Vanavond oefenen de Rode Duivels tegen Frankrijk. Ooit was er een tijd dat zoiets nagenoeg jaarlijks gebeurde. Een duik in de geschiedenis van een duel onder buren.
Europa, 1801. Amper 200 jaar geleden, maar leuk om terug te halen op de kaart. Het is de tijd van Napoleon Bonaparte, die net, in 1799, een staatsgreep heeft gepleegd, waarna een consulaat is geïnstalleerd dat Frankrijk regeert. Groot-Frankrijk, want op de kaart van Europa van 1801 is te zien hoe het Franse land zich uitstrekt tot over de grenzen van het huidige België, Nederland en zelfs Duitsland. In Aken (Aix-La-Chapelle) regeert het Frans.
Iets meer dan 100 jaar later speelt België zijn eerste officiële interland tegen Frankrijk in Brussel. Op 1 mei 1904. Die interland is niet de eerste ontmoeting van het Belgisch team, dat in april 1906, na een 5-0 tegen Nederland, in Sportleven/La Vie Sportive de Rode Duivels zou worden genoemd. Neen, al in 1901 was er een eerste internationale ontmoeting van een Belgische selectie. Dat gebeurde in Antwerpen, tegenstander was Nederland. Inzet: een beker, geschonken door de vicevoorzitter van Beerschot. Op die 28e april waren evenwel niet alle Belgen echte landgenoten. Het voetbal in die tijd, ook op het vasteland, was een spel van Engelsen, die ook voor hun nieuwe ‘vaderland’ uitkwamen.
Nationaliteit/identiteit, het was in die dagen al een thema. Op 20 november 1903 lanceerde Sportleven, het officiële bondsblad, een referendum. Mogen ‘buitenlanders’ voor een vertegenwoordigend elftal voetballen? Ja, was de conclusie. Maar als op 1 mei 1904 Team Belgium in Brussel de Fransen partij geeft in wat volgens de bondsannalen de eerste officiële interland is, zijn het toch alleen maar spelers die de Belgische nationaliteit hebben die aantreden. Ook hier is een beker de inzet. Aan de rust leiden de Fransen met 1-2, de match eindigt op 3-3. De trofee Evance-Coppée moet worden gedeeld, want het reglement voorziet niet in strafschoppen…
Grootste zege: 7-0
Een jaar later is nationaliteit opnieuw de inzet. Als op 7 mei 1905 de Fransen opnieuw naar Brussel komen, begint de wedstrijd met een uur vertraging. Aanleiding: de colère waarmee Robert Guérin, een gewezen journalist die nu manager is van de Franse nationale ploeg en dat combineert met het presidentschap van de FIFA, zich verzet tegen de Belgische doelman. Eric Thornton is in zijn ogen niet speelgerechtigd. Dat zijn alleen voetballers die Belg (of Fransman, in zijn elftal) van geboorte zijn, of in één der beide legers dienden. De Fransen hebben ook een Engelsman in hun rangen, Charles Wilkes, maar die mag wel spelen, want hij is ook een halve Normandiër.
Na veel discussie komt uiteindelijk Robert Hustin bij de Belgen onder de lat. De reactie van de Belgen is hard: Frankrijk wordt met 7-0 van de mat geveegd. Ter verontschuldiging moet worden gezegd dat na de vierde goal de Franse doelman vertrok. Hij moest de trein halen om zich bij zijn legereenheid te voegen. Aangezien vervangingen niet waren toegestaan, eindigden de Fransen met tien.
Die 7-0 is de grootste zege ooit in een onderling duel, al komt de wedstrijd van 13 april 1930 ook in de annalen als indrukwekkend. In Parijs leiden de Belgen aan de rust al met 1-5. Vijf minuten voor tijd kan Vanderbauwhede de eindstand naar 1-6 tillen.
Officiële duels
De meeste duels tegen Frankrijk waren vriendschappelijke ontmoetingen. Toch zitten er een paar spraakmakende wedstrijden met inzet bij.
