Carl Maes en Carlos Rodriguez zijn de trainers achter de toppers Kim Clijsters en Justine Henin. Het succes van 2001 smaakt naar meer.

Carl Maes en Carlos Rodriguez, een 31-jarige Limburger en een Argentijn van 37. Zo’n zes jaar geleden kregen ze elk een ruwe diamant in handen. Vandaag is Kim Clijsters vijfde op de wereldranglijst en staat Justine Henin zevende, een ongekende weelde voor een klein tennisland.

2001 was voor de buitenwereld het jaar van de doorbraak, in hoeverre was het dat ook voor jullie ?

Carlos Rodriguez : 2000 is een erg moeilijk jaar geweest voor Justine, met blessures, familiale problemen. Ze heeft eerst orde op zaken moeten stellen in haar privéleven voor ze weer voluit voor het tennis kon gaan. In 2001 hadden we wel goeie prestaties verwacht, maar zeker niet zo snel. Ze is het seizoen begonnen met twee titels op rij en de achtste finales op de Australian Open. Dat was een verrassing. Het voorbije seizoen was ook het eerste zonder ernstige blessures en dan zie je tot wat Justine in staat is. Door haar prestaties is onze band trouwens nog versterkt. Het is makkelijker nu om bepaalde boodschappen over te brengen. Ze luistert met meer aandacht, omdat ze ondervonden heeft dat het loont.

Carl Maes : Kim heeft mij al elk jaar verrast, de grote doorbraak is het dus niet voor mij. De voorbije jaren heeft ze telkens een even grote sprong voorwaarts gemaakt. In 2000 heeft ze enkele goeie resultaten neergezet, maar de Grand Slamtoernooien waren niet goed. Wat ook opviel : ze kon niet echt een langere reeks van goeie wedstrijden neerzetten. Terwijl ze het dit jaar wel goed gedaan heeft in de Grand Slams en wel die langere reeks wist vol te houden.

Dat zijn een aantal nieuwe elementen in haar evolutie, ervaring waar ze zoveel van oppikt. Je kan nu geen pasklaar scenario uitdokteren om volgend jaar Roland Garros te winnen. Maar de volgende keer dat ze in de halve finales of de finale van een Grand Slam staat, heeft ze wel die ervaring mee.

Wat zien jullie dan als de voornaamste reden voor de sprong die ze dit jaar hebben gemaakt ?

Rodriguez : Bij Justine was dat een soort déclic : in Australië is ze zich eindelijk bewust geworden van haar kwaliteiten. Ze beseft nu dat ze alle kansen heeft om bij de besten van de wereld te horen. Ook op emotioneel niveau heeft ze ingezien dat ze meester is over zichzelf. Dat dit haar leven is, dat zij het is die het leidt en de beslissingen neemt. Dat heeft wat tijd gekost en zal nog veel werk vragen. Op dat vlak loopt het nog vaak mis.

Maes : Mentaal-tactisch, dat hing dit jaar nogal samen bij Kim. Vorig jaar was ze vaak te onrustig en miste ze daardoor wat strategie. Als het niet goed ging, wou ze gewoon harder beginnen slaan, zodat de ander in tijdsnood kwam. Maar als de bal dan minder goed geplaatst was, kwam die ook nog eens sneller terug en bracht ze zichzelf in problemen. Terwijl ze nu kan terugvallen op een gemiddeld tempo, minder hard dan vorig jaar, maar ze kan wel foutloos spelen en wacht beter haar kans af. Kim is tactisch iets rijper geworden, net omdat ze meer rust heeft in haar hoofd en niet zo vlug gaat panikeren.

Hoe moeilijk was het om ook met de plotse wereldbekendheid te moeten omgaan ?

