Europa is het wereldwijde centrum van de matchfixing, Zuidoost-Azië dat van de gokfraude. In een exclusief interview legt Chris Eaton de vinger op wat er mank loopt in de corruptiebestrijding in het voetbal.

Chris Eaton is geen doetje. Met zijn rijzige gestalte, Tom Selleck-snor en zelfverzekerd spiedende blik lijkt hij niet alleen een politieman, hij is het ook. Gepokt en gemazeld na ruim veertig jaar in de corruptiebestrijding sprak hij vorige week in Brussel het Europees Parlement toe over de grootste bedreiging waarmee het internationale voetbal vandaag kampt: matchfixing. Tussendoor maakte hij tijd voor een exclusief gesprek met Sport/Voetbalmagazine.

Chris Eaton: “Je kunt tegenwoordig geen krant openslaan of de televisie opzetten of er waait je een geval van matchfixing tegemoet. Europa kreunt onder de gefikste wedstrijden, vooral door het gokken in Zuidoost-Azië. Er lopen op dit moment wereldwijd en over alle sporten heen meer dan zestig nationale politieonderzoeken naar matchfixing. Alleen al in Europa zijn er de laatste weken onderzoeken in Oostenrijk, Engeland en Estland bijgekomen. Er is nauwelijks nog een Europees land waar het voetbal niet is besmet. Het is veruit de meest corrupte sport ter wereld, mede doordat het natuurlijk de grootste sport is. Tachtig procent van de veroordelingen de laatste vijf jaar komen uit het voetbal. Maar ook het tennis, cricket, snooker, handbal, sumoworstelen, badminton en volleybal zijn aangetast.

“Alleen: er klopt iets niet. Spelers en scheidsrechters gaan de cel in of worden levenslang geschorst, maar geen enkele crimineel is al internationaal aangeklaagd voor matchfixing of gokfraude. So, who are we targeting? Wie is het doelwit eigenlijk: de sport of zij die de sport vervalsen? De politie schiet tekort. Zij is niet opgewassen tegen haar taak, wat niet haar fout is overigens. Sport is mondiaal, het sportwedden is mondiaal en de georganiseerde misdaad is mondiaal, maar onze politiediensten zitten nog altijd gevangen in landsgrenzen. Dat maakt internationale samenwerking enorm moeilijk. Preventie vereist spontane samenwerking en uitwisseling van informatie, maar allerlei wetten staan dat in de weg. In plaats van hen er de middelen voor te geven, zadelen we onze politiediensten op met een vervolgingsobsessie.”

U benadrukte al vaker dat de georganiseerde misdaad achter matchfixing in het voetbal zit. Wat moeten we ons daarbij voorstellen?

“De georganiseerde misdaad is al lang niet meer wat Hollywood ons voorschotelt. De maffia met haar strakke hiërarchie van bazen en luitenants is een mythe uit de jaren vijftig en zestig, na de Tweede Wereldoorlog. Dat bestaat niet meer, tenzij tot op zekere hoogte bij de yakuza in Japan en de triads in China. Vandaag zijn het zich wereldwijd verplaatsende, vaak spontaan groeiende verbanden. Criminelen vliegen van Singapore naar Milaan en ontmoeten daar hun criminele vrienden. Ze reizen de wereld rond om sportwedstrijden te bezoeken, schudden spelers de hand in pubs en maken in hotels dezelfde deals als jij en ik over het verdelen van een koe. Precies omdat het zulke losse verbanden zijn, zijn ze veel moeilijker op te sporen en te ontwrichten. Daarom zeg ik: ontwrichting is het sleutelbegrip, niet vervolging. Voorkom dat ze infiltreren in de sport en het gokken.”

Hoe?

“Investigate! Doe wat politie hoort te doen, wat onderzoeksjournalisten doen, wat ik doe. (windt zich op) Ga naar de criminelen en de fiksers. Je staat ervan versteld hoe graag die kerels praten. Vergeet niet: dit is competitive business, criminelen bekampen ook elkaar. Bovendien zijn ze niet slim. Mochten ze slim zijn, dan maakten ze hun geld op een legale manier – en nog veel ook. De meeste criminelen zijn dom. Het enige wat we moeten doen, is hen vragen stellen. Alleen zo kom je iets te weten. Ik ben pas terug van Boedapest waar Wilson Raj Perumal onder politietoezicht staat nadat hij eerder in Finland in de cel zat. Die man, een berucht fikser uit de Singaporese misdaadsyndicaten, heeft geen enkele angst: hij bulkt van het zelfvertrouwen. Waarom? Omdat het hem niet moeilijk wordt gemaakt.”

Waarom niet?

“Omdat er geen wereldwijde rechtsbevoegdheid rond matchfixing bestaat. En omdat we het probleem onderschatten, absoluut. Terwijl het zo immens is dat als we vandaag niet ingrijpen, het morgen te laat is. Ik heb Perumal uiteindelijk niet ontmoet, maar anderen wel. Tegenover hen heeft hij zijn betrokkenheid toegegeven in het Australische fiksschandaal van twee maanden geleden én in de Engelse zaak van amper twee weken terug. De man die de politie en de openbare aanklager in Hongarije helpt spelers en scheidsrechters voor de rechter te slepen, slaagt er tegelijk nog altijd in wedstrijden te fiksen: onder welk toezicht staat die eigenlijk? Europa moet zich hier dringend over beraden.”

