Yves Kieffer, de Franse turncoach die met zijn echtgenote Marjorie Heuls onder meer Nina Derwael naar de top leidde, ligt onder vuur na een getuigenis van turnster Dorien Motten. Dat is echter niet de eerste keer.
De Nederlandse turncoach Gerrit Beltman sloeg afgelopen weekend openlijk mea culpa door op te biechten dat hij jonge gymnasten jarenlang had vernederd en mishandeld. Beltman was onder meer coach bij de Vlaamse Gymfederatie, van 2000 tot 2008.
Ex-gymnastes Gaëlle Mys en Aagje Vanwalleghem bevestigden daarop de verhalen van verbaal misbruik, en verklaarden bovendien dat het misbruik binnen de Vlaamse Gymfederatie het jongste decennium niet is gestopt.
Zij noemden geen namen, maar dat doet turnster Dorien Motten vandaag in Het Nieuwsblad wel.
Ze beschuldigt Yves Kieffer en Marjorie Heuls, het Franse koppel dat sinds 2009 aan de slag is bij de Vlaamse GymFed. De jongste jaren werden zij vaak geprezen om hun aandeel in het succes van Nina Derwael.
Dorien Motten: ‘Ze (Kieffer en Heuls, nvdr) willen je eerst helemaal afbreken, om vervolgens weer compleet naar hun visie te kunnen kneden – een heel bewuste tactiek. Achteraf bekeken speelden ze vaak good cop, bad cop. Als de ene je volledig afgebroken had, kwam de andere je troosten. Elke ochtend stond ik met angst op, vrezend welke mentale spelletjes er nu weer zouden volgen. De ene dag waren ze enorm lief, de dag nadien was niets goed. Door al die onvoorspelbaarheid stond ik constant onder hoogspanning.’
Motten spreekt over turnsters die ‘mentaal werden mishandeld’ en ‘getekend zijn voor het leven.’
Naar aanleiding van die beschuldigingen zullen Yves Kieffer en zijn vrouw Marjorie Heuls deze namiddag een persconferentie houden in Gent. Nina Derwael zal daar ook bij zijn.
Onderzoek in Frankrijk
Yves Kieffer werd indertijd door de Vlaamse Gymfederatie binnengehaald als opvolger van de Nederlandse hoofdcoach Gerrit Beltman, ook al was de Fransman op dat moment even omstreden.
In eigen land had hij nochtans grote successen behaald: goud met turnsters op een EK, WK en Olympische Spelen, onder meer met Émilie Le Pennec, de olympische kampioene in Athene 2004, op de brug met ongelijke leggers (het favoriete toestel van Nina Derwael).
Het Franse ministerie van Sport voerde in 2008 echter een onderzoek naar zijn manier van werken, na een klacht van de ouders van de Franse turnster Chloé Briand. Zij vonden dat er misstanden heersten binnen het Franse topturnen.
In de lente van dat jaar verscheen een rapport van 113 pagina’s, gebaseerd op liefst 77 getuigenissen. Daarin werd Kieffer geprezen om zijn ‘hoge technische bekwaamheid, strengheid, faam, professionalisme, resultaten en positieve invloed op de training.’
Hoewel Kieffer volgens het rapport geen fysiek geweld had gebruikt, concludeerde het rapport wel dat er bij een serie incidenten ‘verbale ontsporingen en excessen werden geconstateerd’ .
Volgens een getuigenis van de 15-jarige Jenny Kohler had hij haar in het bijzijn van de gymnastes van de ploeg en coaches vernederd. ‘Nadat hij me gevraagd had om een stap naar voren te zetten, verklaarde hij: zeg dat je ons voor onnozelaars neemt. Omdat ik weigerde, heeft hij me beledigd: Stuk dikke koe, we zijn hier niet in een sumoploeg. Je weet waarom we je niet in de ploeg zetten: omdat je dik bent en dikzakken niks te zoeken hebben in een Franse ploeg. Je weet waarom we je niet aan het toestel plaatsen. Als je erop gaat, hebben we schrik.’
Kohler beweerde dat uitdrukkingen als ‘dikke koe’, ’trut’ en ‘dik varken’ dagelijkse kost waren. Kieffer erkende volgens het rapport dat hij ooit in het bijzijn van een trainster en twee gymnastes zei: ‘Je kunt niet eten zoals een varken en gewicht verliezen.’
Het rapport meldde daarvoor: ‘De obsessie voor overgewicht veroorzaakt stress bij de begeleiders, vooral bij Kieffer. Hij vreest dat het tot ongevallen leidt. Maar deze druk rechtvaardigt op geen enkele manier zijn woorden en toon, zelfs niet in een context van topsport. Openbare verwijten zijn vernederend.’
In het rapport werden twee klachten van turnster Chloé Briand verworpen: morele intimidatie en fysiek geweld.
Drie klachten bleken wel gegrond: ‘verbale excessen’, ‘uitspattingen qua gedrag’ en ‘pedagogisch onaangepaste handelswijzen’. Die konden volgens het rapport “traumatiserend” zijn en “abnormaal en onaanvaardbaar voor een staatskader met zo’n verantwoordelijkheid”.
De inspecteurs stelden daarom een blaam voor ‘met inschrijving in het dossier van drie jaar’: ‘Kieffer is geen gevaarlijk man. Anders zouden we een andere straf voorgesteld hebben. De sanctie was dus gematigd.’
