Ooit was Jean-Marc Bosman een grote belofte in het Belgische voetbal, maar 25 jaar geleden hing hij de schoenen aan de haak.
Het is maar een klein bericht in de sportpers in de lente van 1990, maar wel één dat grote gevolgen zal hebben: Club Luik verlengt het aflopende contract van Jean-Marc Bosman niet. Hij heeft in twee jaar voor de Sang et Marins 24 competitiewedstrijden gespeeld, waarvan twaalf keer als basisspeler, plus nog wat Europese wedstrijden. De Luikse trainer, Robert Waseige, verre familie van de Bosmans zegt tegen Jean-Marcs vader: ‘We gaan hem ook niet gratis laten vertrekken.’
Wie Bosman wil, moet 300.000 euro neertellen. Zelf betaalde Club Luik in 1988 75.000 euro voor hem aan Standard, de club waar hij sinds zijn tiende aangesloten was en waarmee hij op 14 april 1984 zijn eersteklassedebuut maakte met een invalbeurt tegen FC Beringen. ‘Voor het laatste seizoen zei René Desaeyere dat hij van mij een international zou maken. Maar ik heb dat seizoen geen half uur in het eerste gespeeld.’
Nochtans was ‘Bosman de voetballer’ begin jaren 80 een grote belofte in het Belgische voetbal en vaste waarde in de nationale jeugdploegen, samen met Marc Degryse, Enzo Scifo en Benoît Thans. In de spits van die generatie stonden Marc Van der Linden en Bart Maes, een jonge belofte van Club Brugge.
Bosman is een ouderwetse nummer tien, technisch verfijnd, maar niet meteen met een grote actieradius. Hij neemt met de nationale beloften deel aan twee EK’s. Guy Thys geeft hem op het EK in Engeland een schouderklopje: ‘Als je zo voort doet, zal je snel bij de Rode Duivels spelen.’
Hij maakt deel uit van de Standardkern in 1983/84 en kijkt vooral op naar Eric Gerets en Simon Tahamata. Na het omkoopschandaal van februari 1984 wordt hij samen met nog wat jongeren in de ploeg gedropt, maar bij de grote jongens blijft hij haperen.
Wanneer hij in 1990 hoort dat zijn contract niet verlengd zal worden, stelt zijn makelaar hem gerust: alles komt rond met Seraing dat net is overgenomen door Gérald Blaton. Een paar minuten na middernacht, na het afsluiten van de transferperiode krijgt hij een telefoontje dat het niet is gelukt.
Bosman, die bij Club Luik 1875 euro per maand verdiende, wedstrijdpremies niet inbegrepen, staat voor de keus: het verplichte minimumcontract van 750 euro per maand (bruto) tekenen of een jaar geschorst worden en niets krijgen. Belgische sporters, ook profvoetballers, hebben in die tijd geen recht op een werkloosheidsuitkering.
Uiteindelijk wil enkel de Franse tweedeklasser Duinkerken hem voor een jaar huren en aan Club Luik 30.000 euro betalen voor één jaar, op voorwaarde dat Luik voor 5 augustus de vrijgave aflevert. Toenmalig voorzitter André Marchandise weigert: hij twijfelt aan de solvabiliteit van de Franse club. Meteen zit Bosman vast.
In zijn straat woont een man wiens dochter verkering heeft met een jonge beloftevolle stagiair-advocaat, Jean-Louis Dupont. Die is gespecialiseerd in Europees recht en doet zijn stage bij het bureau van Luc Misson, iemand die al eerder aangaf wel eens de mistoestanden aan te pakken in de sportwereld waar een aantal reglementen haaks tegenover de bestaande wetgeving staat. Die telt niet, meent vooral de voetbalwereld, want sport is een uitzondering en mag niet beschouwd worden als een economische activiteit, ook al gaat het om profvoetballers en profclubs.
Op 19 juni 1991 stelt de Luikse rechtbank Bosman in het gelijk en geeft hem zijn vrijheid. In België wil niemand hem, dus wijkt hij uit naar de Franse tweedeklasser Saint-Quentin. Wanneer die club failliet gaat, stoot hij als Belg bij andere Franse clubs op de beperking van het aantal buitenlanders. Dat vinden zijn advocaten discriminatie van een EU-burger, en ze stappen naar het Europees Hof van Justitie.
Op 15 december 1995 geeft het Europese Hof Bosman over de hele lijn gelijk en veroordeelt in één adem het hele transfersysteem. Voortaan zijn voetballers aan het eind van hun contract vrij (snel zorgen clubs ervoor dat hun beste spelers nooit vrij geraken) en mogen er binnen de EU geen beperkingen meer gelden voor sporters uit een ander EU-land. Na het arrest stopt Bosman met voetballen. Bij de Luikse vierdeklasser CS Visé verdiende hij op dat moment nog 1000 euro per maand.