Zuidoost-Azië

De sportbonden schreeuwen hun onmacht uit. Zij zeggen niet opgewassen te zijn tegen de georganiseerde misdaad.

“Zij zeggen: dit is een zaak voor de politie. Dat klopt ook: het ís een zaak voor de politie. Maar de sportautoriteiten en de gokwereld zijn de enige twee instanties die ervoor kunnen zorgen dat een fiks niet doorgaat en het geld niet in de handen van de criminelen terechtkomt. Maar dan moet je wel informatie willen delen. Vandaag verkeren we in de hoogst vreemde situatie dat de sport, de gokwereld én de politie hun informatie voor zichzelf houden in plaats van ze met elkaar te delen. De sportwereld moet kunnen ingrijpen tijdens een wedstrijd en die stilleggen als er aanwijzingen van vervalsing zijn.”

Bonden weten gewoon niet of een wedstrijd gefikst is.

“Maar de gokorganisaties wél. Alles draait om live betting, vooral naar het einde van een wedstrijd of een speelhelft. Op die momenten zijn gokorganisaties in staat om te zien of er plots onverwacht zwaar wordt ingezet op een ongewoon resultaat, wat waarschijnlijk wijst op een fiks. Je moet sportinstanties en gokorganisaties de wapens geven om op zo’n moment in te grijpen en een scheidsrechter te veranderen of spelers te waarschuwen dat je weet wat er gaande is. Zorg er zo voor dat de fiks niet doorgaat en de criminelen hun geld niet krijgen. Dat is veel effectiever dan al dat vervolgen. In Engeland en Australië zijn nu weer spelers gearresteerd, maar de criminelen hebben hun geld opgestreken en gaan vrijuit. Die wereldwijde obsessie met vervolging is echt een probleem.”

Het schandaal in Finland kwam pas aan het licht nadat Wilson Raj Perumal door een voormalig handlanger was verklikt, en in Bochum stootte de politie toevallig op het voetbalbedrog tijdens een onderzoek in het prostitutiemilieu.

“Kijk: Bochum is een oude zaak. Het is aan zijn vierde jaargang toe, met wedstrijden die teruggaan tot de jaren negentig. En in Finland werd er destijds nog niet gemonitord, dus de bond kon gewoon niet in actie komen. Je hebt gelijk: enkele grote zaken zijn aan het licht gekomen door onderzoek naar georganiseerde misdaad dat niets met voetbal te maken had. Maar er is veel veranderd sindsdien. Het onderzoek in Bochum begon in 2009, dat in Italië in 2010. Vandaag zijn we 2013. Sportradar bijvoorbeeld heeft een erg gesofistikeerde manier om wedstrijden te monitoren.”

Hoe effectief is dat monitoren als minstens tachtig procent van de mondiale gokmarkt zich in de Aziatische illegaliteit bevindt en niet te monitoren is?

“Wat je zegt, klopt niet. We praten over drie gokmarkten: de legale markt, de illegale markt en de onder-gereguleerde markt in Zuidoost-Azië. Op die laatste vind je de grote drie onder de gokconcerns: IBC Bet, SBO Bet en 188 Bet, alle drie gevestigd op de Filipijnen. Zij verzetten élk 2 miljard dollar per week op sportweddenschappen. Meestal zetten de Singaporese syndicaten hun geld in op de illegale markt in China. We vermoeden dat die van dezelfde omvang is als de legale en de onder-gereguleerde markt samen en dat er 500 miljard dollar cash per jaar in omgaat. Net als elke andere bookmaker doen ook de illegale bookmakers er alles aan om zich tegen groot verlies te beschermen. Dus als de illegale markt geld inzet op de onder-gereguleerde of de legale markt, krijgen wij daarvan een echo die wijst op mogelijke fraude. Weinig gokkers gebruiken de legale Europese markt om geld te plaatsen op een gefikste wedstrijd, maar indirect gebeurt het toch wanneer de onder-gereguleerde markt de verdachte bets eruit gooit om zich te beschermen. Dan krijg je hier binnen de twee minuten al een echo. Automatisch, zoals op de aandelenmarkt. Niet door mensen die naar een scherm zitten te kijken, maar door wiskundige algoritmes. Alles op de gokmarkt gebeurt een pak gesofisticeerder dan drie jaar geleden.”

Grote verbanden

Wanneer bent u zich gaan realiseren welke immense bedreiging matchfixing vormt voor het voetbal?

