Achttien jaar frustratie, afgeschud tegen Heracles op een zondagnamiddag in De Kuip. Feyenoord is voor het eerst sinds 1999 kampioen van Nederland, de Coolsingel danste eindelijk nog eens mee op het ritme van het Legioen.
Neen, gekker moest het niet meer worden, vond Wouter Gudde. Al weken was het onderbemande kantoor van de commercieel directeur van Excelsior overstelpt met aanvragen voor kaartjes voor speeldag 33, de dag dat Feyenoord in het piepkleine Woudestein – 4500 plaatsen – (heel) misschien zijn 15e landstitel zou vieren. ‘Plots kregen we zelfs een vraag van vijf oma’s uit Maastricht die een clubcard wilden kopen. Het ene verhaal is nog zieliger dan het andere’, vertelde Gudde aan het Algemeen Dagblad.
Hij had de bui nochtans al enkele maanden zien hangen. Tijdens de winterstop, toen Feyenoord vijf punten voorsprong had op Ajax, piekte de verkoop van halfjaarabonnementen van Excelsior op 250 – nooit eerder meegemaakt – integraal opgekocht door … Feyenoordsupporters. Om en bij de 100 euro voor zeven wedstrijden die hen niet interesseerden, maar ze waren wel verzekerd van een zitje op 7 mei 2017. Ze deden een gouden zaak, zo bleek vier maanden erna. Een dag na de Rotterdamse zege in Arnhem en het verlies van Ajax op PSV, werden vier businesskaarten aangeboden voor … 30.000 euro. Losse tickets gingen op websites vlotjes voor 3000 en 4000 euro in nieuwe handen.
Onwaarschijnlijk, vond Wouter Gudde, voor wie het voetbal in Rotterdam nochtans nauwelijks geheimen heeft. Hij kreeg zijn jeugdopleiding bij Feyenoord, speelde met Sparta en Excelsior in de Eredivisie en is de zoon van Eric Gudde, algemeen directeur van … Feyenoord, die sinds zijn aanstelling (2007) door het Legioen werd uitgespuwd. Wat er in De Kuip ook fout liep, altijd werd in de richting van de ex-directeur van de Rotterdamse sportdienst gewezen.
Niet altijd terecht, want amper twee jaar nadat hij in de directiekamer belandde, werd de club wegens financieel wanbeheer onder curatele geplaatst en moest hij elke investering boven de 50.000 euro verantwoorden. Feyenoord, dat tussen 2010 en 2014 vijf jaar na elkaar de Rinus Michels Award voor beste jeugdopleiding kreeg, moest rekruteren in het jeugdcomplex Varkenoord. Terug naar de basis.
Het eerste elftal stond in de schaduw van PSV en Ajax, maar de talentjes stroomden door. Om de rekeningen uit de rode cijfers te houden werden onder anderen Stefan de Vrij, Bruno Martins Indi, Jordy Clasie, Jean-Paul Boëtius, Leroy Fer, Georginio Wijnaldum en Jonathan de Guzman verkocht. Andere jeugdproducten – Tonny Vilhena, Terence Kongolo, Bart Nieuwkoop en Rick Karsdorp – bleven (nog even) en schreven dit seizoen in Rotterdam-Zuid mee aan de historische titel.
En toch bleven de witte zakdoekjes aan het adres van Gudde, die de club in vijf seizoenen van categorie 1 (onvoldoende) naar categorie 3 (goed) loodste, wapperen. Hij werd geïntimideerd en fysiek bedreigd, maar beet door. ‘Werken bij Feyenoord is net als het beklimmen van de Mont Ventoux op de fiets. Afstappen kan, maar op het moment dat je in de bezemwagen zit, heb je al spijt.’
Het Legioen
Feyenoord kampioen. Na achttien jaar, gemarkeerd door vele dieptepunten. Maar waar elke storm de liefde verdiepte. In 1999 zaten er tweewekelijks om en bij de 32.000 toeschouwers in het stadion, in 2002 – het jaar dat de Trots van Zuid in De Kuip tegen Borussia Dortmund de UEFA Cupfinale won – net geen 40.000 en ook in de volgende vijftien seizoenen bleef dat aantal stijgen: 44.000 in 2007/08, toen de club de KNVB Beker won, en vorig seizoen – bekroond met een twaalfde beker onder Giovanni van Bronckhorst – net geen 48.000 toeschouwers.
Drie prijzen sinds de laatste titel in 1999 onder Leo Beenhakker: veel te weinig. ‘Feyenoordsupporter ben je niet voor de lol’, zei Gerard Cox, de Rotterdamse cabaretier ooit. Het Legioen, voor altijd verbonden aan de club. Streng en kritisch, soms baldadig. Rauw en Rotterdams, ruige koppen met kleine hartjes die hun lange lijdensweg cultiveren. Pijn als wezenlijk onderdeel van hun identiteit. Vallen, huilen en samen weer opstaan. Hand in hand, kameraden, zoals het in het clublied wordt bezongen.
