Euro 2012 in Polen en Oekraïne: het leek zes jaar geleden bij de toewijzing zo’n goed idee. Polen was aardig op weg om een West-Europees land te worden en de Oranje Revolutie zou ook Oekraïne uit de klauwen van het communisme redden.
Vandaag zit Joelija Timosjenko echter in de gevangenis en wordt de vraag gesteld of beide landen geschikt zijn om zo’n evenement te organiseren. Het EK dreigt voor de derde keer in politiek vaarwater te verzeilen. De eerste keer was in 1960, bij het eerste EK, toen het Spanje van generaal Franco weigerde aan te treden tegen de Sovjet-Unie. In 1992 werd Joegoslavië, dat in de ban was van een burgeroorlog, door de UEFA om veiligheidsredenen uitgesloten en vervangen door Denemarken.
UEFA-voorzitter Michel Platini staat onder druk, vooral vanuit de Duitse bond, om een standpunt in te nemen. Hij schilderde de Oekraïense hoteliers af als “boeven en bandieten”, maar waagde zich niet aan politieke uitspraken.
Laat echter duidelijk zijn dat de Fransman verschrikkelijk in zijn maag zit met Timosjenko, die van achter de tralies gaat proberen om het voetbaltoernooi naar haar hand te zetten. Zij wil niet weten van een boycot, want het EK wordt het ideale medium om haar zaak te dienen. Het is slechts wachten op het eerste incident dat wordt gecreëerd om te profiteren van de internationale aandacht voor de voormalige Sovjetrepubliek.
België en Nederland waren in 2000 voorlopers van een gezamenlijke organisatie, maar veel verschil bestond er niet tussen beide landen. Dat was ook vier jaar geleden het geval, al was Oostenrijk wel en Zwitserland geen lid van de Europese Unie.
Dit keer heeft het EK plaats in twee landen uit het voormalige Oostblok, waarbij het ene (Polen) wordt beschouwd als de goede leerling van de klas en het andere (Oekraïne) als de stoute jongen.
Polen is het succesverhaal van Oost-Europa. In 2009 was het zowat het enige land van het oude continent dat economische groei kende. Onder meer omdat het uitstekende relaties met buurland Duitsland onderhoudt. De tijd dat alle Polen bij onze oosterburen als autodieven werden beschouwd en Bild op de voorpagina kopte ‘Net gestolen, nu reeds in Polen’ is lang voorbij. De bezoekers uit het Westen krijgen de komende weken 1200 kilometer nieuwe wegen onder de wielen geschoven en kunnen kennismaken met het meest pro-Europese volk van het continent. Premier Donald Tusk wil, ondanks de onzekere tijden, zijn land in 2015 de eurozone binnenloodsen.
Oekraïne – letterlijk ‘het land aan de rand’ – twijfelt daarentegen tussen oost en west, tussen dictatuur en democratie. Het werd de voorbije jaren zwaar getroffen door de economische crisis. Veel megaprojecten werden geschrapt en het wegennet bestaat nog altijd vooral uit putten. Het land is buitengewoon gastvrij, maar ook verdeeld op gebied van taal, cultuur, historie en politiek.
Toch wordt niet Timosjenko maar racisme hét thema van dit toernooi. In de Engelse media is dat nu al het geval. En ook daarbij zullen de ogen vooral op Oekraïne gericht zijn.
Polen heeft de voorbije jaren met redelijk succes aan het probleem gewerkt. Het land is bovendien volledig verenigd in het enthousiasme voor het voetbalgebeuren en iedereen wil bewijzen dat West-Europa niet meer tot aan de Duits-Poolse grens loopt, maar tot aan die van Polen en Oekraïne.
Oekraïne is nog lang zo ver niet. Wat kan je van een gewone fan verwachten als je bondscoach zes jaar geleden uitriep dat “jonge spelers moeten leren van Blochin en Sjevtsjenko en niet van een of andere zumba-bumba die ze uit een boom plukten, twee bananen gaven en nu in de Oekraïense competitie speelt”?
Wat voor het land van president Viktor Janoekovitsj een eerste stap naar Europese integratie moest worden, dreigt op een pr-ramp en een diplomatiek fiasco uit te draaien. Oekraïne investeerde 13,4 miljoen dollar (waarvan 6,6 miljoen uit de staatskas) in het voetbalfeest, maar het is zeer onwaarschijnlijk dat het land na de finale van Euro 2012 aantrekkelijker is geworden voor buitenlandse investeerders of toeristen.
De teams gaven het voorbeeld. Alleen Zweden en Frankrijk verblijven in het op Rusland na grootste land van Europa. Veel fans verkiezen het toernooi thuis voor de buis te volgen vanwege de verhalen over racisme of de exorbitante hotelprijzen. Het zal de economische impact van het toernooi geen deugd doen. De boycot van de Europese leiders zal ook het imago van het land niet vooruithelpen. En dat nauwelijks vier maanden voor de parlementsverkiezingen. In Kiev gieren de zenuwen nu al door vele kelen.
DOOR FRANÇOIS COLIN
Racisme wordt hét thema van Euro 2012.
