Belgisch discuswerper Philip Milanov in Rio: ‘De top vijf moet zeker kunnen’

Naast de atletiekpiste laat Philip Milanov zijn creativiteit de vrije loop in digitale kunst. Ook het produceren van minimal dubstep prijkt op zijn cv. Maar nu is hij vooral de beste Belg ooit in het discuswerpen én medaillekandidaat in Rio.

In juli 1991, wanneer hij in Brugge ter wereld komt, merken zijn ouders meteen dat Philip Milanov een buitenbeentje is: bij zijn geboorte heeft hij al een tand. Dat Milanov enkele jaren later gaat discuswerpen, is geen toeval. Zijn vader heeft een verleden in die sport. Het record van papa Emil situeert zich voorbij de 60 meter, dan ben je geen sukkelaar in het wereldje.

Vader Milanov stopt als actief sporter wanneer hij 27 jaar geleden ‘om politieke redenen’ vanuit Bulgarije naar België vlucht. Over de precieze toedracht van die vlucht rept Emil nog altijd met geen woord. Vragen daarover maken hem zelfs kregelig. Uit de discuswereld stappen doet Emil nooit. Hij begint Jo Van Daele te trainen, de vorige Belgische discustopper.

De kleine Philip, die graag met steentjes gooit, hangt tijdens die trainingen soms rond op de piste. ‘Emil liet Philip dan spelenderwijs weleens een oefening doen’, vertelt Van Daele. ‘Er was toen nog geen sprake van dat Philip discuswerper zou worden, maar je zag dat Emil dat wel leuk zou gevonden hebben.’

Zodra Philip in zijn puberteit verzeilt en van Emil serieuze trainingen krijgt, loopt het weleens mis tussen vader en zoon. Na een discussie laat Emil zijn enig kind zelfs eens de vijf kilometer van het trainingscentrum naar huis te voet afleggen, als straf. Van Daele lacht: ‘Het zal er misschien af en toe een tikje dictatoriaal aan toe gegaan zijn. Emil komt uit het Oostblok, daar heerst een nononsensementaliteit.’

Rain Man

Philip heeft intussen ontdekt dat er veel meer in het leven is dan discuswerpen. Sinds zijn zesde speelt hij piano. Muziek bijt hem, vooral die van Netsky. In navolging van zijn grote idool begint Milanov in zijn puberjaren eigen nummers te componeren, onder de naam Drommics. Minimal dubstep en drum-‘n-bass. Op de kunstacademie bevalt ook een andere creatieve activiteit hem: tekenen. Hij wordt verliefd op het digitaal tekenen en beslist om in Kortrijk Digital Arts & Entertainment te gaan studeren. ‘Atletiek komt op de eerste plaats, maar mijn passie voor digitale kunst is even groot’, zegt hij eens. Met de kennis die hij in zijn studie opdoet, wil hij later videogames ontwerpen.

Ondanks al die interesses gaat Philip wel door met discuswerpen. Begin 2014 stelt hij het Belgisch record een eerste keer scherper. Hij duwt de 64,24 meter van Jo Van Daele in de vergeetput. Dan al wordt duidelijk dat Milanov van een ander kaliber is. Van Daele is op dat moment allang gestopt en Milanov pas een prille twintiger, terwijl de doorsneediscuswerper zijn top pas bereikt wanneer hij bijna dertig is. In de volgende maanden scherpt Milanov zijn record nog serieus aan: tegen de zomer bedraagt het al 66,02 meter. Hij begint intussen met intensievere powertrainingen, iets waar hij in zijn sportcarrière relatief lang mee wacht.

Vol verwachting leeft Milanov toe naar zijn eerste groot kampioenschap, het EK van 2014 in Zürich. Tijdens de opwarming weet hij niet goed hoe zich voor te bereiden op zo’n grote wedstrijd. Hij pompt zichzelf op en overdrijft daarbij, fysiek en mentaal. Daardoor bakt hij er tijdens de wedstrijd niks van. Bij zijn eerste worp blijft hij steken op 59,85 meter, zijn tweede poging is een nulworp en bij zijn laatste worp geraakt hij weer niet voorbij de 60 meter. Geen finale, maar een troosteloze twintigste plaats. De ontgoocheling is groot. Toch zien de echte kenners op dat moment zijn potentieel al. Milanov maakt zelfs de wereldtoppers wat zenuwachtig. Robert Harting, de olympische titelverdediger, belt zijn ex-trainingsmaat Van Daele om inlichtingen in te winnen over Milanov.

Even later traint Milanov niet buitensporig veel tijdens de winter. Een groot stuk van zijn aandacht gaat naar zijn studies. Toch levert hij puike en constante prestaties wanneer halfweg 2015 het outdoorseizoen weer op gang komt. In juli pakt hij goud op de Universiade van Gwangju, wint hij de Diamond Leaguemeeting in Londen en wordt hij tweede op de meeting van Stockholm. In tegenstelling tot een jaar eerder slaagt hij er nu wel in om geregeld de 64 meter te overschrijden, soms zelfs de 65. Zelfs druilerige omstandigheden slaan hem niet uit zijn lood. ‘Ze noemen mij al Rain Man’, lacht Milanov die zomer. Begin augustus verpulvert hij in Kessel-Lo zijn persoonlijk record en landt de discus pas na 66,66 meter. Dan al mag Milanov zijn vlucht naar Rio boeken. Het is een prima aanloop naar het WK in Peking.

