Vanavond geven de Rode Duivels Nederland partij, op een moment waarop het Nederlandse voetbal een dipje beleeft, om niet te zeggen: een crisis. Wat is er met het voormalige voetbalgidsland aan de hand? Tv-analist Johan Derksen neemt geen blad voor de mond.
In de hal van de studio in Hilversum staan de kijkers zich te verkneukelen in wat ze vanavond weer te horen gaan krijgen. Johan Derksen wacht in zijn loge, maar deze avond niet op Johan Boskamp. Bossie is jarig en komt voor één keer niet. Derksen kent Boskamp al bijna 60 jaar: ‘We hebben samen in militaire dienst gezeten. Daarvoor troffen we elkaar al eens op het voetbalveld, ik met Go Ahead Eagles, hij met Feyenoord. Het speciale aan Jan is dat hij na al die jaren nog precies dezelfde is gebleven als toen ik hem leerde kennen in militaire dienst. Iedereen heeft een goed gevoel als Jan erbij is.’
Een mooi compliment is dat. Maar in België verstaat niemand hem.
JOHAN DERKSEN: ‘Nou… hier ook niet.’
De Nederlandse voetballerij haat zijn programma Voetbal Inside op RTL, zegt Derksen. ‘Wij zijn het enige voetbalprogramma dat geestelijk onafhankelijk is. Wij zeggen gewoon alles. Als ik naar die Belgische voetbalprogramma’s kijk, denk ik altijd: wat zijn die braaf. Als je niet kan slapen, moet je naar een Belgische talkshow over voetbal kijken.’
Het programma blikt die avond terug op de Europese week van de Nederlandse clubs, en vooruit op de Nederlandse voetbaltopper Feyenoord-Ajax, die op 1-1 eindigde.
Stelt dat nog wat voor, zo’n absolute topper in Nederland?
DERKSEN: ‘Feyenoord heeft het de laatste jaren gewoon heel goed gedaan. Vijf jaar geleden waren ze zogoed als failliet. Toen zijn alle dure spelers verkocht. Ze hadden het grootste geluk dat Wim Jansen, de vroegere middenvelder, op het trainingscomplex gewoon zes spelers klaar had staan die zo in het eerste mee konden. Was Feyenoord niet bijna failliet geweest, hadden ze zes buitenlanders gekocht voor die posities. Nu deden die jongens het zo goed dat de helft ondertussen al voor veel geld verkocht is aan grote buitenlandse clubs. Johan Cruijff heeft altijd geroepen dat de jeugdopleiding bij Ajax beter moest en is daar vijf jaar geleden mee aan de slag gegaan. Hij heeft een hoop hoon over zich heen gekregen, maar nu staan er een stuk of zes piepjonge spelers in die heel goed zijn. Als die nog vier of vijf keer goed spelen, zijn ze straks wel weer weg.’
Hoe schat je het niveau van het Nederlandse voetbal in vergelijking met pakweg tien, vijftien jaar geleden in?
DERKSEN: ‘Wij amuseren ons hier te pletter, maar je moet je wel realiseren dat je de lamme tegen de blinde ziet spelen. Het lijkt nergens meer op. Het niveau in Nederland is echt bedroevend. In België lijkt me dat niet anders. In Ajax-Standard zag ik onlangs niet zo veel klasseverschil, hoor. Als je op dit moment als voetballer in de Nederlandse competitie speelt, is er wat met je. Heb je ook maar een beetje talent, dan zit je in het buitenland. In Nederland zitten wij naar tweederangs-Nederlanders en derderangsbuitenlanders te kijken want goeie buitenlanders willen alleen naar clubs die Champions League spelen. Die hebben we niet, en als er al eens één meedoet, is-ie voor de kerst weer thuis. De amusementswaarde is best oké, maar als je tijdens zo’n wedstrijd tussen twee Nederlandse eersteklassers op tv overschakelt op de Engelse of Duitse competitie, weet je niet wat je ziet. Zo’n verschil is dat.’
Hoe komt dat?
DERKSEN: ‘Op dit ogenblik gaat alles mis. Eerder hadden we een paar keer meeval. Niet dankzij de visie van de KNVB of de verdienste van de opleidingen hier ten lande, maar Onze-Lieve-Heer heeft een paar keer een heel goeie generatie gedropt in Nederland: eerst die met Cruijff en Van Hanegem, daarna Van Basten-Gullit. Nu is Onze-Lieve-Heer naar België verhuisd. Want ik denk niet dat het met de opleidingen daar te maken heeft. Want trainers zijn altijd volledig afhankelijk van de selecties die ze tot hun beschikking hebben.
