Louis van Gaal kondigde vorige maand zijn voetbalpensioen aan. Hij praat over de nostalgie van FC Barcelona, de droom van het nieuwe Ajax en het te defensieve Oranje.
We spreken af met Louis van Gaal in Noordwijk, het dorp met zicht op zee waar ook zijn huis staat. Per e-mail laat hij ons weten dat we om 12 uur STIPT, met hoofdletters, verwacht worden. Om 11.45 uur doet de oud-coach de deur open met een fles Italiaanse wijn onder de arm. Hij ziet er benijdenswaardig goed uit voor zijn leeftijd, 67 jaar. Hij kijkt naar zijn horloge, knikt goedkeurend en groet ons enigszins afstandelijk. Naarmate het gesprek die middag vordert, wordt de sfeer echter steeds gemoedelijker.
Wat doet u zoal nu u op voetbalpensioen bent?
Louis van Gaal: ‘Mijn leven speelt zich af tussen Nederland en Portugal. Eigenlijk leef ik vooral in Portugal. Het klimaat, de mensen, het eten en de wijn zijn er fantastisch. Het verschil tussen Portugal en Nederland is dat, wanneer ik hier ben, ik meer werk heb. Er zijn dan veel mensen die met mij willen spreken, zoals u.’
Hoe kijkt u vanuit uw zetel naar het voetbal?
Van Gaal: ‘Ik volg het voetbal niet meer met dezelfde aandacht als vroeger. Toen moest ik rivalen en spelsystemen analyseren, nu kijk ik naar voetbal voor het plezier. Ik selecteer wedstrijden die ik leuk ga vinden. Als trainer moet je soms naar matchen kijken die heel vervelend zijn. Nu ben ik selectiever.’
Naar welke wedstrijden kijkt u dan?
Van Gaal: ‘Die van de Premier League, de Bundesliga of La Liga. Soms kijk ik ook gewoon naar de resultaten op mijn smartphone.’
Voelt u soms nog de nood om weer direct contact te hebben met het voetbal?
Van Gaal: ‘Ik woon hier wel niet alleen, weet je? Ik ben getrouwd, ik heb kinderen en kleinkinderen. Twintig jaar geleden zei ik al tegen mijn vrouw dat ik zou stoppen. Nu ben ik met pensioen en geniet ik daarvan.’
Aanvallend voetbal
In Nederland staan de kranten dezer dagen vol van Ajax. Kunnen we de huidige ploeg vergelijken met de uwe, waarmee u in 1995 de Champions League won?
Van Gaal: ‘In oktober vorig jaar, toen Ajax het in de poulefase ging opnemen tegen Bayern München, zei ik in een interview dat het huidige Ajax bijna zo goed is als de ploeg van 1995. En weet je wat er gebeurde? De mensen lachten mij uit. Maar nu hebben ze het wel gezien natuurlijk.’
Denkt u dat Ajax nog eens de Champions League kan winnen?
Van Gaal: ‘Dat blijf ik geloven. Maar Matthijs de Ligt en Frenkie de Jong zijn nog wat te jong. Als ze straks vertrekken, zal Ajax terug van nul moeten beginnen. Dat is het probleem. In vergelijking met Spanje of Duitsland is Nederland een klein voetballand. Dat maakt alles veel ingewikkelder.’
Heeft het fameuze Bosmanarrest niet alles veranderd? Vooral in Nederland, waar er veel belang gehecht wordt aan opleiding?
Van Gaal: ‘Het Bosmanarrest heeft veel veranderd in het voetbal, dat is duidelijk. Finidi George, Nwankwo Kanu, ClarenceSeedorf, … ze gingen allemaal weg. Toen moesten we ook opnieuw beginnen. Desondanks haalden we in 1996 wéér de finale ( tegen Juventus, Ajax verloor na strafschoppen, nvdr). Het is niet onmogelijk, er zijn geen excuses!’
Ik blijf geloven dat Ajax de Champions League kan winnen.’ Louis van Gaal
U bent wel een optimist. Schemert dat optimisme ook door in het spel van de Nederlandse clubs?
Van Gaal: ‘In het geval van Ajax wel. Maar niet bij de nationale ploeg, die speelt defensief.’
Defensief of offensief voetbal, het is het eeuwige debat.
Van Gaal: ‘FC Barcelona, Ajax, Manchester City, ze spelen allemaal offensief voetbal. Liverpool de laatste tijd niet. Oranje ook niet, maar het haalt wel goeie resultaten.’
Denkt u dat de toekomst van het voetbal eerder verdedigend is?
Van Gaal: ‘Ik ben een trainer die aanvallend voetbal predikt. Dat is ook het moeilijkste. Het is makkelijk om defensief te spelen, om de bus te parkeren. Zo wil ik geen wedstrijden winnen. Met twee teams die de bus parkeren, wordt het wel een heel saai spel.’
