Een surrealistische reis naar de nieuwe thuishaven van Emile Mpenza aan de oevers van de Kaspische Zee. ‘Ik kan de mensen nog blij maken.’

Bestemming: het verste uiteinde van Europa, een onbekend land. Wij trekken naar Bakoe, de hoofdstad van Azerbeidzjan aan de oevers van de Kaspische Zee, om er Emile Mpenza te ontmoeten. Na een seizoen waarin hij bij het Zwitserse Sion goed was voor 21 doelpunten, verraste Mpenza vriend en vijand door te tekenen voor het plaatselijke Neftchi.

Acht uur vliegen, met een uitnodigingsbrief op zak want je komt het land niet zomaar binnen. Behalve als je gestuurd bent door een van de vele oliemaatschappijen die in de jaren negentig als paddenstoelen uit de grond schoten toen men de oliebronnen van de Kaspische Zee weer ging aanboren. Twintig minuten wachten aan het paspoortloket, een uur aan dat van de visums. De economische boom van de voorbije jaren heeft de ware aard van het lokale politieke stelsel verhuld: Azerbeidzjan blijft een dictatuur. Weliswaar een light versie, maar toch een dictatuur. President Ilham Aliev regeert met ijzeren hand. Hij volgde zijn vader Heydar op na diens dood en wijzigde de grondwet om te kunnen dingen naar een derde ambtsperiode (verwacht wordt dat hij hetzelfde zal doen voor zijn vierde mandaat).

In Bakoe lopen overal politiemensen rond. Je mag geen offi-ciële gebouwen fotograferen, zelfs niet de ambassades die de beschermde huizen in het stadscentrum hebben ingepalmd. Je mag de metro niet fotograferen, een overblijfsel met de ouderwetse charme uit de Sovjetjaren. Dat alles contrasteert fel met de verwelkoming van de inwoners, hoewel je nooit weet of de uitnodigingen echt of geveinsd zijn, of ze misschien enkel dienen om de buitenlandse journalist beter in de gaten te houden.

Neftchi ligt verscholen aan het eind van een nauwelijks verharde weg, midden in de oliepijpleidingen die doorheen de stad lopen. Het gaat richting oefenterrein, dat geklemd ligt tussen een bouwwerf en een fabriekje. “We trainen niet altijd hier, maar het heeft dit weekend geregend en ons oefenveld heeft tijd nodig om op te drogen”, verduidelijkt Tural Piriyev, teammanager van deze ploeg die sinds de oprichting van het plaatselijke kampioenschap in 1994 al vijf keer kampioen van Azerbeidzjan is geworden (een record). “Toen ik hier toekwam, hebben ze mij een boek doen lezen over de clubgeschiedenis. Wist je dat Neftchi tijdens de Sovjetperiode al zijn matchen speelde voor 40.000 toeschouwers?”, vertelt Emile Mpenza. In die tijd mocht maar één club van de autonome gebieden meespelen in de competitie van de Sovjet-Unie. Neftchi was nagenoeg de enige club die Azerbeidzjan vertegenwoordigde en daarom was het hele land trots op de ploeg.

Sinds de onafhankelijkheid is de situatie veranderd. Neftchi wist een zekere heerschappij te behouden, maar moet nu andere clubs naast zich dulden. De club uit Bakoe blijft weliswaar de rijkste van Azerbeidzjan, maar heeft al vijf jaar geen titel meer behaald. “We zijn dus een deel van onze supporters kwijt”, aldus Piriyev.

Neftchi heeft Emile Mpenza gekocht om de ploeg terug naar de top te brengen. De volgende dag komt Emile ons in ons hotel ophalen. Zijn voltijdse chauffeur brengt ons naar het oude stadsgedeelte dat door de Unesco is uitgeroepen tot werelderfgoed. Het is een laatste overblijfsel in een stad waar de bouwkoorts genadeloos toeslaat. Daarna gaat het naar een gloednieuw winkelcentrum met uitzicht op de Kaspische Zee.

