Bondscoach: Steve Clarke (SCO)
Geboren Saltcoats, 29 augustus 1963
Coach je zoals je als voetballer was? Het zou best kunnen, als we het Schotland van Steve Clarke aan het werk zien. Hard werken is het, zoals hij ook wel was als speler: een harde werker, een verdediger van het old style Chelsea, waarmee hij in de nadagen van zijn carrière als voetballer wat prijzen pakte. Het was nog het Chelsea van de jaren negentig, niet dat van Roman Abramovitsj dus.
Clarke, geen topper als international (6 caps), ging na zijn actieve carrière in het management. Vooral in Engeland en voornamelijk als assistent van grote namen: Ruud Gullit (bij Newcastle), José Mourinho en Avram Grant (bij Chelsea), Gianfranco Zola (bij West Ham) en Kenny Dalglish (in Liverpool). In 2012 wilde hij het zelfstandig proberen, maar bij West Brom en Reading was het maar so so. Dus pikte Roberto Di Matteo hem in 2016 (kort) weer op als assistent, dit keer bij Aston Villa. Dat verhaal was snel voorbij en nadat hij meer dan een jaar werkloos thuis zat, hernam Clarke het coachen in Schotland, bij Kilmarnock.
In mei 2019 nam hij de Schotse nationale ploeg over van Alex McLeish. Clarke begon met winst tegen Cyprus, maar verloor vervolgens van België met 3-0. Rechtstreekse plaatsing voor het EK kon niet meer, via de play-offs nog wel. En daarin trok hij twee keer een gelijkspel via de strafschoppen over de streep.
Zijn kenmerken: een pragmatische aanpak, goeie people management en de bouw van een solide ploeg, zonder veel franjes. Voor wervelend voetbal moet je niet in Hampden Park zijn. Wat pragmatisch is voor de ene, vinden zijn critici een gebrek aan visie. Schotland onder Clarke is: de boel dichthouden en voorin zien we het wel. Schotland speelde onder Clarke negentien wedstrijden, officieel won hij er acht (die twee strafschoppenreeksen worden ook als winst meegenomen). De recuperatie en het druk zetten gebeurt vrij laag, omdat Schotland niet over sterke centrale verdedigers beschikt.
De kenner: Antonio Carlo, journalist
‘Dat Schotland zo lang niet op een EK aanwezig was, had deels te maken met pech, met blessures, met een tekort aan talent, maar ook met een gebrek aan managers die ervaring met jeugd wisten te verzoenen. Steve Clarke is daar wél in geslaagd. Zijn tweede verdienste is dat hij dit EK wil gebruiken om te werken aan de toekomst. In zijn selectie zitten drie jongens die nog geen enkele cap hebben. Een opvallende afwezige is doelman Allan McGregor (39), die een bangelijk goed seizoen speelde bij de Rangers, maar zich niet meer kandidaat stelt. Anderzijds: in doel heeft Schotland geen probleem.
‘Iedereen kijkt uit naar het duel met Engeland, en reken maar dat zij bang zullen zijn. Het sterke punt van Schotland is de onverzettelijkheid. Ze blijven lopen. Als ze op voorsprong kunnen komen, zijn ze op hun best. De organisatie is dan een fort en iedereen knokt ervoor. De vraag is: kómen ze straks op voorsprong, want een topspits is er niet.
‘Draait John McGinn, dan draait Schotland: zo kun je het samenvatten. Robertson en Tierney vormen een sterk duo op links, maar alles loopt over McGinn. Als Schotland die aan het voetballen krijgt, kan het een mooi tornooi worden.’
Rising star: Billy Gilmour
Eén van de talenten die Frank Lampard lanceerde in zijn periode bij Chelsea. Zijn potentieel was al heel vroeg duidelijk. Gilmour komt uit de opleiding van de Rangers en mocht er al op zijn vijftiende trainen met de A-ploeg. Dat viel Chelsea op en het overtuigde de tiener om een profcontract in Schotland naast zich neer te leggen.
Doorbraak en evolutie verlopen zelden via een rechte lijn. Ook die van Gilmour kende een knak. Toen hij in februari 2020 definitief aan de A-kern van Chelsea werd toegevoegd, was er eerst covid en daarna een knieblessure waardoor hij een paar maanden weinig tot niet in actie kwam. Vervolgens was het knokken tegen de concurrentie centraal op het middenveld: N’Golo Kanté, Jorginho, Mateo Kovacic, Mason Mount… Toen Thomas Tuchel kwam, leek Gilmour wat minder kansen te krijgen en de youngster wilde in januari uitgeleend worden. De Duitser overtuigde hem echter te blijven en Gilmour speelde zo een uitstekende wedstrijd tegen Manchester City, maar werd dan weer aan de rust gewisseld in het duel met Arsenal. Het offensieve pressen van Tuchel lijkt hem minder te liggen, zodat ook na dit EK de vraag is of hij niet beter wordt uitgeleend.
Door de afwezigheid van Ryan Jack is er op dit EK een plaats op het middenveld vrij. De vraag die alle Schotten zich stellen: kan Gilmour, een van de drie youngsters zonder cap in de selectie, dat nu al aan, met amper 28 wedstrijden als prof op zijn palmares? Of komt het tornooi voor de voetballer die drie dagen voor de eerste match tegen Tsjechië twintig wordt nog iets te vroeg?
24
De meest efficiënte Schotse spits uit de geschiedenis moet Hugh Gallacher zijn geweest. Hij maakte 24 doelpunten in amper 20 interlands.
Onderscheid tussen profs en amateurs
Toen vanaf 1972 het onderscheid tussen profs en amateurs wegviel, schreef Great Britain geen voetbalteam meer in. Naar aanleiding van de Spelen in Londen in 2012 wilde men dat weer wel doen, maar de Schotse FA weigerde, omdat het bang was haar onafhankelijke status binnen de FIFA te verliezen. Ondanks garanties namen geen Schotse mannen deel aan het tornooi met Team GB, dat bestond uit voetballers van Wales en Engeland. Twee Schotse vrouwen aanvaardden wel de uitnodiging van de vrouwenploeg.
EK van 1996
Op het EK van 1996 werden Schotland en Engeland ook al eens ingedeeld in dezelfde groep en de sfeer op Wembley zorgde voor kippenvel. Paul Gascoigne werd die middag de held van de dag, nadat in 1928 de Schotten aan de winnende hand waren. Zij wonnen toen met 1-5 en dat team ging de voetbalgeschiedenis in als de Wembley Wizzards.
Tactiek 4-3-3
Of 3-4-2-1 of 4-3-3, 4-5-1, 4-4-2… Pragmatisch, zo zeiden we al. Met drie achterin duwde Steve Clarke de poort naar het EK open, met vier achterin probeerde hij het de afgelopen WK-kwalificatiewedstrijden. Met andere woorden: de voorbereidingscampagne én de integratie van drie nieuwelingen zal de doorslag moeten geven. De vraag daarbij is hoe Clarke de afwezigheid van Ryan Jack opvangt. Wellicht wordt Scott McTominay doorgeschoven, die hij vaak als verdediger gebruikte. De linkerflank is sterk, met Kieran Tierney (Arsenal) en Andy Robertson (Liverpool), al heeft eerstgenoemde wel een blessureverleden. Het grote probleem is dat Schotland geen echte afwerker heeft. Daarom dat de balans op het middenveld straks cruciaal wordt. En dan is de vraag: wordt dat gebouwd rond balbezit, of kiest Clarke voor balveroveraars?
