij brokken maken in Engeland.’

Het succes van de Premier League staat wel in contrast met dat van de Engelse nationale ploeg, eens te meer teleurstellend.

LEBOEUF: ‘Engeland moet begrijpen dat je hard moet werken en ervoor moet vechten op een veld. Als je de geschiedenis van het EK bekijkt, hebben twee landen dat gesnapt: Italië en Duitsland. De twee die ook het vaakst hebben gewonnen. De ploeg die het best heeft beseft dat het groepsgevoel belangrijk is, is IJsland. Fenomenaal. Ze zijn gekraakt tegen de Fransen omdat ze moe waren, maar ook omdat de Fransen hen in het begin van de wedstrijd alle zuurstof hebben ontnomen. De twee kleintjes die het beste resultaat haalden, IJsland en Wales, hebben aangetoond dat voetbal met elf wordt gespeeld. Een ster hebben is niet voldoende, zelfs al heet die Zlatan. Om een wedstrijd te winnen heb je ploegmaats nodig. Ik vind dat ze moeten stoppen met al die individuele trofeeën. Gouden Bal, dat soort dingen. Een ster zonder goeie ploegmaats is niets.’

DOOR PIERRE DANVOYE EN PETER T’KINT IN FRANKRIJK – FOTO’S BELGAIMAGE

‘Ik hoop dat deze generatie er ook een van winnaars wordt, maar eenvoudig zal dat niet zijn.’ FRANK LEBOEUF