Vorig seizoen hield geen competitie ter wereld zo veel geld over aan de transferperiode als de Nederlandse Eredivisie. Een incident? Neen. Halverwege deze zomer blijken Nederlandse clubs wederom de ranglijst aan te voeren. Alleen PSV geeft nog meer uit dan dat er binnenkomt.
Op zondag 20 juli was er weer dat rare fenomeen in Rotterdam. De traditionele Open Dag, waarop de nieuwe spelers van Feyenoord worden gepresenteerd. Die dag is een thermometer voor het Nederlandse voetbal. Vorig jaar was er domweg geen aankoop en stapten er een paar puisterige jeugdspelers uit de helikopter. Dit jaar waren er weer geen aankopen. Desondanks zaten en stonden er gewoon weer ruim 40.000 mensen in De Kuip. Net als bij alle Nederlandse voetbalclubs hingen de vlaggen halfstok vanwege de vliegtuigramp boven Oekraïne. De minuut stilte was indrukwekkend, alleen de meeuwen krijsten nog. Maar uiteindelijk was er dan toch weer het geluid van de schroeven van de helikopter. Zonder aankopen aan boord. Toch opmerkelijk, omdat Feyenoord deze zomer al voor circa 31 miljoen euro aan spelers heeft verkocht. Mocht WK-revelatie Jordy Clasie ook nog gaan, dan zou de teller zelfs kunnen oplopen tot 35 miljoen euro. Wie stapten er dan wel uit de helikopter? Een nieuwe trainer en een paar spelers. Transfervrij of afkomstig uit de eigen jeugd. Aankoopwaarde: exact nul euro. Het gejuich was er niet minder om. De rood-witte helikopter zonder dure aankopen staat symbool voor de extreme bezuinigingswoede in de Eredivisie. Of voor het Nieuwe Nederlandse Realisme, zo u wilt. Een beweging die eigenlijk tegen alle stromen ingaat, want in de mondiale voetbalwereld is een ware revolutie gaande. De koers van de spelers stijgt per dag, zo lijkt het wel. Steenrijke mannen en consortia stuwden de afgelopen jaren vanaf hun jachten en vanuit hun privéjets clubs als Chelsea, Manchester City en Paris Saint-Germain naar peperdure titels. Achter de schermen worden er honderden miljoenen verdiend aan het voetbal en de voetballers.
De mondiale sport is een gebied geworden dat is bezet door steenrijke mannen. Wie dat niet gelooft, moet maar eens goed in de skyboxen kijken. De onderwereld heeft de lift gepakt. Veel voormalige Oostblokmannen uit Charkov, Kiev of Moskou. Waar ze hun geld vandaan hebben, blijft meestal in nevelen gehuld. De mannen zelf mijden de media. Achter de schermen vliegen de miljoenen via bankrekeningen de hele wereld over. Eindstations zijn altijd weer belastingparadijzen met een bankgeheim.
Verkoop tafelzilver
In Nederland leven ze in een andere wereld. De supermarkten boekten zestig miljoen euro extra omzet tijdens het WK. Misschien wel zeventig. Dat was nieuws. Kruideniersnieuws. Alleen al de transfer van Luis Suárez leverde meer op. Wie tegenwoordig echt geld wil verdienen, kan beter investeren in voetballers. Terwijl de wereld onder een economische crisis gebukt gaat, groeit de voetbaleconomie maar door. Mediarechten lopen in de miljarden. Spelersprijzen vliegen omhoog en de migratie tussen clubs en landen is ongekend. Maar bij de Nederlandse clubs vliegen de beste spelers alleen nog maar uit. Aansluiting bij de beste twintig clubs in Europa lijkt onmogelijk. De enige vereniging die dit op korte termijn zou kunnen bewerkstelligen is Ajax. Daar zijn ze al een aantal jaren flink aan het sparen. De rest van de Eredivisieclubs is al een tijd bezig met het verkopen van het beschikbare tafelzilver.
Vorig seizoen bleef er onder de streep 115 miljoen euro over. In Europa was Nederland met dat saldo de nummer een. Mondiaal deed alleen de Braziliaanse competitie het beter. Wie weet dat vrijwel alle Braziliaanse spelers in het bezit zijn van syndicaten en kartels, mag dus concluderen dat de Nederlandse clubs en de Nederlandse Eredivisie van alle competities ter wereld het meest verdienen aan de verkoop van spelers op de transfermarkt. Geen wonder dat de clubs het op het veld moeilijk hadden in Europa. Vorig seizoen was een extreem seizoen. Anders is het niet te verklaren dat nergens ter wereld zo veel geld werd overgehouden aan transfers.
Maak daarbij niet de denkfout dat er elders minder werd verkocht. Het grote verschil zit in de investeringen. Nederlandse clubs zijn – uitgezonderd PSV – gestopt met het betalen van belachelijke bedragen. Buitenlanders worden steeds minder aangetrokken. Het aantal aankopen waarmee meer dan een miljoen gemoeid was, bleek in Nederland deze zomer weer op de vingers van een hand te tellen. PSV legde dik vijf miljoen neer voor Luuk de Jong. Marktleider Ajax betaalde voor zowel Nick Viergever als Richairo Zivkovic circa twee miljoen euro en investeerde daarmee een klein deel van de opbrengst van Siem de Jong. AZ haalde voor een deel van het geld voor Viergever weer Guus Hupperts weg bij Roda JC. En dat was het wel zo ongeveer als we het over bedragen met zes nullen hebben.
