Zinédine Zidane heeft besloten om van Real Madrid een ploeg met balbezit te maken. Radicaal balbezit. Een verleidelijke weg, maar ook eentje vol onzekerheden. Gelukkig is de gids een levende god.
Toen hij To Rome with love inblikte, nam Woody Allen niet de moeite om het Stadio Olimpico in zijn ode aan de Eeuwige Stad op te nemen. Die onrechtvaardigheid werd echter uitgewist met een liefdesscène uit de Champions League: de warme knuffel tussen Zinédine Zidane en Cristiano Ronaldo na diens openingsdoelpunt tegen AS Roma. Alsof de Portugees, die niet echt de reputatie heeft zijn goals in groep te vieren, er toch aan hield om een beetje genegenheid te schenken aan de man die al een maand lang op elke persconferentie zijn lof zingt.
Ook Sergio Ramos werd in de omhelzing betrokken. Een trio dat de nieuwe harmonie symboliseert die aan het hoofd staat van het Witte Huis: een coach die aangesteld werd door de crack en de kapitein. Sinds zijn machtsgreep zijn de enige minpuntjes op het perfecte rapport van de Fransman de gelijke spelen op Real Betis en Málaga, en het verlies tegen Atlético. Voor de rest niets dan doelpunten en liefdesverklaringen. Valentijn duurt in Madrid al meer dan een maand, alleen bleek afgelopen weekend dat Diego Simeone niet meedoet aan die Cupidospelletjes.
Vicente Del Bosque, in een ver verleden aan het hoofd van de Koninklijke, vertelde ooit dat ‘voetbal techniek en organisatie is… maar dat vitaliteit en energie ook levensbelangrijk zijn. Toch blijven die twee vaak op het achterplan.’ Zidane heeft ervoor gekozen om ze op het voorplan te brengen. Alle keuzes van Zizou lijken ingegeven door het opwekken van positieve energie in de Madrileense kleedkamer. De Fransman heeft de rekenmachine van Benítez in de vuilnisbak gesmeten en vervangen door een boeketje rozen.
De persconferenties van Zidane op Valdebebas hebben veel weg van voorgelezen liefdesbrieven. Met een glimlach op de lippen vertelt hij dat Cristiano ‘op een ongelooflijk niveau speelt’ en dat hij ‘beter is dan Messi‘. Of hij legt uit dat Luka Modric ‘enorm veel bijdraagt aan de ploeg’ en ‘indrukwekkende dingen doet met buitenkant voet’. Enkele maanden eerder zei Rafa Benítez dat Ronaldo ‘bij de besten hoorde’, zonder hem als nummer een te beschouwen, en hij vroeg aan Modric om minder vaak met de buitenkant van zijn voet te voetballen.
HET REAL VAN KROOS
Zidane sleutelt vooral aan het vertrouwen van zijn spelers. Hij laat geen gelegenheid voorbijgaan om hen eraan te herinneren hoe goed ze zijn. Zijn spelfilosofie kan alleen uitgevoerd worden door de besten: ‘De mensen die me gekend hebben als speler, weten dat ik van het spelletje hou. Ik hou van voetbal, ik hou ervan de bal te hebben. En als je hem niet hebt, is de beste manier om hem terug te krijgen door pressie te spelen. De tegenstander niet laten voetballen. Het idee is om altijd op de helft van de tegenstander te voetballen.’
Het lijkt een discours uit een verkiezingscampagne. Nochtans geven de eerste cijfers hem gelijk. Van gemiddeld 57 procent balbezit onder Benítez gaan we naar 63,4 procent tijdens de eerste matchen in het rijk van Zidane. Beter dan Barça zelfs. In Europa kunnen alleen PSG en Bayern München betere cijfers voorleggen. Voor de eerste keer sinds de passage van José Mourinho in de Spaanse hoofdstad is balbezit een certitude geworden bij Real. Toegegeven, Carlo Ancelotti had al gewerkt aan de kwaliteit van de ingestudeerde aanvallen bij zijn kern, maar de Italiaanse coach had nooit de bal opgeëist tegenover een ploeg die hem echt wilde. Liever maakte hij dan gebruik van de ruimte die de tegenstander liet. Zidane houdt echter geen rekening met de ploeg aan de andere kant van het veld. Wat er met de bal gebeurt, mag enkel en alleen van zijn eigen jongens afhangen. Is er een betere manier om te tonen dat hij in hen gelooft?