“Ik had geen flauw benul van matchfixing tot ik in 2010 bij FIFA aan de slag ging. Ik had veertig jaar in het georganiseerdemisdaadonderzoek gezeten, waarvan de laatste tien jaar bij Interpol. Toen ik naar FIFA overstapte, deed ik dat in de veronderstelling dat ik zou helpen de veiligheid van het WK in Zuid-Afrika te waarborgen. Tot na een maand of drie Robin Boksic op mijn stoep stond, de Kroatische crimineel die UEFA als informant was geïnfiltreerd. Ik dacht: waarom is zo’n simpele crimineel als Boksic zo geïnteresseerd in FIFA? Ik wierf een aantal onderzoekers aan, FIFA steunde me en we zijn begonnen de criminele achtergrond van matchfixing wereldwijd in kaart te brengen. Na minder dan twee jaar al besefte ik de gigantische omvang van het probleem. Alleen had FIFA op hetzelfde moment af te rekenen met interne bestuurlijke problemen, waardoor de aandacht voor mijn werk verloren ging.”

Wat de reden was waarom u er wegging?

“Toch niet. Ik kreeg de kans om voor ICSS te gaan werken, een organisatie die onderzoek doet naar corruptie in alle sporten en dus niet alleen in het voetbal. Ik beschikte over kennis die weinig anderen hebben. Politiediensten zitten gevangen binnen hun landsgrenzen, sportbonden in hun reglementen en competities, en bookmakers in het beschermen van hun eigenbelang. Zowel bij de bonden als bij de bookmakers draait alles om geld. Het is niet hun eerste zorg om criminelen te ontmoedigen. Zij zien de grote verbanden niet die ik wel zie.”

Volgens secretaris-generaal Jerome Valcke van FIFA is de top – zeg maar het WK en de Champions League – immuun voor matchfixing.

“Ik citeer mijn laatste woorden bij mijn vertrek: ‘Het zal niet gebeuren, het ís al gebeurd.’ We hébben al vijf oefeninterlands van Zuid-Afrika vóór het WK 2010 die vervalst waren. Ik leidde dat onderzoek namens FIFA en er was voldoende bewijs voor een gerechtelijk onderzoek in Zuid-Afrika. Ander voorbeeld: die onwaarschijnlijke Nigeria-Argentinië, geëindigd op 4-1. Iedereen weet dat het een gefikste match was. Maar is er iemand vervolgd? Enige actie ondernomen? Nee. De wedstrijd vond plaats in Nigeria, de scheidsrechter was een Malinees, de gokfraude gebeurde in China en Singapore, en de criminelen kwamen eveneens uit Singapore. Wie is er dan juridisch bevoegd om op te treden? Dit is een simpel voorbeeld van hoe het juridisch kader tekortschiet.”

Comfortzone

Kunnen we uitsluiten dat er nog wedstrijden worden vervalst in België?

“Die vraag moet je de voetbalinstanties stellen. Stel dat je door een Sportradar of de politie wordt ingeseind dat een wedstrijd is gefikst: wat doe je dan als voetbalorganisatie? In actie komen? Wellicht niet, omdat je daar de jurisdictie noch de expertise voor hebt. Nogmaals, dat is het probleem: er is onvoldoende contact tussen sportorganisaties, gokorganisaties, politie en regulators om alle aanwijzingen in een coherent kader te gieten. Vergelijk het met iemand die met een knuppel op je afstapt. In plaats van je af te vragen waarom hij je wil slaan, handel je het best eerst om de slag te ontwijken. Op dat punt zijn we nu in de sport. We moeten ons geen filosofische vragen stellen, we moeten handelen. En ons pas daarna afvragen hoe we moeten vermijden dat het in de toekomst opnieuw gebeurt.

“Zuidoost-Azië is het wereldwijde centrum van de gokfraude, Europa dat van de matchfixing. Op hoeveel voetbalwedstrijden denk je dat je elke week kan spelen bij IBC? Vijfduizend. Bij Ladbrokes? Vijfhónderd. Waarom denk je dat de criminelen nu in de derde klasse in Australië zitten? Of in de vierde klasse in Engeland? Omdat ze daar in hun comfortzone zitten. Zes matchen fiksen en een half miljoen dollar per match opstrijken: dat is nog altijd 3 miljoen dollar. Ze zijn niet weg, ze hebben zich alleen op een andere categorie van wedstrijden gericht.

“Volgens ESSA (het overkoepelend orgaan van Europese bookmakers, nvdr) zijn het de bookmakers die geld verliezen aan het bedrog. Nonsens! Het zijn de gokkers overal ter wereld die hun geld verliezen. Meestal speelt de ene gokker tegen de andere en neemt de bookmaker een commissie. ESSA komt alleen op voor zichzelf en daarom moeten de overheden het gokken reguleren. Wereldwijd, dus ook de grote drie op de Filipijnen. Vandaag weten we niet eens wie de eigenaar is van SBO of IBC. In Europa kan het niet dat je een business van 2 miljard dollar per week kunt runnen zonder bekend te maken wie je eigenaar is en wie je grote klanten zijn. Dus als jij erin slaagt het te achterhalen, heb je een geweldige primeur. Het zou zomaar de master criminal van China kunnen zijn.”

DOOR JAN HAUSPIE

“Spelers en scheidsrechters gaan de cel in, maar geen enkele crimineel is al internationaal aangeklaagd. Wie is het doelwit eigenlijk?”