De Eredivisieclubs hebben duidelijk afgehaakt in het dolgedraaide voetbalpeloton. Onder druk van de strengere regels en licentie-eisen van de KNVB maakten de clubs grote schoonmaak. Na jaren van financieel wanbeleid is voorzichtigheid nu troef. De schrik zit er goed in sinds diverse clubs uit het betaalde voetbal zijn verdwenen. Niet omdat ze ettelijke miljoenen te kort kwamen. Neen, vaak ging het – zoals bij Veendam – om een paar honderdduizenden schuld. De gezondmaking van de bedrijfstak is gelukt, zou je zo zeggen. Nederland is net als de Bundesliga klaar voor een eerlijk speelveld, voor Financial Fair Play. Nu de rest van Europa nog.
De tussenbalans is dus wederom erg positief. Meetmoment is wat ons betreft zondag 20 juli. Ongeveer het moment dat de helikopter in Rotterdam traditioneel de lucht in ging. Opnieuw heeft de Eredivisie zes weken voor het einde van de transferperiode een positief saldo opgebouwd, dit keer ruim 57 miljoen euro. En weer is er geen enkele competitie met zo’n positieve balans. Op 20 juli volgden Spanje (52 miljoen) en Portugal (46 miljoen) nog op twee en drie. Niet toevallig twee competities waar de meerderheid van de clubs in enorme financiële problemen zit. In de top tien van clubs met een positief saldo treffen we Feyenoord, Twente en Heerenveen. Het zijn meteen de enige ranglijsten waar Nederlandse clubs nog meetellen. Zo bezien is het niet eens zo raar dat Louis van Gaal de Eredivisie bestempelde als een van de tactisch sterkste competities van Europa. Wat ontbreekt is routine. Zijn advies aan jonge spelers is niet te gemakkelijk te verkassen naar het buitenland. Maar weinig talenten kunnen de salarissen weerstaan, die over de grens geboden worden. Daardoor vaart eigenlijk alleen Oranje op het veld nog wel bij de vaderlandse talenten en wordt Oranje steeds belangrijker voor Nederlandse voetbalfans. De clubs krijgen namelijk geen kans om te profiteren van hun eigen vruchten. De sleepnetten van de grote clubs als Manchester City en Chelsea vissen het beste al vaak uit de opleidingen. Met heel veel geluk bereiken de eigen talenten nog het eerste elftal. Vaak worden ze al eerder weggekaapt door de nieuwe elite. Die draaien hun hand niet om voor selecties van zestig man.
Cashen in De Kuip
Terug naar De Kuip. Qua verkoop liep het daar prima. Feyenoord is verantwoordelijk voor bijna de helft van het positieve saldo van het vaderlandse voetbal. Technisch directeur Martin van Geel verdiende zijn salaris al in veelvoud terug, want alleen Daryl Janmaat en Graziano Pellè leverden al ongeveer acht keer het bedrag op dat de technisch directeur eerder voor het duo neerlegde. Om een 29-jarige Italiaan, die in zijn hele loopbaan alleen in De Kuip scoorde, voor 10 miljoen te slijten: chapeau! Toch staat de grootste transfer (nog) niet op naam van de Rotterdammers. Die eer gaat naar Enschede. FC Twente realiseerde de grootste transfer tot nu toe. Sterspeler Dusan Tadic verhuisde voor 14 miljoen euro naar Southampton. Maar net als Feyenoord moet Twente een flink deel van de inkomsten direct weer doorschuiven naar investeerders. Niet naar vrienden van de club, maar naar Doyen Sports Group, een Brits-Maltese investeringsmaatschappij die vorig jaar voor 5 miljoen euro circa dertig procent van de transferrechten van Dusan Tadic, Luc Castaignos, Kyle Ebecilio en Quincy Promes kocht. Een paar maanden later vertrekt Dusan Tadic dus als eerste van dat kwartet voor 14 miljoen euro. Pakt u zelf uw rekenmachine maar: dat is dus 4,2 miljoen voor Doyen. Dat is makkelijk winst maken.
Op zich is er niets tegen Doyen Sports. Of tegen investeerders. Ze willen gewoon geld verdienen. Dat mag. In ruil voor geld willen de voetbalbanken een deel van de transferrechten. Doyen Sports heeft naar eigen zeggen honderden miljoenen klaarliggen om ‘clubs met financiële problemen te ondersteunen en te investeren in jonge talenten’. Doyen Sports Group handelt eigenlijk nauwelijks anders dan banken. De flitskredieten hebben alleen wat hogere rentepercentages. Daarbij wil de groep ergens in het traject ook invloed op het transferbeleid. Zonder de hele voetbalwereld te willen analyseren, willen we u een van de grootste investeerders van Doyen niet onthouden. Dat is de Portugees Jorge Mendes. Een man die flopte als videotheekhouder en dj, maar inmiddels kind aan huis is bij alle rijke Russen en clubeigenaars. Als Chelsea, AS Monaco of Atlético Madrid iets doen, weet u dat Mendes erbij betrokken is.
