‘De wettelijke basis voor de uitzetting van Djokovic is een aanfluiting voor een rechtstaat als Australië’

© AFP
Jonas Creteur
Jonas Creteur Sportredacteur bij Knack.

Wat te onthouden van de Djokovic-saga in Australië? En hoe moet het nu verder? Drie vragen aan onze redacteur, Jonas Creteur die de zaak van nabij heeft gevolgd.

Wie van de drie is/zijn de grootste verliezers: Novak Djokovic, de Australische autoriteiten of het tennis?

“Allemaal. Er zijn geen winnaars in deze zaak, alleen maar verliezers. Al is de hoofdschuldige uiteraard Novak Djokovic, die zijn uitzetting over zichzelf heeft afgeroepen. Om verschillende redenen.

“Door, zelfs nog in de weken en maanden vóór zijn vermeende coronabesmetting op 16 december, zich niet te laten vaccineren, zoals 97 procent van de ATP-top 100. Waarmee de Serviër zich zo boven vele andere ‘kleinere’ tennissers heeft gezet, die ook sceptisch tegenover vaccins stonden en overstag móésten gaan om te kúnnen spelen.

“Door op Instagram uit te pakken met zijn medische vrijstelling, op zich niet bedoeld voor bewust ongevaccineerde spelers die, door een gelukkig toeval, corona oplopen. En door niet in te schatten welke grote verontwaardiging dat dat in Australië zou veroorzaken.

“Door een verkeerd ingevuld reisformulier (al dan niet bewust, door zijn manager) en door zijn even warrige uitleg over de datums van zijn positieve coronatest. Waarmee volgens een onderzoek van Der Spiegel “zeer waarschijnlijk” is geknoeid, én waarover Djokovic zweeg tijdens een interview met L’Equipe – een flagrante schending van de coronaregels, die de Serviër een ‘inschattingsfout’ noemde.

“Anderzijds moet je zijn status als hét symbool van de antivaxbeweging ook wat nuanceren. Ondanks zijn scepsis heeft Djokovic nooit ánderen openlijk aangemoedigd om een inenting te weigeren en heeft hij nooit openlijk antivaxtheorieën ondersteund. Het probleem is dat hij nooit echt volledige duidelijkheid heeft verschaft over zijn standpunt. Behalve, in bedekte termen, in The New York Times waarin hij sprak over ‘keuzevrijheid’ en over zijn twijfel over het nut van vaccins bij een continu veranderend coronavirus.

“Toch was Djokovic niet de enige schuldige van het debacle. Hij nam gewillig een zijdeur die voor hem én andere spelers werd opengezet: een medische uitzondering verkregen na veel miscommunicatie tussen Tennis Australia, de regering van de staat Victoria en de federale overheid. Zonder dat had Djokovic niet naar Australië kunnen én (zo klinkt het althans in zijn entourage) wíllen gaan.”

Wat is er te weinig belicht in deze zaak?

“De wettelijke basis waarop Djokovic’ visum een tweede keer is gecanceld en waarmee hij uiteindelijk uit Australië is gezet. De eerste keer was dat louter wegens procedurefouten, omdat hij niet genoeg tijd had gehad om te overleggen met zijn advocaten.

“De tweede maal ging het niet eens meer over zijn medische vrijstelling, want die had hij wel degelijk geldig verkregen, dat heeft de Australische premier Morrison achteraf zélf aangegeven.

“Daarom schakelde de Australische regering over naar een ander plan: de zogenaamde ‘godlike’ wettelijke bevoegdheid van minister van Immigratie Alex Hawke. Die kon het visum van de ongevaccineerde Serviër intrekken omdat die mógelijk het antivaxsentiment in Australië zou kunnen aanzwengelen, en daarmee de publieke gezondheid en de openbare orde zou kunnen bedreigen. Volgens Hawke ook passend bij “het strenge grensbeleid dat van fundamenteel belang is voor het beschermen van de sociale cohesie in Australië.”

“Dat je iemand kunt deporteren alleen op basis van de éventuele gevolgen en risico’s van de percéptie van een persoon is een aanfluiting voor een democratische rechtsstaat als Australië. Voor alle duidelijkheid: Djokovic’ visum werd dus niet gecanceld omdat hij effectief een wet had overtreden of omdat hij als ongevaccineerd persoon een rechtstreekse bedreiging is voor de volksgezondheid, want dat risico was minimaal, gaf minister Hawke toe.

“Diens redenering daarachter was ook zeer flauw. Hij verwees naar de lage vaccinatiegraad in Servië en haalde een uitspraak van Djokovic over vaccins uit april 2020 aan, waarbij die vertelde dat hij “geen expert” was en dat hij met een ‘open mind’ wilde kiezen “wat het beste voor zijn lichaam is.”

“Djokovic had zelfs geen schijn van een kans bij zijn beroep tegen de beslissing van de immigratieminister. De wet was daarvoor ook zo ontworpen. Dat verklaarde ook de rechtbank: dat het niet de rol van rechters is om een waardeoordeel over het besluit van de minister te geven. De rechters bepaalden slechts of Hawke binnen zijn bevoegdheid had gehandeld. Dat had hij gedaan, maar je kan je wel vragen stellen bij die ‘godlike’ bevoegdheid. Zelfs The Australian Lawyers’ Alliance en de Council for Civil Liberties geven aan dat die wet grenst aan autocratie.”

Zal Djokovic zich alsnog laten vaccineren?

“Gezien zijn dankwoorden voor de massale steun vanop het thuisfront en gezien zijn juridisch (vergeefse) strijd lijkt de kans klein dat dit Djokovic’ mindset zal veranderen. Integendeel: het ‘onrecht’ dat hem werd aangedaan zal zijn overtuiging aanscherpen dat hij moet blijven vechten tegen de conservatieve machten, strijdend voor gelijkheid in een vrije wereld.

“Alleen zal de Serviër zich daarbij de vraag moeten stellen hoe hij bovenal herinnerd wil worden. Als de grootste tennisser ooit (wat hij puur op basis van de statistieken nu al is), of als een (ongewild) icoon van de antivaxbeweging.

“Zelfs als hij die eerste status nog kracht kan bijzetten, met 21 of meer grandslamzeges, zal dat tweede altijd aan hem blijven kleven. En als hij blijft weigeren om zich te laten vaccineren, zal hij misschien niet eens de kans meer krijgen om nog een gooi te doen naar 21 grandslamsuccessen, of andere grote toernooizeges.

“De netten voor niet-gevaccineerden worden immers alsmaar strakker aangespannen, zoals al op Roland Garros. Anderzijds kunnen regels in veel landen op enkele maanden tijd vlug weer veranderen, afhankelijk ook van nieuwe regeringspartijen na verkiezingen, zoals in Frankrijk.

“Hoe dan ook is de Australian Open van 2022 een kantelpunt in de carrière van Djokovic, richting een positie waaruit hij zelfs als de ultieme comebackking misschien niet meer zal kunnen terugvechten.

“En indien hij toch een coronaspuitje laat zetten, staat de jongere generatie (Daniil Medvedev, Alexander Zverev, Carlos Alcaraz, Jannik Sinner) klaar om de scepter definitief over te nemen.”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content