Rodriguez : Dat was zeker in het begin erg moeilijk, en soms speelt het Justine nog altijd parten. Je kan niet tegen iedereen ja zeggen, maar ook niet altijd neen. Je moet selectief zijn, wat niet zo evident is. Ze is een publiek persoon geworden, en zo zal ze zich ook moeten gedragen. Overal waar ze komt, houden mensen haar tegen, vragen ze om een handtekening, feliciteren ze haar. En je moet vriendelijk omgaan met die mensen, je mag je daar niet van afsluiten. Justine is nog jong, ze weet niet altijd wat ze moet doen in dat soort situaties. En in stressmomenten sluit ze zich soms compleet af. Maar da’s normaal, een soort zelfverdediging om haar privéleven af te schermen.

Maes : Lei neemt daarin goed zijn verantwoordelijkheid. Hij heeft al heel wat mensen tegen zich in het harnas gejaagd, maar uiteindelijk wil hij alleen zijn dochter beschermen. Hij wil helemaal niet zichzelf profileren, zoals andere ouders misschien wel zouden doen. Maar hij is er al geweest, weet wat de gevaren zijn. En liever overbeschermen, dan ze te koop aanbieden aan alle blaadjes of sponsorproducten. Lei weet dat dat toch alleen kortetermijnwinst oplevert.

De lol zou er ook snel af zijn. Als Kim nu interviews doet, is dat heel spontaan. Maar die spontaniteit zou ze verliezen, mocht ze het tienvoudige van de interviews doen. In zekere zin is tennis nog altijd een spel voor haar, en hoe meer ze zich bewust wordt van alle belangen, sponsors, pers en al die heisa errond, hoe minder het voor haar een spel zal worden.

Justine wil zo lang mogelijk aan de top blijven, terwijl Kim helemaal niet bezig lijkt met haar ranking. Wat zijn haar doelstellingen dan ?

Maes : Dat we niet zo gefixeerd zijn op de ranking, betekent niet dat er geen doelstellingen zijn. Er is ook absoluut geen gebrek aan ambitie. We werken gewoon stap voor stap, met kortetermijndoelen. En als je die telkens inlost, gaat je ranking vanzelf verbeteren, terwijl je toch de druk vermijdt om punten te moeten verdienen. Het past ook beter bij het karakter van Kim, ik denk zelfs dat het een soort bevrijding is dat ze het niet daarvoor moet doen. Kim is een ongelooflijk matchbeest dat elk wedstrijdje, of dat nu schaken of mens-erger-je-niet is, wil winnen. Het resultaat en de beloning is de ranking, maar dat is nooit een doel op zich.

Een totaal andere levensfilosofie dus ?

Maes : Kim heeft dat speelse, sociale kunnen behouden, terwijl Justine meer in een cocon lijkt te zitten. Zowel Lei als ik willen op buitenlandse toernooien meer met iedereen babbelen, wat lachen en dollen. Dat is een levensfilosofie die Kim heeft meegekregen. Daarom voelt zij ook minder de druk om het te moeten maken. Ze zal misschien vroeger stoppen dan Justine, maar wie weet houdt ze het net door die meer ontspannen levenshouding ook wel langer vol.

Rodriguez : Met mensen die ze niet kent, is Justine erg gereserveerd, wat timide, introvert. Ze gaat meteen in de verdediging, zonder zich daarvan bewust te zijn. Door de dood van haar moeder en alle familiale problemen, is ze jammer genoeg geen zorgeloos meisje van 19. Ze heeft minder reden om lachend door het leven te gaan, terwijl ze toch van het leven houdt.

Eigenlijk is het een fantastisch en heel open meisje, maar dat is een kant die slechts heel weinig mensen kennen. Justine legt inderdaad te veel druk op zichzelf, daar werken we heel hard aan. Haar grootste kwaliteit is haar wilskracht, haar vastberadenheid. Alles is erop gericht om ooit nummer 1 van de wereld te worden en een Grand Slamtoernooi te winnen. Ze staat ermee op en gaat ermee slapen, en dat speelt haar soms parten. Ze is heel intolerant, als ze slecht speelt, kan ze ontzettend hard zijn voor zichzelf, echt razend is ze dan. Dat maakt het soms moeilijk om met haar te werken omdat ze niet altijd de positieve kanten ziet. Gelukkig is dat dit jaar al wat verbeterd. Ze kan het al wat beter relativeren nu en slaagt er al meer in om ook plezier te halen uit het tennis. Dat begreep ze eerst niet. “Ik heb geen zin om te lachen als ik speel”, zei ze dan. Maar je hoeft ook niet te lachen om toch te genieten van het tennis. Stilaan begint dat door te dringen, maar we zijn er nog niet.