Om de toque te installeren in Bernabéu schoof ZZ meteen de man opzij die een garantie voor evenwicht was onder Benítez: de Braziliaan Casemiro. Sinds de komst van de Fransman heeft de defensieve middenvelder slechts recht gehad op twintig minuten speeltijd op het einde van een al gespeelde wedstrijd tegen Espanyol. Zidane heeft de post van de Braziliaan, net voor de verdediging, aan Toni Kroos gegeven en heeft Isco in de ploeg gedropt als linkermiddenvelder in een erg ancelottiachtige 4-3-3.
In tegenstelling tot Xabi Alonso, die op de positie van mediocentro speelde toen La Décima veroverd werd, is de Duitser geen vervangstuk. In München had Pep Guardiola hem al eens op die post uitgeprobeerd, aangezien hij in hem iemand zag die in staat was om op balbezit te spelen op de helft van de tegenstander en om het ritme op te leggen aan zijn elftal zonder balverlies te lijden. ‘Toni is perfect voor Real Madrid’, zegt Zidane trouwens aan Bild. ‘Sinds hij hier is, is onze stijl veranderd. Hij is een onderdeel dat we al lang misten en hij belichaamt de filosofie van Real.’
‘Zeg mij wie je mediocentro is en ik zeg je hoe je speelt’, pleegt de Spaanse coach Juan Manuel Lillo te zeggen. Met de switch van Benítez naar Zidane is Real ook omgeschakeld van Casemiro naar Kroos. En het gezicht van de Duitser, dat systematisch rood uitslaat van de inspanning in het begin van het seizoen, ziet er nu weer sereen uit. Tijdens de laatste zeven matchen van Real kwam Toni zes keer uit op meer dan honderd baltoetsen. Of zoals James Rodríguez het samenvat: ‘De verandering is goed geweest voor iedereen, omdat Zidane het voetbal heeft teruggebracht. Met hem raakt iedereen de bal méér.’
OPEN MOND
Balbezit maakt deel uit van de strategie van het plezier die Zizou geïntroduceerd heeft. Na een Benítez die erg methodisch te werk ging, mochten de offensieve spelers van La Casa Blanca eindelijk nog eens aan het improviseren gaan. Isco, die onder Zidane aan 4,5 dribbels per match komt (beter dan Lionel Messi of Douglas Costa), legt uit dat zijn nieuwe trainer hem ‘de vrijheid gegeven heeft om te voetballen, om te doen wat ik goed kan zonder mijn defensieve verantwoordelijkheid uit het oog te verliezen’. De Andalusiër komt de bal voortdurend opvragen tussen de lijnen en loopt zich telkens vrij om het leer ook te kunnen krijgen. Daardoor hoort hij vaak bij de vijf Madrileense spelers met de meeste baltoetsen. Het laat Real ook toe om hoog op de helft van de tegenstander op balbezit te spelen. Terwijl Benítez bijna allergisch was voor de dribbel en de daarmee gepaard gaande onzekerheid, staat bij Zidane de creatieve vrijheid van zijn spelers voorop. Florentino Pérez heeft een wetenschapper vervangen door een godheid.
Want de andere troef van Zidane is uiteraard zijn onbeschrijfelijke charisma. De meeste van zijn spelers hadden hun huidige trainer ooit als poster in hun tienerkamer hangen. ‘Wanneer Zidane spreekt, wil niemand een woord missen van wat hij zegt’, legt Luka Modric uit. Toen de Fransman nog assistent-trainer was, gaf Angel Di María al toe: ‘Als Zidane iets zegt, raakt dat je veel meer dan bij een andere trainer. Omdat het Zidane is.’