En hoe verkrijg je een winnend team met aanvallend voetbal?
Van Gaal: ‘De moeilijkste manier om kampioen te worden, is met aanvallend voetbal, maar als je daarin slaagt… ( Van Gaal opent zijn armen, sluit zijn ogen en haalt diep adem – hij zoekt naar woorden, nvdr) Dat is de grootste voldoening ter wereld.’
Welke trainer voetbalt zo nog tegenwoordig?
Van Gaal: ‘Er is maar één trainer die dat nu doet. Hij heet Pep Guardiola. Ernesto Valverde probeert het, maar hij doet het niet zoals Guardiola. JürgenKlopp probeert het ook, maar niet zoals Guardiola. In feite betekent het ook niks, want City heeft de Champions League nog niet gewonnen.’
Maar is dat nu een kwestie van de goeie spelers te hebben of de goeie trainer?
Van Gaal: ‘Ik vind de trainer belangrijker dan de spelers. De coach is bezig met het proces, maar hij heeft de spelers nodig om het uit te voeren. Natuurlijk moeten ze een goed niveau hebben, maar de trainer moet het groeiproces van de ploeg in goede banen leiden.’
Dat klinkt overtuigend.
Van Gaal: ‘Je kan de Champions League niet winnen met een slechte trainer, maar ook niet met slechte spelers. Het proces is het bouwen van een ploeg, de team building. Dat zie je bij elke kampioen: grote individuele spelers ten dienste van het geheel. PSG heeft geweldige spelers, zoals Neymar en Cavani, maar het is geen ploeg. En de verantwoordelijkheid daarvoor ligt bij de trainer.’
De keuze voor Pep
Hoe kijkt u nu naar FC Barcelona? Is het voor u een nieuw gegeven of voelt u zich nog altijd deel van die ploeg?
Van Gaal: ‘Die club zal altijd deel uitmaken van mijn leven. Het was mijn eerste ploeg buiten Nederland. Een mooie tijd. Met geweldige mensen. In Barcelona leerde ik wijn drinken.’
Als Andrés Iniesta en Xavi over Van Gaal spreken, zijn ze altijd heel lovend. U was immers diegene die hen liet debuteren. Bent u trots als u hen hoort praten over u?
Van Gaal: ‘Natuurlijk! Het waardeoordeel van de spelers is het meest oprechte wat een trainer kan bereiken. Ik ben een trainer die altijd een relatie met zijn spelers gewild heeft. Xavi en Iniesta zijn heel lang bij Barça gebleven en waren de leiders van de ploeg. Misschien niet zozeer wat betreft hun persoonlijkheid, maar wel als voorbeelden. Daar ben ik heel trots op…’
Spelers die op de 4 en de 6 gespeeld hebben, kunnen later trainer worden. Guardiola was een 4, Xavi was een 4 en ik was een 4!’ Louis van Gaal
U krijgt er de tranen van in de ogen.
Van Gaal: ‘Natuurlijk! Carles Puyol is jarenlang kapitein van Barça geweest. Toen ik er als trainer begon, was hij een winger. Ik heb hem op de back gezet en later nog centraal in de verdediging. Maar het belangrijkste is dat Puyol als persoon een topper was, en daarom is hij kapitein geworden. Ik ben Barcelona altijd blijven volgen, vooral omdat veel spelers vanuit mijn tijd nog altijd voetballen.’
Denkt u dat Xavi ooit trainer van Barça kan worden?
Van Gaal: ‘Ik denk altijd dat spelers die op de 4 en de 6 gespeeld hebben, later trainers kunnen worden. En bij Barcelona zeker op de 4: Guardiola was een 4, Xavi was een 4,… En ik speelde ook als 4! Op die positie zie je als speler hoe het spel zich gaat ontwikkelen. Dat zijn de kwaliteiten van Xavi en Iniesta. Wanneer zij de bal hebben, weten ze waar de ruimte ligt. Dat is een groot voordeel. Guardiola had dat ook.’
Met Guardiola was het voor u meteen duidelijk…
Van Gaal: ‘Toen ik bij Barça kwam, was ik nog een erg jonge trainer ( 46 jaar, nvdr) en had ik zo mijn spelfilosofie. Daarom wilde voorzitter Josep Lluís Núñez me ook. In die tijd waren de aanvoerders van de ploeg normaal gezien de veteranen, diegenen die al het langst speelden. In die tijd hadden we Guillermo Amor, Miguel Angel Nadal, … Guardiola, daarentegen, was geen veteraan, maar na zes weken bombardeerde ik hem tot kapitein.’
Waarom hij?