‘In Nederland werd de baas van de KNVB, Bert van Oostveen, door niemand meer serieus genomen. De technische baas in Zeist, Jelle Goes,zit daar niet omdat hij een visie heeft, maar omdat hij een vriend is van Guus Hiddink. Zelf heeft hij nooit gevoetbald. Sinds kort hebben we ook een technisch directeur die ik totaal ongeschikt vind voor die functie. Een schat van een man én zelfbenoemde goeroe, Hans van Breukelen.Het eerste wat hij doet, is een teammanager voor het Nederlands elftal zoeken. De eerste kandidaat was de coach van het Nederlandse waterpoloteam, daarna kwam hij met een schaatser en een hockeycoach. Dan hebben we bondscoach Danny Blind. Dat was wel een goeie voetballer maar hij is totaal niet geschikt voor zijn functie. Die is voorheen één jaar trainer geweest, bij Ajax. Dat deed hij zo goed dat ze hem er na één jaar al uit hebben gezet. Bij Ajax noemen ze hem scholletje omdat hij overal tussendoor glipt en altijd de partij kiest die aan de macht is.’
Waarom is hij geen goeie bondscoach?
DERKSEN: ‘Zijn voorganger Hiddink deed het niet goed, die was niet scherp. Toen heeft Blind het onmogelijke gepresteerd door nog slechter te doen. Daardoor misten we zelfs het EK terwijl we in een poule zaten met alleen maar voetbalbananenrepublieken. Hij had ook minder goed spelersmateriaal, maar met dat spelersmateriaal is Van Gaal wel derde geworden op het WK.
‘Ik vind Van Gaal een vreselijke man, maar je kan niet zeggen dat hij een slechte coach is. Van Gaal had namelijk heel goed gezien dat we weinig klassespelers hadden. Dus maakte hij een achterhoede waar je niet doorheen kwam, en zodra Nederland de bal had, ging die snel naar Arjen Robben die voor één keer niet geblesseerd was. Nederland heeft altijd de mond vol van de Hollandse school. Aanvallend voetbal is leuk, als je Cruijff en Van Basten hebt. Maar nu is dat onrealistisch. Hiddink heeft een bloedhekel aan Van Gaal, dus toen die hem opvolgde, weigerde hij het systeem-Van Gaal verder te zetten. Maar met zo veel ruimte in hun rug voelden de spelers zich niet prettig en liep het helemaal mis. Wat ik van Blind niet snap, is dat die naast Van Gaal op de bank zat in Brazilië. Die kende precies de tactiek die naar de derde plaats leidde, maar wilde plots ook de grote coach spelen. Dus bleven we afgelopen zomer gewoon thuis. Dat heeft Nederland een waanzinnig bedrag gekost aan commerciële inkomsten. Al die oranje onzin is niet verkocht geraakt.’
VANDEREYCKEN
Kan Blind daar eigenlijk wel iets aan doen? Als je een blik werpt op Oranje, vraag je je af wie zou mogen meespelen bij onze Rode Duivels.
DERKSEN: ‘Heel weinig. Heel anders dan de tijd waarin wij bij Oranje van jullie team alleen René Vandereycken hadden kunnen gebruiken. Jullie Rode Duivels zijn spelers die in de basis staan bij grote Europese topclubs. Terwijl onze internationals hoofdzakelijk op de bank zitten of wisselspelers zijn van niet eens zo grote clubs.’
Terwijl van een Memphis Depay toch heel wat verwacht werd toen hij naar Manchester United ging.
DERKSEN: ‘Daar ben ik heel teleurgesteld in, net als Louis van Gaal, die zijn nek voor die jongen uitstak door hem te halen. Hij was het grootste talent van Nederland, maar wat hebben we van hem in Engeland tot dusver gezien? Peperdure auto’s, gekke hoedjes en jassen van filmsterren maar geen prestaties. Die jongen was in zijn eigen sterrendom gaan geloven. Als je er in de Nederlandse competitie wat ballen in schiet en al eens langs een linksback dribbelt, waan je jezelf een held. Hij heeft zich volledig verkeken op de professionele mentaliteit van het Engelse topvoetbal.’
Wie zijn dan de spelers die Oranje moeten dragen?