Het eerste duel op een WK kwam er in 1938, in de achtste finale van de wereldbeker. De derde in zijn soort, op het grondgebied van de Franse initiatiefnemer Jules Rimet, rond wie dezer dagen een film wordt gemaakt met Gérard Depardieu in een van de hoofdrollen. Release: ergens in de lente van 2014, in de aanloop naar het WK in Brazilië.
De Belgen hebben op dat WK een wel zéér ongelukkige loting: op 5 juni in Parijs een duel tegen het gastland. Er zijn zestien deelnemende landen, het toernooi start met achtste finales en rechtstreekse uitschakeling. Het stadion van Colombes, Parijs, is met 64.000 plaatsen veruit het grootste, en de thuisploeg wordt luid aangemoedigd. De wedstrijd kan niet slechter starten: al in de eerste minuut lost doelman Badjou een schot. Frankrijk scoort en verdubbelt tien minuten later de score. Uiteindelijk wint het gastland met 3-1. Bij de Fransen, die in de volgende ronde door de latere wereldkampioen Italië worden uitgeschakeld, zit Jules Vandooren op de bank. Die Nordist zal later nog trainer worden van AA Gent en Cercle Brugge.
Het tweede duel op een WK kwam er op 28 juni 1986 in Puebla, Mexico. De troosting van dat voor de Belgen legendarische WK. Na 90 minuten staat het 2-2, doelpunten van Jan Ceulemans en Nico Claesen, maar na 120 minuten hebben de Fransen brons in handen (4-2).
Goeie herinneringen aan Mexico heeft Erwin Vandenbergh niet. Wél aan de kwalificaties voor het WK’82 in Spanje. De loting heeft de Belgen, finalist op het EK’80, ondergebracht in groep II, met naast Ierland en Cyprus ook Frankrijk en Nederland als tegenstanders. In Parijs brengt Vandenbergh de Belgen 0-1 voor, maar ziet de nog jonge Michel Preud’homme in zijn derde interland drie goals voorbij vliegen. Ceulemans scoort nog tegen, maar de Belgen verliezen met 3-2. Op 9 september 1981 pakken de Belgen evenwel revanche. Voor 52.525 man scoren debutant Alex Czerniatynski en opnieuw Vandenbergh. In het andere kamp is Michel Platini de aanvoerder. Hij debuteert in die match verrassend als spits, geen te beste zet van trainer Michel Hidalgo.
De zwaarste Belgische nederlaag, met vijf goals verschil, kwam er ook in een officieel duel. Op 13 juni 1984 tovert Enzo Scifo zich in Lens, tijdens het EK dat in Frankrijk wordt gespeeld, een eerste stukje reputatie bij mekaar als Rode Duivel. Het is zijn tweede interland, de match tegen Joegoslavië, en Scifo tovert. Drie dagen later is de euforie voorbij. België zit opnieuw in de eerste ronde met het gastland opgescheept en Frankrijk walst in Nantes over de Rode Duivels: 5-0. De wraak van Platini voor de eerdere nederlaag in Brussel is zoet, hij scoort drie keer. Les Bleus worden later ook Europees kampioen. Scifo zal overigens zijn interlandcarrière die, met wat goeie wil, in Lens begon, in Parijs afsluiten. In mineur weliswaar, België speelt op 25 juni 1998 in het kader van het WK in het Parc des Princes tegen Zuid-Korea 1-1 gelijk (de facto goed voor eliminatie in de eerste ronde), en een tijdje zijn bondscoach Georges Leekens en een zwaar teleurstellende en teleurgestelde Scifo zéér koele minnaars van elkaar. Scifo is daarna nooit meer Rode Duivel.