In de herfst van 2010 werd de ploeg van Mario Been met 10-0 vernederd in Eindhoven, de woensdag erna zaten 40.000 supporters in de tribunes voor een non-match tegen VVV. Onvoorwaardelijke trouw. Of, zoals een supporter het in 2008 in het Jubileumboek verwoordde: ‘De liefde voor Feyenoord heeft niets met succes te maken. Feyenoord is net als Pasen. Je weet dat de kruisiging onbarmhartig en onafwendbaar is, maar ook dat je een wederopstanding nooit helemaal moet uitsluiten.’
Dat schreef ook Jean-Paul van Gastel, de huidige assistent-trainer die in 1999 kampioen werd, in het voorwoord van Het Legioen, het boek van Berne van Leeuwen. ‘Ik zeg weleens tegen mensen: als je voetbal wilt zien moet je niet bij ons zijn, maar als je voetbal wil beleven wel. Ik heb me tijdens mijn jaren bij Feyenoord altijd gerealiseerd welke blinde passie je als speler kunt losmaken bij zo ontzettend veel mensen. Mooi vond ik dat, die allesoverheersende trouw. Indrukwekkend. Dat is wat Feyenoord ook zo uniek maakt.’
Trainersduo
Achttien jaar zonder titel, dertien trainers die zich sinds het vertrek van de laatste kampioenenmaker Leo Beenhakker de tanden stukbeten op de hoge verwachtingen. Wanneer Giovanni van Bronckhorst, vier jaar assistent van achtereenvolgens Ronald Koeman en Fred Rutten, in mei 2015 als T1 wordt aangesteld, is dat niet met de volle goesting van technisch directeur Martin van Geel, die een ervaren trainer naar Rotterdam wilde halen. ‘Een risico. Ik zag potentie, maar twijfelde’, zei Van Geel onlangs. ‘Maar iemand met ervaring die het beter zou kunnen doen, zag ik op dat moment niet.’
Gio profileert zich als een harde werker, die tot achttien uur per dag met zijn job bezig is en Feyenoord in de slipstream van koploper Ajax parkeert, maar na een reeks van zeven opeenvolgende nederlagen – een record in de clubgeschiedenis – slaat de wanhoop toe. In de kleedkamer zoekt de geboren Rotterdammer tevergeefs naar woorden. Hij weet niet meer hoe hij de spelers kan raken.
Van Geel wil Dick Advocaat als adviseur aan de groep toevoegen, na een nachtje slapen gaat Van Brockhorst overstag. ‘In het belang van Feyenoord kon hij zijn ego, dat in zijn geval niet groot is, opzijzetten’, prees Van Geel de houding van zijn trainer, die met de komst van een schoonmoeder annex mediabuffer helemaal openbloeit. Op de verplichte perspraatjes blijft hij saai, voorspelbaar en op zijn hoede, maar de beginnersfouten – herhaaldelijk van spelers en veldbezetting wisselen – gaan eruit.
Het duo Advocaat-Van Brockhorst verliest geen enkele wedstrijd meer en rijdt ook in de KNVB Beker een perfect parcours. De dag na de finale tegen FC Utrecht steekt Van Bronckhorst, samen met Dirk Kuijt, op het bordes van het stadhuis op de Coolsingel de beker omhoog. Het is een maandagmorgen, het regent en het is koud, maar ze zijn met 40.000.
‘Het is fantastisch om in mijn eerste jaar als hoofdtrainer bij de mooiste club van Nederland deze prijs te pakken. Het was een moeilijk seizoen, maar we hebben op het goede moment de rug gerecht.’ Geen grote teksten, geen valse hoop: over een 15e landstitel wordt angstvallig gezwegen.
Net als dit seizoen, ook al gaat de ploeg vanaf de openingsspeeldag (0-5 bij FC Groningen) aan de leiding en wint ze ook haar volgende acht wedstrijden. 27 op 27, maar de woorden Coolsingel, De Schaal of kampioenschap worden gemeden, alsof ze in De Kuip de goden niet willen tarten. Of realisme zich dan toch meester van de club heeft gemaakt? Feyenoord dat voor de titel meedoet, op basis van de budgetten is het onmogelijk. PSV start met een begroting van 85 miljoen euro, Ajax met 80 miljoen en Feyenoord moet het met 59 miljoen zien te rooien.
Veel geld had Martin van Geel in het tussenseizoen niet uitgegeven. Steven Berghuis werd gehuurd van Watford, doelman Brad Jones kwam transfervrij over van NEC, een handvol jeugdspelers kwam van Varkenoord overgewaaid. Voor diepe spits Nicolai Jørgensen, bij FC Kopenhagen weggeplukt om de concurrentie met Michiel Kramer aan te gaan, betaalde Van Geel 3,5 miljoen euro. Veel geld voor een voetballer die zowel bij Bayer 04 Leverkusen als bij de 1. FC Kaiserslautern door de mand was gevallen en tijdens de voorbereiding toegaf dat hij enorm opzag tegen … de helikoptervlucht op de Open Dag. Maar: Jørgensen maakte meteen indruk. Na negen wedstrijden, zeven goals en vier assists sprak niemand in De Kuip nog over Kramer.