DERKSEN: ‘De oude garde. Wesley Sneijder is nog fit, dat is een goeie middenvelder. Robben is altijd geblesseerd, maar wanneer hij dat niet is, is hij de enige speler die een basisplaats heeft bij een topclub. Vooral verdedigend is het verschrikkelijk. Iedere wedstrijd worden er zulke persoonlijke fouten gemaakt dat ik weleens medelijden heb met Blind, die dat vanaf de bank moet aanschouwen. Gebrek aan niveau is de verklaring.’
Is het niet het lot van kleine landjes dat ze het moeten hebben van een toevallige goeie generatie?
DERKSEN: ‘Dat is het lot van kleine landjes zonder voetbalvisie waar alles aan het toeval wordt overgelaten. Als het dan eens goed loopt, gaan de opleiders van hier ook met de borst vooruit lopen, alsof het hun verdienste is. Dan kunnen plots de Nederlandse trainers overal naartoe. Jullie in België hebben de grootste gekken uit Nederland gehaald om bij jullie trainer te worden. Leo Canjels:lieve man, maar geen grote trainer. Hans Croon:een luchtfietser.’
Die wel met Anderlecht de Europabeker won.
DERKSEN: ‘Ze zijn allemaal net zo goed als hun spelersmateriaal. Dat ze overal in de wereld aan de slag konden, hadden ze te danken aan het Nederlands elftal, aan Wim Jansen, Cruijff, Van Hanegem, Wim Suurbier, Johan Neeskens.Dat was gewoon het ideale elftal. De trainer, Rinus Michels, werd toen de Generaal genoemd. Op een avond in Barcelona ben ik eens gaan eten met Cruijff en Piet Keizer. Die hadden een wijntje op en vertelden: Michels, dat was gewoon een ballon, die kon je doorprikken. Die vertelde grote verhalen voor een wedstrijd, maar als ze klaar waren met de technische bespreking, beslisten de spelers in de gang hoe ze het zouden aanpakken. Die zeiden letterlijk: ‘Hadden we gespeeld zoals Michels het gewild had, we hadden nooit een prijs gewonnen.’ Die twee tactisch sterke spelers regelden alles, maar Michels ging voor de camera staan en was de held.’
ZIYECH
Woedt die discussie over 4-3-3 en de buitenspelers hier nog?
DERKSEN: ‘We hebben lang geroepen: aanvallen! Maar als je dan steeds in het mes loopt van ploegen die op de counter spelen, levert die Hollandse school niets op. Weet je wat het is? De spelers bepalen het systeem. Kijk naar de kwaliteiten in je kern en maak daar het sterkste elftal mee. Heb je geen buitenspelers, dan voetbal je met twee spitsen. Hier in Nederland hebben ze lang 4-3-3 gespeeld, onder het motto van: hebben we geen echte buitenspelers, dan zetten we wel een rechtsback als rechtsbuiten. Wij vinden van onszelf dat we tactisch hoog verheven zijn boven alle landen. Wij durven zelfs kritiek te leveren op Engeland en Duitsland, waarbij ik denk: hoe durf je? Duitsland, wat vroeger teamspirit en saai voetbal was, bezit nu creativiteit en is leuk om naar te kijken.’
Wie bepaalt dan hoe het moet? Volgt Nederland het voetbal uit de Champions League of houdt men hier nog vast aan de voorbeeldfunctie die jullie lang hebben gehad?
DERKSEN: ‘We hebben geen voorbeeldfunctie meer. We hebben niet één team in de Eredivisie dat geschikt is om Champions League te spelen. PSV heeft eens een goed resultaat gehaald tegen Atlético Madrid en Feyenoord won onlangs van Manchester United omdat José Mourinho met zijn tweede elftal kwam. Dat zegt alles. Als je Feyenoord bent, en de tegenpartij komt met zijn tweede elftal, weet je al hoe er tegen je aangekeken wordt.
‘Wij hebben de rechten van de Europa League. We zijn geen Champions Leagueland meer. Als je een Nederlandse club naar de CL stuurt, zit je je dood te schamen. Bayern is totaal niet in vorm, maar pakt wel even PSV in. Dat is bij jullie niet anders, als ik zie dat bij Club Brugge Ruud Vormer een basisplaats heeft. Dat was in Nederland een speler voor een provincieclubje. Wel een heel aardige jongen, met een intelligente vrouw.’
Wie zijn de grote Nederlandse talenten nu? Vincent Janssen?
DERKSEN: ‘Die doet het niet slecht, maar ik vind de stap van AZ naar Tottenham veel te groot. Hij is wel de spits van het Nederlands elftal. Dé grote ster van het Nederlandse voetbal is Hakim Ziyech.’
Die in beeld was bij Anderlecht, maar voor Ajax koos.
DERKSEN: ‘Hij is eigenwijs in zijn keuzes. Kon van Heerenveen naar Feyenoord, maar koos voor Twente. Die jongens van Marokkaanse komaf zijn trotse jongens. Ziyech heeft bij Jong Oranje gespeeld, die had in het Nederlands elftal kunnen spelen. Alleen dacht Blind dat hij hem niet nodig had en liet dat wat op zijn beloop. Dat duurde Ziyech te lang en die heeft dan maar voor Marokko gekozen. Absoluut dé beste voetballer op de Nederlandse velden. Dan had Blind in het belang van het Nederlandse voetbal even naar Twente moeten rijden en met hem moeten praten.’
AFVALTRAINERS
Bij ons wordt altijd gedweept met het Nederlandse opleidingsmodel. Een derde van onze internationals kreeg zijn vorming bij jullie.
DERKSEN: ‘Niet alle Belgen hier waren een succesverhaal. We hebben bij NEC eens een leuke jongen gehad die maar één ding kon: ver ingooien. Maar hij trapte ze wel allemaal binnen en werd zo topschutter in de Eredivisie: Björn Vleminckx. Niet dat je daar veel voor moet kunnen. In geen enkele andere competitie hebben de aanvallers zo veel vrijheid als in Nederland.’
Welke Belg in Nederland heeft u verrast?
DERKSEN: ‘Dries Mertens. Ik dacht dat hij ten onder zou gaan in het fysieke geweld, maar hij blijft goed op de been, zelfs in Italië.
‘Ik herinner me ook dat ik ooit met Willem van Hanegem commentaar moest leveren bij een wedstrijd van Willem II. Daar zaten we ons anderhalf uur te vergapen aan een speler van wie we nog nooit gehoord hadden: Mousa Dembélé.De hele wedstrijd vroegen we ons af hoe het kon dat België zo’n talent had laten gaan naar het bescheiden Willem II. Wesley Sonck, die ik wel een goeie voetballer vond, voelde zich dan weer helemaal niet thuis bij Ajax omdat hij op de flank moest spelen. Dan denk ik: als je dan zo veel investeert in zo’n speler, speel hem dan ook op zijn kwaliteiten uit. Niet dus. Ajax moest en zou met drie spitsen aantreden. Dan zeg ik: doe dat als je ze ook hebt.’
Opvallend: je ziet in Nederland weinig buitenlandse trainers.
DERKSEN: ‘Als die zoals Ernst Happel en TomislavIvic vroeger wat toevoegt: prima. Vaak krijg je afval uit andere competities. De laatste buitenlandse trainer die in Nederland iets bijbracht, was die Noor die van bij jullie kwam, Trond Sollied.Heerenveen is een leuke, ambitieuze provincieclub die noot een prijs won. Hij is daar één jaar geweest en hij pakte meteen de beker.’
Jullie hebben ook nog Michel Preud’homme gehad, bij Twente.
DERKSEN: ‘Die liep alleen maar theater te maken voor zijn dug-out. Dat vond ik zo jammer, want ik vond hem wel een waanzinnig goeie keeper. Maar dat clowneske gedrag voor de dug-out wordt in Nederland niet gewaardeerd. Dat past niet bij Nederland. Nederlandse coaches doen dat niet.’
Is niet meer nodig, met de videoref die jullie nu al gebruiken. Lukt dat een beetje?
DERKSEN: ‘Absoluut. Het kan toch niet in een bedrijfstak waar zo veel geld in omgaat dat de beslissing afhangt van één man, die de avond daarvoor misschien ruzie heeft gehad met zijn vrouw? Vroeger vielen die fouten niet zo op, maar met 27 camera’s rond dat veld wel. Ook de scheidsrechters zijn er dolenthousiast over. Die willen op zondagavond ook hun magistrale blunder van ’s middags geen tien keer herhaald zien op tv.’
DOOR GEERT FOUTRÉ – FOTO’S BELGAIMAGE
‘Wij amuseren ons hier te pletter, maar je moet je wel realiseren dat je hier de lamme tegen de blinde ziet spelen.’ – JOHAN DERKSEN
‘De laatste buitenlandse trainer die Nederland iets bijbracht? Die rare Noor van bij jullie, Trond Sollied.’ – JOHAN DERKSEN