Van Gaal: ‘Ik bekeek de trainingen, praatte met spelers en besliste op basis daarvan. Ik had Pep graag omdat hij altijd over voetbal bezig was. En over tactiek! Tijdens de training kwam hij me bijvoorbeeld zeggen: ‘ Míster, míster, Figo en Stoitsjkov moeten open gaan staan tegen de lijn zodat ik het spel kan verleggen met mijn ogen toe.’ Zulke dingen riep hij constant, en nu doet hij als trainer hetzelfde, op zijn typerende heftige manier.’
Jonge spelers
Toen u bij Barcelona trainer was, kwam u arrogant over. Nu lijkt u helemaal anders…
Van Gaal: ‘Dat kan ik begrijpen. Maar je moet wel weten dat ik niet veranderd ben. In niets! Ik ben dezelfde Louis van Gaal als toen.’
Toch kwam u in die tijd op persconferenties heel hard over…
Van Gaal: ‘Ik kan me heel goed voorstellen dat er op basis daarvan een bepaald beeld van mij gecreëerd werd in de pers. Maar u moet ook weten dat de media niet altijd tevreden waren met mij, en dat ik moest vechten en mijn filosofie verdedigen. Met mijn technische staf, het bestuur en de voorzitter was ik echter een heel aimabel en beleefd persoon.’
U hebt bij tal van clubs kansen gegeven aan jonge spelers die later wereldsterren werden. Welke eigenschap moet een trainer hebben om jeugd te lanceren?
Van Gaal: ( lacht en denkt na) ‘Ik geloof in jonge spelers. Dat is mijn manier van zijn. Veel mensen zeggen dat ploegen met ervaring beter zijn. Dat vind ik niet! Ik denk dat jonge spelers de rest kunnen inspireren. In de kleedkamer heb je een mix nodig, daarom geef ik kansen aan jongeren.’
Dat is geen evidentie, dat weet u?
Van Gaal: ‘Ja! Veel trainers hebben niet de ballen om jonge voetballers op te stellen. Maar luister: je bent nooit te jong om te spelen. Never too young. In 1995 wonnen we de Champions League ook met spelers van zeventien en achttien jaar.’
Wat zegt u aan jonge spelers wanneer ze debuteren? Is er een bepaalde formule?
Van Gaal: ‘Het belangrijkste van alles is dat ze zien dat ik vertrouwen in hen heb, en niet alleen in de oudere spelers. In de kleedkamer behandel ik hen ook allemaal op gelijke voet. Ik weet dat dat misschien moeilijk is voor sommige spelers. Maar jonge voetballers moeten weten dat, wanneer ze de ploeg hetzelfde bijbrengen als de oudere spelers, ze ook dezelfde verantwoordelijkheid moeten hebben in de ploeg.’
‘Ik geloof in jongeren’
Ronald Koeman heeft de touwtjes van de nationale ploeg in handen. En in de Eredivisie zien we ook veel ex-spelers als trainers: Mark van Bommel, Jaap Stam, … Denkt u dat een oud-speler bekwamer is als coach?
Louis van Gaal: ‘Daar geloof ik niet in. Om een trainer te zijn moet je daarvoor opgeleid zijn: je moet voor een groep kunnen spreken en je moet een tactiek hebben. Als speler kan je wel tactisch onderlegd zijn, maar de meesten hebben een individuele opvatting over tactiek. PepGuardiola en RonaldKoeman niet, zij bekijken meteen het collectieve plaatje. Als je dat niet hebt als speler, moet je dat als trainer bijsturen. Je moet ook aan je persoonlijkheid schaven, omdat je collectiever moet denken.’
Nederland was er niet bij op het EK 2016 en het WK 2018. Het lijkt erop dat de huidige generatie jonge spelers de situatie aan het omkeren is.
Van Gaal: ‘Ik geloof in jongeren en daarom bevalt Nederland me zo. Ik liet Clarence Seedorf debuteren bij Ajax toen hij zestien was. Een trainer moet een speler analyseren en bekijken hoe die hem kan helpen in zijn ploeg. Als hij je kan helpen, zet hem dan in de basis! Dat is wat Ronald Koeman nu met Oranje aan het doen is. En kijk maar naar de resultaten.’
Hoe schat u de crisis in waar de Nederlandse nationale ploeg de laatste jaren door ging?
Van Gaal: ‘Een bondscoach moet het niveau van zijn spelers beheren, en hij kan daar maar zeven of acht keer op een jaar op werken. Nederland had een generatie die al 36 jaar was en die de strijd niet meer aan kon gaan. Het was nodig om een nieuwe ploeg te bouwen. Zo’n overgang vraagt tijd, omdat spelers als Matthijs de Ligt, MemphisDepay en Frenkie de Jong een paar jaar geleden nog te jong waren om die uitdaging aan te gaan. Nu mag de bondscoach tevreden zijn dat hij zulke spelers heeft.’