Pas op speeldag 12, op de Adelaarshorst van Go Ahead Eagles, gaat het voor het eerst mis: 1-0 tegen de voorlaatste in het klassement. Drie weken erna wordt Feyenoord 80 minuten weggetikt door FC Utrecht, maar in de blessuretijd sleept het duo Jørgensen-Kramer nog een 3-3 uit de brand. In enkele kranten wordt Van Bronckhorst als een tactisch onbenul weggezet, ook al heeft hij na 17 speeldagen meer punten dan illustere voorgangers als Bert van Marwijk, Ruud Gullit en Ronald Koeman.
Van Geel beloont zijn coach met een contractverlenging voor twee seizoenen, ondanks het negatieve advies van de Vrienden van Feyenoord – kapitaalkrachtige supporters die de voorbije jaren meer dan 30 miljoen euro in de club pompten, in ruil voor bijna de helft van de aandelen. Te braaf, vinden ze, ongeschikt om een grote en vaak onrustige club te leiden. Maar Gio aarzelt niet om Dirk Kuijt, een ex-ploegmaat, op de bank te zetten. De 36-jarige Katwijker kan er niet om lachen, schrijft Voetbal International. ‘Dirk is een heilige in De Kuip. Betrokken, bevlogen en onmiskenbaar. De man die de eerste stappen in de kruistocht naar het kampioenschap zette.’
Geschiedenis of Tragedie
Na de winterstop dendert de Feyenoordtrein onverstoord verder met 21 op 21, maar uitgerekend op Het Kasteel van Sparta (1-0) loopt het fout. Ajax knibbelt beetje bij beetje aan de achterstand. Wordt het dit seizoen Geschiedenis of Tragedie?
Op de vooravond van de verplaatsing naar de Amsterdam ArenA slaat het second city syndrome toe. VI schrijft: ‘De kans op een Elfstedentocht is groter dan de kans op een overwinning van Feyenoord in Amsterdam. De strijders uit Rotterdam ogen binnen een minuut als een konijn dat in de twee felle koplampbundels kijkt en wacht tot het onvermijdelijke gaat gebeuren.’ Ajax, 33 landstitels op de teller, kruipt tot op drie punten van de leider. Wanneer de ploeg een week erna in Zwolle niet verder geraakt dan een bloedeloos gelijkspel, lijken de poorten van de hel helemaal open te gaan.
Peter Bosz, T1 van Ajax, gooit nog wat olie op het vuur. ‘Feyenoord moet nog twee keer op verplaatsing en heeft het daar altijd moeilijk.’ Mis. Geen enkele ploeg deed op verplaatsing beter dan de Rotterdammers. En: Feyenoord speelt altijd en overal thuis. In Arnhem is de hoofdtribune voor drie vierde gevuld met Feyenoordsupporters, die met duizenden in de Gelredome zitten. Nog voor het halfuur staat het 0-2, Feyenoord speelt Coolsingelvoetbal. Binnen twee weken, na een weekend zonder competitievoetbal, ligt de titel op Woudestein voor het grijpen. Volwassen mannen vallen elkaar wenend in de armen. Achttien jaar frustratie, doordrenkt van tranen.
Wanneer de spelersbus van Arnhem naar Rotterdam rijdt, verliest Ajax met 1-0 op PSV en bedraagt de voorsprong – met nog twee wedstrijden te gaan – opnieuw vier punten. Aan viaducten langs de A15 worden fakkels ontstoken, in tankstations wordt gedanst, aan De Kuip is het over de koppen lopen. Wanneer de spelersbus in Rotterdam-Zuid arriveert, heeft de chauffeur drie kwartier nodig om de laatste vijftig meter af te leggen.
Tonny Vilhena, die in de loop van het seizoen zijn zieke moeder verloor, steekt de handen in de lucht. Jørgensen, met zijn 20e en 21e doelpunt de held in Arnhem, balt de vuisten. Dirk Kuijt legt zijn arm rond de schouder van Jens Toornstra, zijn opvolger op de 10, en spreekt de meute toe. ‘We hebben nog helemaal niets’, tempert hij de feestvreugde nog even. ‘Maar over twee weken zijn WIJ kampioen.’ De Katwijker kreeg gelijk.
door Chris Tetaert – foto’s Belgaimage
‘Werken bij Feyenoord is net als het beklimmen van de Mont Ventoux op de fiets. Afstappen kan, maar op het moment dat je in de bezemwagen zit, heb je al spijt.’ – Eric Gudde, algemeen directeur