Je hebt iedereen verrast door voor Bakoe te tekenen, terwijl je toch een zeer goed seizoen achter de rug had bij Sion.

Emile Mpenza: “Het is een persoonlijke keuze. Ik wist dat ik niet in een groot kampioenschap terecht zou komen, maar de voorzitter van Bakoe, Arif Asadov, had er een autorit van elf uur voor over om mij te komen bekijken. Ik dacht dat ik in zijn ogen dus wel belangrijk moest zijn. Hij wilde me echt graag hebben. Bovendien ziet hij me als het ware als een ambassadeur. Ik moet Azerbeidzjan en zijn voetbal promoten bij mensen die het niet kennen.”

Heb je moeten nadenken vooraleer je in zo’n avontuur te storten?

“Ik kende het land niet. Ik ben een kijkje komen nemen en was aangenaam verrast. Ik ben 32 en heb al heel wat meegemaakt in mijn carrière. Ik heb niet stilgestaan bij wat de pers zou zeggen, want zelfs toen ik goede keuzes maakte, was er altijd wel ergens kritiek te horen.”

Door voor Bakoe te tekenen heb je wel je internationale carrière begraven …

“Ik sta sowieso aan het einde van mijn carrière. Het mooiste wat mij nog rest, is genieten van mijn job en de glimlach zien van de mensen aan wie ik nog plezier bezorg. Ondanks mijn leeftijd kan ik de mensen hier nog blij maken. In Europa zou dat niet meer het geval geweest zijn.”

Woord gegeven

Je keuze is toch grotendeels ingegeven door het geld, niet?

“Als ik hetzelfde had verdiend als in Zwitserland, dan zou ik ongetwijfeld niet naar Neftchi zijn gekomen. Nu, ik zou in ieder geval niet in Sion gebleven zijn. Iedereen werkt voor het geld. Bepaalde keuzes hebben mij misschien geholpen om goed mijn kost te verdienen, maar ik ben niet naar Sion gegaan voor het geld. Ik heb er wel een goed seizoen gespeeld. Het contact met de mensen doet mij voor een bestemming kiezen, veel meer dan het geld.”

Neftchi Bakoe heeft je een contract van drie jaar aangeboden. Is het je beste contract?

“Jij mag het zeggen! Neftchi heeft mij een carrièreplanning aangeboden. Ik had geen zin om altijd mijn koffers te pakken en van links naar rechts te trekken.”

Dat is nochtans wat je nu al enkele jaren doet: je verandert elk seizoen van club …

“Daarom wilde ik een contract van drie jaar. Ik wou mij hier vestigen en de club helpen op lange termijn. Maar ik ben niet van plan te stoppen op mijn 35e ( als zijn contract ten einde is, nvdr). Ik ben fysiek nog steeds in orde en verzorg mij goed. Zolang ik er plezier aan beleef, zal ik kunnen spelen.”

Waarom ben je weggegaan bij Sion, waar je tot rust leek te zijn gekomen?

“Bakoe is een beetje anders. In de stadions gaat het er enthousiaster en agressiever aan toe dan wat ik in Zwitserland meemaakte, maar na wat er aan het eind van het seizoen is gebeurd met het bestuur vond ik dat ik het ergens anders moest gaan zoeken. Ik zag hoe voorzitter Constantin zich met de spelers gedroeg en hoe weinig respect hij voor hen had. Ik vond dat ik de bladzijde maar beter omdraaide en niet in conflict ging met zo’n figuur.”

Met 21 doelpunten in de Zwitserse competitie waren er toch zeker andere mogelijkheden dan Azerbeidzjan?