Mannen als José Mourinho, Cristiano Ronaldo, Radamel Falcao, Ricardo Carvalho en Nani zitten in zijn portefeuille. Waar Mourinho komt, verschijnen de spelers uit de stal van Mendes. Inmiddels is hij rijker dan welke club ook. Mendes is zonder twijfel een van de machtigste mannen in het hedendaagse voetbal. Met het geld dat hij onder meer verdiende aan de transfers van Cristiano Ronaldo naar Manchester United en Real Madrid begon hij aan een structurele vorm van spelershandel. Het recept is simpel. Hij heeft al tientallen voetballers opgekocht en naar een Portugese club gebracht. FC Porto, Sporting en Benfica doen graag zaken met hem. Bij die transfers zorgt Mendes voor de cash. In ruil pakt hij een deel van de transferrechten. Daarna is het simpel. Zeker als je alle telefoonnummers van de steenrijke clubeigenaars in je mobieltje hebt.
Kansloze missie
In dat internationale geweld proberen de Nederlandse clubs wanhopig koers te houden, als rubberbootjes tussen opgevoerde oceaanstomers. Kansloze missie natuurlijk. Het is een ander spel met andere spelregels. Clubbelang speelt geen enkele rol. Een steeds groter aantal clubs is gewoon opgekocht. En ook de rechten op de spelers liggen inmiddels steeds minder bij de clubs, zo begint men zelfs in de kleine Eredivisie te merken. Doyen is inmiddels binnengekomen bij FC Twente, heeft een speler gestald bij Vitesse en is in gesprek met PSV. Afgelopen week signaleerde Roberto Branco Martins namens de belangenvereniging voor spelersmakelaars dat de groep inmiddels ook in De Kuip is geland. Dat zou niet vreemd zijn, gezien de contacten met FC Porto rond Bruno Martins Indi en Jordy Clasie.
Maar gezien de uitspraken van directeur Eric Gudde op de Open Dag lijkt Feyenoord gewoon door te willen gaan via de geleidelijke weg. Een weg die is ingezet door de KNVB. De echo van het laatste WK en de moed van Louis van Gaal zorgen daarbij voor een extra ruggensteun. Voor een voorzichtig nieuw elan misschien zelfs wel. Ajax en Feyenoord zetten de toon door geen grote bedragen uit te geven. In Amsterdam zetten ze het geld op de bank, in Rotterdam hebben ze de laatste schulden afbetaald. Daarmee lonkt het perspectief om straks met een goede selectie het nieuwe stadion te gaan bespelen. Alleen PSV schrijft vooralsnog een negatief saldo – zij het verwaarloosbaar. Met de tellers op nul is het misschien tijd voor verdere veranderingen in het denken. Waarom niet een vast deel van de inkomsten besteden aan de jeugdopleiding en de opbrengsten van die opleiding gebruiken voor langdurige contracten met de grootste talenten? In ruil daarvoor kunnen er hogere afkoopsommen worden vastgelegd. Want reken maar dat Feyenoorders Tonny Vilhena, Terence Kongolo en Jean-Paul Boëtius straks iedere week meer waard worden. Het is goed om te zien dat Feyenoord geleerd lijkt te hebben van het verleden.
Misschien wordt het in Rotterdam eens tijd de helikopter te vervangen. Om te streven naar een club waar zo min mogelijk aankopen worden gedaan en zo veel mogelijk op de jeugd wordt ingezet. Want de huidige lichting is niet doorgebroken vanuit beleid. Feyenoord was zogoed als failliet en kon echt niets meer kopen. Pas toen mochten de jeugdspelers in het eerste opdraven. Zelfs na de 10-0 in Eindhoven werd er niets gekocht. Dat kon ook niet. Achteraf maar goed ook. In dat elftal stonden namelijk Leroy Fer, Luc Castaignos, GeorginioWijnaldum, Kelvin Leerdam, Stefan de Vrij en Bruno Martins Indi.
De Eredivisie ontwikkelt zich weer tot de beste kweekvijver van Europa. Ook deze zomer is er flink gevist, maar de Hollandse zee lijkt onuitputtelijk. Komend seizoen mogen spelers als Luciano Narsingh, Adam Maher, Viktor Fischer, Jean-Paul Boëtius, Tonny Vilhena en al die anderen weer dartelen in de etalage van de Hollandse Nieuwe. De echo van een ongekend WK heeft geleerd dat de Eredivisie nog lang zo slecht niet is. Junioren kunnen heel snel uitgroeien tot mondiale toppers. Over een week kunt u daar opnieuw getuige van zijn. Dan begint de Eredivisie weer.
DOOR IWAN VAN DUREN
Vorig seizoen bleef er onder de Nederlandse streep 115 miljoen euro over.
Dusan Tadic vertrekt voor 14 miljoen euro. Pakt u zelf uw rekenmachine maar: 4,2 miljoen is voor investeringsgroep Doyen.