Kim en Justine naar de toptien begeleiden, hoe hebben jullie dat eigenlijk aangepakt ? Ervaring met speelsters van dit niveau was er tenslotte niet in België.

Rodriguez : Ik heb het geluk gehad dat ik in Argentinië in dezelfde club zat als Guillermo Vilas, toen nummer 1 van de wereld. Ik had niet dezelfde kwaliteiten, maar ik probeerde wel te werken zoals hij. En hoewel ik niet op het hoogste niveau ben geraakt, gewoon omdat ik niet goed genoeg was, heb ik er toch alles voor gedaan. Wat ik toen heb meegemaakt, komt me nu heel goed van pas. Ik weet wat je er moet voor doen. Waar ik in België dan weer van hou, is de striktheid, orde, discipline, alles is hier gestructureerd. Terwijl Zuid-Amerikanen meer relativeren, zich ontspannen, lol maken. Da’s dan ook de ideale mix : hard werken, maar ook kunnen relaxen. En dat probeer ik Justine bij te brengen : pik eens een film mee, ga ook eens winkelen.

Maes : Ik heb op de VTV veel opgestoken van Steven Martens en Ivo Van Aken. De basis heb ik van hen meegekregen en de rest kan je wel uitzoeken, een beetje via trial and error. Ik heb ook alle jeugdcategorieën kunnen doorlopen met Kim, dat was een enorm voordeel. Elke stap was een nieuwe stap, zowel voor Kim als voor mij, maar de sprong was nooit echt groot. Het was misschien een nadeel dat ik onervaren was, maar dankzij Kim en mijn eigen nieuwsgierigheid, heb ik veel dingen snel opgepikt. Ik ben pas 31, op het hoogste niveau ben ik een jonge coach, maar ik heb wel alle stadia doorlopen. In geen enkele leeftijdsgroep ben ik lang gebleven, maar ik ben er wel geweest. Dat past ook wel bij mij : ik zie mezelf niet lang in een zelfde categorie zitten. Ik heb nood aan afwisseling en Kim heeft mij die gegeven.

Dan heb je het plafond nu wel bereikt ?

Maes : Tja, wie zegt dat ik dit moet blijven doen, of dat Kim met mij wil blijven werken ? Ik ben daar heel realistisch is. Hoewel ik sinds twee jaar de enige werknemer ben in de firma Clijsters, voel ik mij niet afhankelijk van hen. Ik heb verschillende dingen achter de hand, in België en in het buitenland. Maar die staan op stal en zolang het met Kim goed gaat, doen we verder.

Waarom heb jij, zoals Carl, de stap naar privécoach niet gezet ?

Rodriguez : Omdat ik me ook geëngageerd heb in de Waalse federatie. Ik ben er al zeven jaar en heb altijd de kans gekregen om te werken zoals ik wil. Er zijn niet veel federaties die zouden zeggen : Carlos, we hebben vertrouwen in jou, doe maar. Daarom heb ik beloofd dat ik me honderd procent zou inzetten voor Justine, maar ook wil helpen in het opleidingscentrum in Bergen. Veel mensen begrijpen niet dat ik de twee wil blijven combineren. Maar voor mijn evenwicht is dat een noodzaak, ik wil me niet op één ding vastpinnen. Ik kan ook niet stilzitten, ben altijd bezig. Bovendien vind ik het belangrijk om het contact met de realiteit te bewaren. Na Justine moet ik de draad weer oppikken en anders zou de aanpassing te moeilijk zijn.

Hoe worden jullie nu trouwens bekeken door de collega’s ?