Topschutter
Dé meest opvallende topschutter uit de onderlinge duels tussen België en Frankrijk (en omgekeerd) is ene Thadée Cisowski. In 1956 zijn Fransen en Belgen een eerste keer ondergebracht in een kwalificatiepoule voor een WK. Als ze op 11 november elkaar ontmoeten, in het Stade Colombes, weet Richard Orlans amper wat hem overkomt. Aan de rust leiden de Fransen met 4-1, na 90 minuten staat het 6-3. De held van de match is Thadée Cisowski, die vijf keer scoort. Cisowski is de zoon van een immigrantenfamilie. Hij wordt in Polen geboren, wijkt uit naar Frankrijk en gaat op zijn veertiende samen met zijn broers in de mijn werken. Op zondag ontspant hij zich in de spits bij een ploegje in het Moezelgebied. Daar ontdekt Metz hem, vervolgens pikt RC Paris hem op. Hij speelde slechts dertien interlands, brak als voetballer twee keer zijn been, maar is nu nog steeds de vierde topschutter aller tijden in de Ligue 1.
Scoren tegen de Belgen deed onder meer ook Jean-Pierre Papin, met zijn papinade. In 1992 hebben de Belgen het EK in Zweden gemist en ze troosten zich met een vriendschappelijk duel in Parijs. Het is huidig bondscoach Marc Wilmots die de Belgen in de 48e minuut op voorsprong brengt (2-3). Maar vier minuten voor tijd verslaat Papin, die eerder in de match al een strafschop omzette, met een heerlijke acrobatische trap Michel Preud’homme voor de tweede keer die avond. Wilmots zal in zijn interlandcarrière drie keer tegen Frankrijk spelen en twee keer scoren: op 18 mei 2002, vlak voor de afreis naar Japan, winnen de Belgen met 1-2 in Parijs. Wilmots maakt zijn winnende goal in de 89e minuut. Voor de Fransen (op dat moment wereld- en Europees kampioen) het begin van het einde: ze zullen in Japan al in de eerste ronde worden uitgeschakeld. In Parijs troosten de Fransen zich evenwel na de nederlaag nog met de gedachte dat hun grote ster Zinédine Zidane er niet bij is. Hij wordt op dat moment vader.
Black Blanc Beur
Wie Zidane zegt, zegt ook het WK’98 en de winst in eigen land van een team dat uit een pak emigranten bestaat: de zogenaamde Black Blanc Beur (zwart, blank en gemengd). Dezer dagen ook zo typisch voor het Belgische elftal, dat lange tijd homogeen blank was. De Franse wereldkampioen had een multiculturele achtergrond: Zidane had Algerijnse roots, Deschamps en Lizarazu Baskische, Desailly en Viera waren van Afrikaanse origine, Thuram kwam van de Antillen, Karembeu was een Kanak uit Nieuw-Caledonië, Djorkaeff had Russische en Armeense roots, Boghossian Armeense, et cetera. Een staaltje van perfecte integratie, eentje waar Duitsland later ook naar evolueerde.
De Fransen waren veel sneller dan andere landen met het integreren van voetballers uit hun kolonies in de nationale ploeg. De eerste donkere Belg bij de Rode Duivels was Dimitri Mbuyu en die debuteerde pas op 4 februari 1987 tegen Portugal. De eerste zwarte voetballer in de Engelse nationale ploeg was Viv Anderson en hij debuteerde in 1978. De eerste Surinamer bij Oranje was Humphrey Mijnals, op 3 april 1960 tegen Bulgarije.
Dan waren de Fransen veel sneller. Als de Belgen op 14 april 1935 Frankrijk in Brussel ontvangen, staan ze er onder meer tegenover Raoul Diagne. Een reus van 1,87 meter, van Senegalese afkomst en bijzonder polyvalent. De legende wil dat hij overal uit de voeten kon, zelfs in doel.
Debuut
Nog dit. De vorige interland tussen Frankrijk en België dateert van 15 november 2011. Een wedstrijd die eindigde zoals hij begon: 0-0. Debutant die avond voor de Rode Duivels was Thibaut Courtois. Het begin van een lange reeks. ?
DOOR PETER T’KINT – BEELDEN: IMAGEGLOBE
De Fransen begonnen al vroeg met het integreren van voetballers uit hun kolonies in de nationale ploeg.