“Ik heb niet zo heel veel aanbiedingen gekregen. Ik heb enkel een aanbod van Ajax gekregen, maar dat viel net op het moment dat ik met Neftchi onderhandelde. Welnu, ik kan maar één keer mijn woord geven ( de ondervoorzitter van Neftchi Bakoe, Tahir Suleymanov, bevestigt dat Emile Mpenza zeer correct is geweest door zijn woord te houden, nvdr). Eerlijk duurt het langst.”

Maar droomde je niet van een laatste jaar in een groot kampioenschap?

“Ik was tevreden over mijn seizoen bij Sion, maar de aanbiedingen zijn niet gekomen. En toch, bij Sion heb ik een volledig seizoen blessurevrij kunnen spelen. En 21 doelpunten in de Zwitserse competitie maken, dat is toch ook niet niks!”

Op welk niveau zet je de Azerbeidzjaanse competitie?

“Neftchi wil de best georganiseerde ploeg van het land worden. Het bestuur probeert een infrastructuur te hebben die die van Europese clubs waardig is. Maar bij clubs buiten Bakoe zie je slechte terreinen en verouderde infrastructuren. Dat vergt enige aanpassing. Er zijn maar drie of vier goede teams. De andere trekken een muur op en dan is het voor ons kwestie om die te slopen. Ik denk dat Neftchi zou kunnen wedijveren met Anderlecht of Standard.”

Als in een luchtbel

Wat heeft je getroffen toen je in Bakoe aankwam?

“De vriendelijkheid van de mensen. Sommigen kennen geen luxe, maar met het weinige dat ze hebben, geven ze je heel veel. Mijn chauffeur zorgt voor mij alsof ik tot zijn familie behoor. Hij brengt me overal naartoe. Als ik ’s ochtends thuis vertrek, is hij er en ’s avonds is hij er nog. Ik heb soms de indruk dat hij beneden bij de woning slaapt.

“Bakoe is een stad die met honderd per uur leeft. Het verkeer komt van alle kanten en ze rijden hier als gekken. Het is trouwens daarom dat ik een chauffeur heb gevraagd. Ik wil niemand omverkegelen.”

Beantwoordt het land aan het beeld dat je ervan had?

“Neen. Het weer heeft mij verrast. Ik verwachtte een strenge Russische winter. Ik was erop voorbereid dat ik pulls en dikke jassen zou moeten bovenhalen. Toen ik hier aankwam, was het zeer zwaar. Ik dacht niet dat ik in zo’n hitte zou terechtkomen ( bij zijn aankomst in augustus was het 38 graden. Vorige week was het er 26 graden, nvdr). Het is een beetje zoals in Qatar. Ik was verbaasd, maar uiteindelijk vind ik het wel bijzonder fijn.”

Voel je je afgesneden van de wereld?

“Neen. Als je overdag buitenkomt, heb je de indruk dat je in eender welke Europese stad rondloopt. Ik voel me alsof ik in een luchtbel zit, beschermd door de mensen die hier wonen.”

Met deze transfer versterk je je imago van einzelgänger …

“Dat klopt. Ik ben ook een echte huismus. Ik blijf graag urenlang thuis, in mijn kleine luchtbel. Ik voel me immers beter alleen dan wanneer ik slecht omringd ben.”

Je zegt nu al twee jaar dat je ooit naar Standard zal terugkeren.

“Aangezien ik mij niet zie stoppen op mijn 35e, weet je maar nooit. Kijk naar Giggs! Op zijn 38e heeft hij nog de benen van toen hij 20 was.”

Je voelt de jaren niet wegen?

“Een beetje wel wanneer ik opsta.”

Na een nachtje stappen?

“Neen, na een nachtje stappen heb ik twee weken nodig om te recupereren. ( lacht) Maar het is niet omdat ik ’s ochtends wat moeite heb dat ik afgeschreven ben.”

door stéphane vande velde beelden eric herchaft (reporters)

Ik had naar Ajax kunnen gaan, maar had mijn woord al aan Neftchi gegeven.

Neftchi zou kunnen wedijveren met Anderlecht of Standard.