Maes : Als ik nu iets zeg, wordt er meer naar mij geluisterd, terwijl ik nog dezelfde ideeën heb als tien jaar geleden. Wat is die snotneus daar eigenlijk aan het verkondigen, was het vroeger. Nu zeggen ze : ah, zo had ik het nog niet bekeken. Da’s best grappig.

Rodriguez : Er is meer respect, ook omdat we allebei begonnen zijn met een speelster van 12-13 jaar die op haar 18-19 aan de top staat. Dan krijg je de reputatie er wel iets van te kennen. Terwijl toch veel afhangt van de combinatie trainer-speler : mijn aanpak werkt met Justine, maar misschien niet met iemand anders. Ik heb de waarheid niet in pacht.

Maes : Toch ben ik meer interessante mensen tegengekomen in het jeugdcircuit. Op het hoogste niveau zitten een hoop meelopers. Ik heb al grote ogen getrokken van de onwetendheid en de banaliteit die er heerst, dat hou je niet voor mogelijk. Er zijn te veel coaches van gesettelde spelers die profiteren van hun situatie, die in dat wereldje willen blijven, terwijl ze eigenlijk geen meerwaarde meer kunnen bieden.

Gaan jullie het de volgende campagne anders aanpakken ?

Maes : Omdat ik altijd met dezelfde speelster heb gewerkt, is mijn aanpak eigenlijk een beetje dezelfde gebleven. Je gaat de formule niet veranderen als ze elk jaar een sprong maakt. Dan moet je je niet te veel vragen stellen, gewoon verder doen en hout vasthouden. Ik ga ook niet te veel meer experimenteren met Kim. Eén, ze kan al bijna alles, en twee, het kan alleen maar nefast aflopen als je te veel begint te morsen. Als je met een topper werkt, ben je bezig met een hele hoop details, die de speelster misschien maar één procent gaan verbeteren. Maar door een paar dingen fout aan te pakken, kan je haar wel tien procent slechter laten spelen.

Rodriguez : Het grote voordeel is dat we onze speelster al door en door kennen. Op technisch vlak zijn er bij Justine alleen een paar retouches te doen. De tactische vorming stopt nooit, dat is ervaring. En op fysiek niveau proberen we wat kracht bij te winnen, zonder aan snelheid en balgevoel in te boeten. Want het is niet omdat de anderen harder slaan, dat Justine ook harder moet proberen te slaan. Ze heeft andere wapens. Maar als ze fysiek wat sterker zou staan, is ze hopelijk minder blessuregevoelig. Het grootste probleem bij Justine is dat ze mentaal ontzettend sterk is, maar emotioneel niet altijd kan volgen, omdat het te snel gaat. En als de emoties overnemen, ligt ze mentaal in panne. Dan denkt ze niet meer na en valt ze in een gat. Ik denk dat het nog enkele jaren zal vergen voor ze daar een evenwicht in heeft gevonden.

Wanneer zal 2002 geslaagd zijn ?

Rodrigues : We werken hard, maar uiteindelijk weet je niet hoe het uitdraait. Justine kan uit de toptien vallen maar ook derde worden. Je moet op alles voorbereid zijn. Zolang ze gezond blijft en evolueert, komt er een dag dat ze haar en mijn droom zal verwezenlijken, daar geloof ik heel sterk in.

Maes : 2002 zal geslaagd zijn als Kim 2001 evenaart. Ik hoop dat de mensen nu niet verwachten dat we in elk Grand Slamtoernooi een finalist zullen hebben. Of dat de meisjes er nu automatisch één zullen winnen, omdat ze dit jaar al een finale hebben gespeeld. Als ze in de toptien blijven, zullen er wel geregeld kwartfinales, of een keer een halve finale, uit de bus vallen. In elke Grand Slam zouden de kwartfinales een haalbare kaart moeten zijn, daar hebben ze het potentieel voor. Maar er zijn al een hoop apen geweest die vinden dat ze nu toch naar de topdrie of de toptwee moeten gaan. Nu, dat moeten ze helemaal niet. Niks moet, alles mag.

door Inge Van Meensel