PR op het WK

Toch is Milanov niet echt gerust als hij op 16 augustus 2015 het vliegtuig richting het Verre Oosten neemt. ‘Iedereen praat maar over een medaille, maar ik zit in met de kwalificaties’, zegt hij. Milanov staat op de lijst met WK-deelnemers negende met zijn persoonlijk record van 66,66 en de beste twaalf uit de kwalificaties mogen naar de finale, zijn kansen zijn dus behoorlijk. Maar Milanov is nog niet helemaal uit de schaduw van dat belabberde EK.

In Peking houdt hij zichzelf veel rustiger dan een jaar eerder in Zürich. Tijdens de opwarming gooit hij eens bijna 68 meter. Zijn vader en hij besluiten daar hun geheimpje van te maken, zodat de buitenwereld geen extra druk legt. Maar bij de eerste poging van Milanov in de kwalificaties gaat het weer mis: een nulworp. De druk groeit, maar er is ook de ervaring van het EK. Bij zijn volgende pogingen blijft hij een eind onder zijn persoonlijk record, maar 63,85 meter is wel de op zeven na beste prestatie, dus pakt Milanov relatief vlot een finaleticket.

In die finale, waar Harting door een blessure ontbreekt, begint Milanov met een zwakke worp: 60,06 meter. Bij zijn tweede worp komt de Bruggeling al wat meer onder stoom; de discus komt pas neer na 64,38 meter. Bij zijn laatste worp, het cruciale moment, voelt Milanov het al als de discus zijn hand verlaat: deze zit goed. Direct richt hij zijn blik op het grote scherm, dat toont dat de discus een stuk achter de 65-meterlijn landt. Aan de kant steekt Emil beide armen in de lucht, Philip schreeuwt het uit. 66,90 meter is het verdict, een verbetering van zijn persoonlijk record, goed voor zilver. Enkel Piotr Malachowski doet beter met 67,40 meter.

Dat tikje meer

Milanov blinkt als spiegel als hij een dag later het podium beklimt. De Bruggeling spreekt ook frappante woorden: ‘Ik doe het meer voor mijn ouders. Als hen dit blij maakt, is dat goed voor mij.’

Een jaar later wil Van Daele graag nog eens het unieke van die WK-prestatie van Milanov benadrukken: ‘Enkel absolute toppers halen een medaille op hun eerste WK. En zelfs als je een topper in wording bent, mag je van zo’n eerste WK eigenlijk niet te veel verwachten. Door de stress en de verwachtingen gaan zelfs grote beren mentaal onderuit. Er zijn veel mensen die ver kunnen gooien, er zijn er weinig die dat op het cruciale moment kunnen. Als je je persoonlijk record verbetert op een WK, dan heb je dat tikje meer.’

Plots kent iedereen Milanov. Op de Memorial Van Damme wordt hij rondgereden in een open auto, wat later valt hem de Gouden Spike te beurt, de bekroning voor de beste Belgische atleet van het jaar. Wat later eindigt Milanov tweede in de verkiezing van Sportman van het Jaar, na voetballer Kevin De Bruyne.

Milanov interviewen blijkt intussen niet altijd een evidente klus, zo ondervindt een medewerker van de krant De Zondag. Hij heeft rond Kerstmis een afspraak gemaakt met Philip, maar als vaderlief daar op de parking van het Brugse Blosocentrum lucht van krijgt, snauwt die de journalist toe: ‘Een uur voor een interview? Ben je zot? Kun je je vragen niet stellen tijdens de training?’ Philip verontschuldigt zich bedeesd: ‘Zo is mijn vader.’

Tiritomba

Later die winter trekt Milanov naar Zuid-Afrika om zich voor te bereiden op het nieuwe seizoen. Om wat afwisseling te hebben en om aan zijn ritme te werken gooit hij af en toe met iets zwaarders dan een discus van twee kilogram. Zo slingert hij weleens een kettlebell van tien kilogram door de lucht, een kanonskogel met handvat. Kogelstoten doet hij ook. In februari 2016 pakt Milanov zelfs de Belgische titel in die discipline.

Zijn eerste grote discuswedstrijd van 2016 vindt plaats in Berlijn: de ISTAF indoormeeting. Milanov toont daar dat er ook een vleugje humor in hem schuilt. Anderen kiezen stevige achtergrondmuziek, vaak house, maar bij de eerste poging van de Bruggeling galmt Tiritomba van Helmut Lotti door de boxen. ‘Grappig, hé’, lacht hij. Milanov is geen fan van Lotti, maar het stuntje sluit aan bij zijn creatieve aard, hij komt graag dat tikje anders uit de hoek. Enkele maanden later, in mei, begint zijn seizoen echt en werpt hij zijn discus in Herentals meteen 66,88 meter ver. Wat er zit aan te komen, gebeurt op de Diamond Leaguemeeting van Doha: Milanov stelt er zijn record weer scherper: 67,26 meter.

‘Ik wil Philip niet overroepen’, aldus Van Daele. ‘Sommigen zeggen nu dat hij op de Spelen een medaille móét halen, maar de Spelen zijn iets anders dan een WK. Op een WK zit je enkel met de atleten samen, in een paar hotels. Bij de Spelen is er een atletendorp een echt dorp, met daarin de deelnemers van al die verschillende sporten. De eerste keer moet je dat een beetje beleven. Ook speelt nu het aspect dat iedereen hem kent, de verwachtingen zijn veel hoger. De vraag is hoe Philip dat op mentaal vlak allemaal zal verteren. In Rio moet de top vijf zeker kunnen. Een medaille kan ook, als het een beetje meezit.’