Psychologisch gebroken
Ook in een tweede rapport, van de Franse Gymfederatie (FFG), werden Yves Kieffer enkele zaken ten laste gelegd: ‘Het gebrek aan menselijkheid, het ontbreken van enige aanpassing aan het karakter van de gymnasten. Die moeten ofwel tot zijn wereld toetreden, ofwel worden ze psychologisch gebroken.’
Anderzijds relativeerde dat FFG-rapport de klachten: ‘De methodes zijn misschien af en toe op de grens van mishandeling maar zijn niet nieuw.’
Kieffers periode bij de Franse Gymfederatie eindigde in januari 2008, zes maanden voor de Olympische Spelen van Peking. Een jaar later mocht Kieffer met zijn echtgenote Marjorie Heuls als hoofdcoach aan de slag bij de Vlaamse GymFed.
Kieffer weerlegt
In december 2018 gingen beide coaches in een interview met Sport/Voetbalmagazine al eens dieper in op alle beschuldigingen van toen:
Je kreeg het verwijt dat je aanpak te hard was. Je werd zelfs beschuldigd van psychologische intimidatie. Wat blijft daar tien jaar later van over?
Yves Kieffer: ‘Het statuut van Frans gedetacheerd ambtenaar. Een Franse gymnaste, ChloéBriand , beschuldigde mij inderdaad van psychologische intimidatie. Ze zat bij l’INSEP (l’Institut national du sport, de l’expertise et de la performance, een Frans topsportinstituut, nvdr), maar ik trainde haar zelfs niet. Zij zat in een groep die ik niet begeleidde. Haar vader had connecties bij het ministerie van Sport en het kwam tot een algemene inspectie.’
Marjorie Heuls: ‘In Frankrijk – ik hoop dat het niet zo zal zijn in België – heerste er veel jaloezie omdat onze gymnasten zulke mooie resultaten behaalden. Sommige mensen wilden ons doen kelderen en dat nam abnormale proporties aan.’
Yves Kieffer: ‘De inspectie maakte duidelijk dat er geen sprake was van psychologische intimidatie, maar omdat ik niet goed overeenkwam met sommige van mijn oversten, hebben ze van die zaak geprofiteerd om mij te ontslaan wegens ’te harde trainingen’.
‘Ik beging de fout om mijn ontslagbrief te tekenen in afwachting van de algemene inspectie. Ik was zo zeker van mijn stuk dat ik dacht dat het allemaal slechts tijdelijk zou zijn. Uiteindelijk hebben ze mij niet meer opnieuw opgenomen in de trainersstaf omdat mijn collega’s vonden dat ze me niet meer nodig hadden om naar de Olympische Spelen te gaan.’
En toen werden jullie gecontacteerd door de Belgische gymnastiekfederatie?
Yves Kieffer: ‘Inderdaad. We werden benaderd door meerdere landen. Aanvankelijk bedankten we vriendelijk voor het Belgische aanbod, maar ze bleven aandringen en we gingen overstag. En kijk, tien jaar later hebben we de dubbele nationaliteit.’
Seksueel misbruik in de Verenigde Staten en trainingen die wel strafkampen lijken in Rusland en China: geen enkele sport heeft zoveel te lijden onder schandalen als artistieke gymnastiek. Waaraan ligt dat?
Marjorie Heuls: ‘Het schandaal in de Verenigde Staten is verschrikkelijk en beperkt zich helaas niet alleen tot de gymsport. Dat hebben we wel gezien met de MeToo-beweging. Verder denk ik wel dat er ondertussen veel veranderd is, met name in Rusland en China. Als er zich problemen voordoen, dan heeft het vaak te maken met trainers die kinderen gebruiken om zichzelf in de schijnwerper te plaatsen. Dat zie je in alle sporten, maar het klopt dat gymnastiek op dat vlak de twijfelachtige eer heeft om koploper te zijn. Het is een zeer veeleisende sport waarbij je vroeg ontdekt moet worden, omdat aangeboren fysieke kwaliteiten onmisbaar zijn om op hoog niveau te turnen.’
Is het niet moeilijk om de grens te bepalen hoever je kan gaan, hoeveel je mag eisen van vaak heel jonge sportbeoefenaars? Ben je niet bang dat je soms te hard pusht?
Marjorie Heuls: ‘Als de trainingen weldoordacht en gestructureerd verlopen, en er sprake is van een progressieve evolutie, zie ik niet in wat het verschil is tussen artistieke gymnastiek en een andere sport. Of toch, het verschil is dat turnen een heel complete sport is die veel vaardigheden vereist, terwijl dat voor veel andere sporten minder geldt. Onze sport is rijker, en dat maakt ze zo mooi. Ik vind trouwens dat alle kinderen zouden moeten starten met gymnastiek.’
Yves Kieffer: ‘Turnen op hoog niveau staat gelijk met 25 tot 30 uren trainen per week, dat moet je beseffen. Maar ik zal niet opnieuw in dezelfde val trappen. In het verleden was ik misschien té veeleisend, niet verdraagzaam genoeg, maar dat is voorbij. Dat spelletje zal ik niet meer spelen. Ik was nog jong en minder helder, ik had ook een grote verantwoordelijkheid. Die wil ik niet meer opnemen nu. Mensen leren van hun ervaringen.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier