‘Op momenten dat ik me niet goed voelde, dacht ik terug aan mijn drie maanden in de jeugdgevangenis.’ Het levensverhaal van Jerrel Hasselbaink, ex-doelpuntenmachine en sinds dit seizoen de nieuwe coach van Royal Antwerp Football Club.

Augustus 1995. Jerrel Floyd Hasselbaink mag op stage bij Sporting Clube Campomaiorense, het seizoen ervoor naar de Portugese hoogste afdeling gepromoveerd. Twee goede oefenduels, meer heeft de Nederlandse spits niet nodig om een contract af te dwingen, maar er is een voorwaarde: voorzitter João Manuel Nabeiro verbiedt Hasselbaink om zijn echte naam bekend te maken. De trotse clubvoorzitter wil aan de buitenwereld en zijn supporters niet toegeven dat hij net een onbekende Nederlandse amateurvoetballer heeft aangetrokken en verzint een nieuwe, goedbekkende naam. Jerrel wordt Jimmy, de naam die op het groen-witte shirt komt.

Een vernedering, maar de 23-jarige ‘Jimmy’ vindt het allemaal prima: hij, uitgespuwd en ongewenst in eigen land, is eindelijk opnieuw profvoetballer. “In Nederland leefde het idee dat ik in Portugal zou mislukken. Dat maakte me kwaad”, zei hij aan het Nederlandse weekblad Voetbal International, dat in januari 2007 zijn merkwaardige levensverhaal publiceerde. Een biografie die leest als een trein, die vertelt hoe hij in 1994 nog dacht aan stoppen en alleen bij amateurclub Neerlandia aan de slag kon, maar vijf jaar erna met achttien miljoen euro plots de duurste Nederlandse voetballer aller tijden werd.

De voetbalwereld ligt aan zijn voeten, zijn moeilijke jeugd – met drie maanden jeugdgevangenis als dieptepunt – is de innerlijke kracht die hem vooruit zal stuwen. “Op momenten dat ik me niet goed voelde, dacht ik terug aan de gevangenis. Dat heeft me geholpen, en uiteraard had ik mijn voetbaltalent. Ik weet hoe het mijn criminele vrienden van toen is vergaan. Sommigen van hen hebben jarenlange gevangenisstraffen uitgezeten. Dat ik het heb gered, dank ik volledig aan het voetbal.”

Een leven op straat

Jerrel Hasselbaink wordt op 27 maart 1972 in Paramaribo – de hoofdstad van Suriname – geboren. Hij krijgt de achternaam van zijn moeder, Cornelli Hasselbaink, op dat moment al van zijn vader – Frans Ware – gescheiden. Wanneer Jerrel zes jaar is, gaat Cornelli met haar drie zoons en een dochter in Nederland op zoek naar een beter leven. Maar dat valt tegen, zal Hasselbaink jaren erna in Voetbal International openhartig getuigen. “Nadat ook mijn oudste broer en zus uit Suriname waren overgekomen, moest er voor zes kinderen eten op tafel komen. Mijn moeder had drie baantjes tegelijk. Ik heb haar zien vechten om te overleven.”

Jerrel is, net als zijn oudere broer Carlos, bezeten van voetbal en speelt achtereenvolgens bij GVO uit Krommenie, ZFC Zaandam en – op zijn tiende – bij Zaanlandia. Omdat zijn moeder altijd in de weer is, wordt hij opgevoed door een tante en zijn oudste broer, Franklin Ware. Maar, getuigt zijn broer/surrogaat-vader: “Hoe ouder Jerrel werd, hoe minder hij naar mij luisterde. Als ik riep dat het bedtijd was, ging hij niet. Hij wachtte tot moeder thuiskwam, eerder wilde hij niet gaan slapen. Een echt moederskindje.”

Bij gebrek aan ouderlijk toezicht leeft Jerrel Hasselbaink steeds meer op straat, in de rauwe buurt komen hij en zijn vrienden geregeld met de politie in aanraking. “Tussen mijn twaalfde en negentiende jaar was mijn leven een chaos. Sommige vrienden dealden harddrugs. Er werd gestolen en geheeld en ik deed daar ook aan mee.”

In 1988 – hij is dan zestien jaar – berooft de jeugdbende enkele concertgangers van hun kaartjes voor een optreden van rapgroep Public Enemy. De slachtoffers doen aangifte, Jerrel wordt herkend en tijdens een huiszoeking worden op zijn kamertje ook nog eens gestolen goederen – autoradio’s en horloges – aangetroffen. De rechter veroordeelt hem tot drie maanden jeugdgevangenis. “Natuurlijk was ik stom bezig. Ik deed zulke dingen om aanzien te krijgen en om bij de groep te horen.”

Toch krijgt de zeventienjarige Hasselbaink een kans bij DWS, een Amsterdamse amateurclub, in het verleden ook een halte op weg naar het Nederlands elftal van onder anderen Ruud Gullit, Rinus Israël, Rob Rensenbrink en Frank Rijkaard. Maar in de winter van 1990 spat ook Hasselbainks voetbaldroom uiteen, wanneer het DWS-bestuur hem ervan verdenkt een horloge te hebben gestolen in de kleedkamer en hem meteen wegstuurt. Hij zal de diefstal jaren erna toegeven.

Gelukkig zijn er nog believers. Chris Pragt, een sponsor van DWS, regelt een stage bij Telstar. De club uit de eerste divisie ziet wel wat in de pijlsnelle aanvaller, maar ook in Velsen loopt het fout. Na amper vier wedstrijden stuurt trainer Niels Overweg, een ex-international, hem weg. Hasselbaink: “Niemand had vat op me. Ik was absoluut niet serieus met mijn vak bezig en kwam vaak te laat. Ik werd nog heen en weer geslingerd tussen het straatleven en een bestaan als prof.”

De laatste kans

En toch krijgt Jerrel van AZ, waar ook zijn broer Carlos speelt, begin 1991 een nieuwe kans. Hij keert zijn foute vrienden de rug toe en begint, onder het waakzaam oog van Carlos, in Alkmaar serieuzer te leven. “Ook al kostte het moeite, ik wilde afstand nemen van dat leventje en wist dat ik alleen met discipline iets kon bereiken.” Via het tweede elftal, waarin Hasselbaink een van de ijverigste leerlingen van het jonge klasje van trainer Jan Fransz is, mag hij in augustus 1991 een contract voor twee seizoenen tekenen. Zijn voetbalcarrière lijkt dan tóch van de grond te komen. “In mijn eerste seizoen speelde ik goed en geregeld, erna koos trainer Henk Wullems voor andere spelers, die niet beter waren dan ik. Het was een drama om onder Wullems te werken, de man had totaal geen verstand van voetbal.”

Hij mag Alkmaar in de zomer van 1993 transfervrij verlaten, maar niemand is geneigd hem een contract aan te bieden. Ben Hendriks, trainer van het toenmalige FC Zwolle, wil hem naar de hoofdstad van de provincie Overijssel halen, maar de besprekingen springen af op een bedrag van amper 500 euro. Geld, zo klinkt het, dat hij nodig heeft om zijn reiskosten en/of huisvesting te betalen. “Het was een enorme ontgoocheling dat we er financieel niet uitkwamen. Van het geld daar had ik niet kunnen leven. Als ik voor Zwolle had gekozen, had ik weer moeten stelen. Daarvoor was ik toch geen voetballer geworden?”

Opnieuw is de toekomst van Hasselbaink, op dat moment 21 jaar, onzeker. Bij Haarlem mag hij de conditie onderhouden, een contract krijgt hij echter niet. “Ik dacht toen echt dat ik het betaalde voetbal moest vergeten. Maar ik heb ook eergevoel. Zelfs na een jaar bleef ik de motivatie voelen tóch te willen slagen. Ik had af en toe een baantje en woonde bij mijn moeder. Zij heeft me er mentaal doorheen gesleept.”

In augustus 1994, een vol jaar na de gemiste transfer naar Zwolle, kan hij naar Neerlandia. Máár een amateurclubje, al twijfelt Hasselbaink geen moment. De gedachte dat het zijn allerlaatste kans is, drijft hem nog een keer tot het uiterste. “Ik beleefde een schitterende tijd in Amsterdam. Ik bloeide open, voelde me weer belangrijk en kon laten zien dat ik een goede voetballer was. Het liep perfect en ik scoorde gemiddeld één keer per wedstrijd.” Daar, in de anonimiteit van het Noord-Hollandse amateurvoetbal, krijgt zijn levensverhaal een onverwachte wending, wanneer voetbalmakelaar Humphrey Nijman in het voorjaar van 1995 een speler van Neerlandia’s tegenstander ZPC komt bekijken. Maar Nijman is zó onder de indruk van Hasselbaink dat hij voor hem een stage in Campo Maior regelt.

Goals, goals

Sporting Clube Campomaiorense voert in het seizoen 1995/96 een kansloos gevecht tegen de degradatie, maar Hasselbaink dwingt na de winterstop respect en bewondering af. Jimmy schiet uit alle hoeken en standen en jaagt als een bezetene op elke kans. “Ik was enorm bezig mezelf te bewijzen.” De club degradeert, maar Portugal is in de ban van het Surinaamse fenomeen. Benfica toont interesse, maar in overleg met zijn zaakwaarnemer kiest hij in 1997 voor Boavista.

Met zijn rechttoe rechtaanstijl, harde schoten en snelheid is Hasselbaink geknipt voor het harde Portugese clubvoetbal. “Verdedigers schopten me lachend doormidden. Ik speelde aanvankelijk met Nederlandse scheenbeschermers, maar al snel had ik gipsen exemplaren. Zij werden mijn beste vrienden.” Maar Hasselbaink is een momentenvoetballer, klinkt het in Nederland, wanneer hij met Boavista de Taça de Portugal – de beker – wint, en aan de zijde van Nuno Gomes met twintig doelpunten clubtopscorer wordt. “In Portugal telt voor een aanvaller alleen het maken van goals. Ik leerde me te concentreren op die ene kans, die altijd wel zou komen. Alles draait om dat ene moment.”

En toch: wanneer Hasselbaink voor drie miljoen euro aan Leeds United wordt verkocht, lust Nederland hem nog altijd niet. “Ik zou het in Engeland niet redden, zeiden ze. En wéér gaf dat me juist veel kracht. De uitdaging het negatieve om te zetten in het positieve heeft me altijd gedreven.” En hoe. Op Elland Road wordt hij in zijn tweede seizoen – samen met Michael Owen (Liverpool) en Dwight Yorke (Manchester United) – met achttien doelpunten topschutter in de Premier League, Atlético Madrid legt in 1999 een recordbedrag van achttien miljoen euro op tafel.

Maar zijn passage in de Spaanse hoofdstad wordt een afknapper. Spelers worden máánden niet betaald, voorzitter Jesús Gil y Gil stapt op en Los Rijoblancos degraderen naar de Segunda División. Zijn 24 doelpunten trekken wel de aandacht van Chelsea, dat het noodlijdende Atlético 24 miljoen euro betaalt. De sfeer tussen de spelers en manager Gianluca Vialli is troebel, maar wanneer Hasselbaink na de winterstop met Claudio Ranieri – zijntrainer in Madrid – wordt herenigd, vestigt hij definitief zijn status. 23 goals en topschutter van de Premier League, en in zijn tweede contractjaar op Stamford Bridge opnieuw 23 doelpunten – eentje minder dan Thierry Henry.

Maar dan, in mei 2002, gaat Hasselbaink door een hel. Hij sukkelt al een paar weken met hevige krampen en pijn in de rechterkuit, de dokters stellen een vaatvernauwing in een slagader vast, waardoor zijn kuit voor slechts 25 procent doorbloed is. “De diagnose kwam net op tijd, want het had tot een gedeeltelijke amputatie kunnen leiden. Voor de operatie voelde de arts totaal geen hartslag meer in mijn rechtervoet.”

Hij herstelt, maar door het rotatiesysteem van Ranieri verdwijnen de automatismen in het team, waarna zijn doelpuntenproductie stokt. Louis van Gaal wil hem naar Barcelona halen, maar uitgerekend op de dag dat hij in Catalonië zal tekenen – 28 januari 2003 – wordt de Nederlandse coach ontslagen. Hasselbaink wordt in zijn vierde seizoen voor de derde keer topscorer van Chelsea, maar omdat de nieuwe trainer José Mourinho allerminst van de Nederlandse spits is gecharmeerd, mag hij in de zomer van 2004 gratis naar Middlesbrough vertrekken.

Illusievoetballer

In de twee seizoenen in de Britse havenstad, waar Hasselbaink Steve McClaren voor het eerst ontmoet, wordt de spits aan de zijde van zijn landgenoten Boudewijn Zenden en George Boateng met ups en downs geconfronteerd. De club is razend ambitieus, wil de top van het Engelse voetbal bestormen en behaalt met de dertien goals van Hasselbaink een Europees ticket. Het seizoen erna moet hij bij Boroconcurreren met Mark Viduka en wordt zijn voetbalcarrière steeds meer een illusie, al staan de twee spitsen wel nog samen op het veld in Eindhoven voor de finale van de Europa League, waarin zijn club door Sevilla met 4-0 wordt vernederd.

De 35-jarige spits moet opnieuw vertrekken en probeert zijn loopbaan bij Charlton Athletic en Cardiff City nieuw leven in te blazen, maar Jimmy Floyd heeft zijn glans verloren. Hij plaatst zich met de club uit Wales wel nog voor de finale van de FA Cup – 1-0-verlies tegen Portsmouth – maar wanneer hij zich het seizoen erna op de eerste training aanbiedt, is er voor hem geen plaats meer in de kern en wordt Hasselbaink weggestuurd. Een pijnlijk afscheid, perfect passend bij zijn leven, waarin niets volgens plan verliep.

DOOR CHRIS TETAERT – BEELDEN: IMAGEGLOBE

“De uitdaging het negatieve om te zetten in het positieve heeft me altijd gedreven.”

Jerrel Hasselbaink

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content