Onze sportmomenten van 2021: hoe Naomi Osaka en Simone Biles aangaven dat het oké is om niet oké te zijn

Het sportmoment van redacteur Jonas Creteur: de taboedoorbrekende boodschappen van Naomi Osaka en Simone Biles.

Groot was de scepsis en de heisa, toen Naomi Osaka, die enkele maanden ervoor de Australian Open had gewonnen, voor Roland Garros aankondigde dat ze geen persconferenties meer wilde geven. Volgens haar hadden de kritische vragen van journalisten een slechte invloed op haar mentale gezondheid.

Onmiddellijk klonk er – zoals te verwachten – kritiek op sociale media, zelfs bij doorgewinterde journalisten in kwaliteitsbladen. Osaka die haar ‘mental health’ beschermt? Iemand die al vier grandslamtoernooien gewonnen had? Daar moest iets anders achter zitten: “Pure luiheid, ze zoekt een manier om niet meer met de pers te hoeven praten.”

Zelfs toen de Japanse zich na de eerste ronde in Parijs terugtrok, en de exacte reden vertelde – “Ik heb sinds 2018 lange periodes van depressies gehad. (…) Heb als introverte persoon grote angstaanvallen als ik met de media moet praten” – bleven sommigen sceptisch. “Divagedrag van een tennisster die wel kan opdraven in haar eigen Netflixserie en in bikini op de cover van Sports Illustrated kan verschijnen.”

Dezelfde commentaren werden twee maanden later Simone Biles deel, toen zij afhaakte op de Olympische Spelen in Tokio, begeven onder de mentale druk. En omdat ze niet langer haar fysieke gezondheid in gevaar wilde brengen, aangezien ze last had van zogenaamde twisties (een gebrek aan controle over haar lichaam) tijdens haar turnoefeningen. Alleen voor de finale op de balk keerde ze nog even terug, om daar brons te behalen, haar naar eigen zeggen mooiste medaille ooit – véél meer waard dan al haar andere gouden plakken.

Toch luidde het, zelfs bij monde van een cocommentator op Sporza, dat ze haar team in de steek had gelaten, dat ze haar mentale problemen gefaket had. En toen de Amerikaanse haar teamgenotes later langs de kant luidkeels aanmoedigde, klonk het: “Zo depressief ziet ze er niet uit. Haar plaats is op de mat, maar ze loopt weg. Een choker, die nu wel zit te lachen in de tribunes. Misschien is er een externe reden waarom ze er met haar hoofd niet bij was.”

Wel mensen

Veronderstellingen en meningen voortvloeiend vanuit de conservatieve, vastgeroeste stelling: beroemde sportsterren (m/v) horen niet te klagen. Ze moeten onfeilbaar en onkwetsbaar zijn, en moeten elke tegenslag, elke druk overwinnen. Ze moeten ‘ons’ – de media, de kijkers – entertainen, daarvoor worden ze ook (veel) betaald. En als ze dat niet kunnen, dan horen ze niet thuis aan de (absolute) top. De discriminerende factor tussen de superkampioenen en de rest is immers net die mentale component.

Dat het in het geval van Biles en Osaka ging om een viervoudige grandslamwinnares en de grootste turnster ooit, die bovendien het slachtoffer was geweest van seksueel misbruik, daar gingen de critici aan voorbij. Net als aan de vele andere grote kampioenen, zoals Michael Phelps, de GOAT van het zwemmen, of Mark Cavendish, de beste sprinter ooit, die de voorbije jaren al hadden getuigd over hun mentale depressies.

Alsof ook die beroemdheden geen mensen kunnen en mogen zijn die met zichzelf worstelen. Alsof ook de vele duizenden andere atleten onder die toplaag zich in een mindere periode niet belabberd mogen voelen. Zeker als ze op sociale media ook nog eens beledigd en be/veroordeeld worden, met soms racistische of seksueel getinte bagger, tot zelfs doodsbedreigingen toe.

Athlete of the Year

Hét verschil met vroeger, toen die twijfels en angsten nog onder de ’topsporter mag niet zeuren’-mat werd geschoven, is dat Osaka en Biles dat taboe hebben weggeborsteld. Weliswaar niet helemaal, maar het inzicht in het belang van de mentale gezondheid van een (top)atleet is groter dan ooit.

Niet toevallig riep het Amerikaanse magazine Time Simone Biles uit tot Athlete of the Year, hoewel ze de louter sportieve verwachtingen in Tokio niet heeft kunnen inlossen. Maar wel omdat zij, én ook Naomi Osaka, hebben getoond dat het oké is niet om niet oké te zijn. En het oké is om daarvoor uit te komen.

Die boodschap, waar vele atleten maar ook ‘gewone’ mensen zich aan hebben opgetrokken, vond Biles zelfs even belangrijk, zo niet nog belangrijker, voor haar GOAT-legacy als al haar gouden medailles. Vanwege haar impact ver buiten de turnzaal, of in Osaka’s geval, buiten het tenniscourt. Daarom is dat ons sportmoment/boodschap van het jaar 2021.