Dat soort mystieke macht lijkt niet meer thuis te horen in een maatschappij die elke vorm van religiositeit overboord gegooid heeft, maar Zidane haalt er wel zijn voordeel uit om werkmethodes uit vervlogen tijden op te leggen aan een groep die het gewend was om met de meest moderne coaches te werken. De fameuze ‘fysiek geïntegreerde trainingen’ hebben plaats moeten maken voor sessies die terug doen denken aan het Italië van de jaren negentig, met dertig à veertig minuten fysiek labeur. ‘Wij oefenden op balbezit en deden oefeningen met de bal, maar we wisten exact waar we stonden op fysiek vlak’, vertelde Rafa Benítez onlangs aan BT Sport. ‘Nu lopen ze, omdat hij dat ooit deed bij Juventus.’ In volle maand januari werd dus veel op uithouding gewerkt zonder dat de spelers daarover klaagden. Zo zei Raphaël Varane dat ‘die fysieke component ons de mogelijkheid moet geven om hoger op het veld te spelen’. Een voorbereiding op zijn Italiaans om beter op zijn Braziliaans te kunnen voetballen.
De spelers zouden ongetwijfeld in opstand gekomen zijn als die afmattende oefensessies onder leiding van een nobody gestaan hadden. Maar het was Zidane. ‘Soms, als ik naar hem kijk, valt mijn mond gewoon open’, zegt Alvaro Arbeloa. De zure gezichten blijven al helemaal uit omdat er op het veld veel vrijheid is. Zidane zet de inspiratie boven de methode. ‘Ik probeer Luka niet te verstikken met veel instructies. Hij weet wat hij moet doen met de bal. Voor de match praat ik met hem enkel over twee of drie defensieve details.’
RONALDO TEGEN DE TIJD
Maar vrijheid heeft zijn grenzen. Het Atlético van Diego Simeone legde de pijnpunten bloot, door de oplossingen van het Madrileense balbezit lam te leggen. Een speelstijl die zo veeleisend is qua pressing is moeilijk te installeren hartje winter, wanneer de kandidaten voor de Champions League al goed gerodeerd zijn en stilaan onder stoom komen. Zidane vecht tegen de tijd en dat gevecht voor collectieve pressing en doordacht balbezit is in feite al verloren. Bij het inspelen is Varane nog altijd op zoek naar oplossingen die nu al automatismen zouden moeten zijn, en de momenten dat Kroos alleen druk gaat zetten zonder daarin gevolgd te worden door zijn ploegmaats zijn nog te frequent.
Dit Real lijdt nog steeds aan verschillende ziektes en dan volstaat ook de mystieke kracht van Zidane niet. Er is een gebrek aan diepgang, want ‘de meeste spelers vragen de bal alleen maar in de voet’, legt Jorge Valdano uit op Cadena Ser. Alleen Dani Carvajal gaat, in afwezigheid van Gareth Bale, het lijntje af. Marcelo, van zijn kant, drijft de bal graag op als een nummer 10. En Isco komt het leer liever ophalen dan dat hij de diepte opzoekt. Karim Benzema is eigenlijk een spelmaker die in de punt staat en Cristiano heeft zijn spel veranderd om completer te worden, maar is zo niet meer de beste tegenaanvaller ter wereld die hij was onder José Mourinho. En Keylor Navas, soeverein op zijn lijn, komt wat persoonlijkheid en precisie met de bal aan de voet tekort om het sluitstuk te zijn van een ploeg die op balbezit speelt.
Er ligt nog kolossaal veel werk op de plank, maar Zidane heeft genoeg wapens in handen om matchen te winnen zonder echt klaar te zijn. En wie matchen wint, wint tijd. Want de offensieve spelers van Real kunnen vier of vijf keer per match combinaties of individuele acties op de mat toveren waar sommigen maar één keer op een seizoen in slagen. En dan is er ook nog de factor Ronaldo. ‘Zijn constante en zijn rendement lieten ons toe om verschillende kritieke momenten in de organisatie van ons spel te overleven’, schreef Carlo Ancelotti in zijn boek Mijn geheimen als trainer. ‘Cristiano heeft de moeilijkheden die de ploeg in het begin van het seizoen kende, verdoezeld door ons met zijn prestaties aan de top van het klassement te houden.’
Sinds zijn komst naar Madrid draait CR7 nog steeds aan meer dan één doelpunt per match. En dat is een troef in de race tegen de tijd.
DOOR GUILLAUME GAUTIER – FOTO’S BELGAIMAGE
‘Wanneer Zidane spreekt, wil niemand een woord missen van wat hij zegt.’ – LUKA MODRIC
‘Toni is perfect voor Real Madrid. Sinds hij hier is, is onze stijl veranderd.’ – ZINÉDINE ZIDANE
