‘De fans moeten de richting van het voetbal bepalen’

© BELGAIMAGE

Vier jaar nadat hij met voetbalpensioen ging, komt Philipp Lahm dagen te kort om al zijn activiteiten te runnen. Naast zijn voorbereidende werk als toernooidirecteur van EURO 2024 is hij ook een fervente wereldverbeteraar, filantroop, voetbalfreak, analist en sinds kort ook columnist voor Sport/Voetbalmagazine en de Engelse kwaliteitskrant The Guardian.

In juni 2024 zal Philipp Lahm een opgemerkte comeback maken op het EK. Niet als speler van de Duitse nationale ploeg, maar als toernooidirecteur van het derde EK op Duitse bodem. Op de dag van de finale zal het bijna tien jaar geleden zijn dat Lahm wereldkampioen werd na een 1-0 overwinning tegen Argentinië en voor het laatst het shirt droeg van de Nationalelf. Drie jaar later nam Lahm op amper 33-jarige leeftijd afscheid van een sport die hem een plek opleverde in het pantheon van het wereldvoetbal. Lahm was wellicht moegestreden na al die jaren bij Bayern München waarin hij onder druk moest presteren. En misschien was hij ook klaar met de voetbalwereld. ‘Ik ben op mijn 19e profvoetballer geworden’, zegt Lahm. ‘Vanaf dan heb ik meer dan vijfhonderd wedstrijden gespeeld voor Bayern en de nationale ploeg verdeeld over verschillende competities. Ik heb van elk moment genoten – niet het minst van de vele reizen. En toen voelde ik dat het moment was gekomen om ermee te stoppen.’

De afgelopen vier jaar haalde hij de grootste voldoening uit de quality time die hij spendeerde met zijn vrouw en twee kinderen. ‘Elke dag in alle rust opstaan, daar krijg ik ook een soort van genoegdoening van.’

Toen je nog voetbalde, gedroeg je je low profile. Welke invloed heeft het topvoetbal gehad op jouw persoonlijke leven?

PHILIPP LAHM: ‘Ik ging helemaal op in het spel. Ik ging het gevecht aan met mezelf en met mijn tegenstanders. Mijn privéleven leed er niet onder en ik ben erkentelijk voor het bevoorrechte leven dat ik heb dankzij het voetbal. Ja, ik stond vaak in de schijnwerpers en moest interviews geven, maar ik deed het met plezier, want het was part of the job. ‘

Sinds je met pensioen bent, heb je via je werk als voetbalanalist en columnist het voetbal becommentarieerd. Zie je jezelf als een soort waakhond van het voetbal in zijn meest authentieke vorm?

LAHM: ‘In mijn columns reflecteer ik over mijn rol en daarnaast wil ik een link leggen tussen mijn werkzaamheden en de huidige maatschappelijke debatten. Ik ben bijvoorbeeld erg geïnteresseerd in het educatieve effect dat voetbal heeft op kinderen. Ik vind het belangrijk om met beide benen op de grond te staan. Daarom richt ik mij ook tot de mensen die voetbal spelen en kijken zonder dat ze er geld mee verdienen. Uiteindelijk zijn het die mensen die als eerste de gevolgen ondervinden van een beslissing die van bovenaf genomen wordt. Intussen heb ik als toernooidirecteur van EURO 2024 veel denkwerk verricht over de omstandigheden waarin een dergelijk toernooi in mijn land kan en moet georganiseerd worden. Mijn team en ik willen er alles aan doen om over drie jaar het hele continent te verwelkomen in Duitsland.’

In vier jaar tijd is het voetbal erg veranderd. Er was de introductie van de VAR, de explosie van de transferbedragen, de rel rond de Super League, enzovoort. Denk je dat we op een keerpunt staan?

LAHM: ‘Daar zal het publiek over beslissen. De fans moeten een oordeel vellen over de richting die het voetbal uitgaat. Als gevolg van de digitalisering en globalisering zijn de Europese topclubs verworden tot monopolies die je kunt vergelijken met de internetplatforms in Silicon Valley. Nu is het aan de fans om aan te geven of ze het gevoel hebben dat de juiste mensen de touwtjes in handen hebben. Ik ben alvast benieuwd naar hun antwoord…’

DUITSE MONOPOLIE

Wat dacht je toen je hoorde dat enkele grote clubs zich wilden afscheiden van de rest van Europa?

LAHM: ‘Dat de verkeerde mensen de handen in elkaar hebben geslagen. Het is de taak van de UEFA en de nationale bonden om samen over deze kwestie te onderhandelen en passende structuren op te zetten. Maar het lijdt geen twijfel dat dit een moeilijke evenwichtsoefening is.’

En net nu stonden er twee Engelse clubs in de finale van de Champions Leagues die honderden miljoenen euro’s hebben uitgegeven om prijzen te winnen.

LAHM: ‘Vandaag maken alleen clubs uit de vijf grote competities een kans om de finale van de Champions League te bereiken. Wat met clubs uit fascinerende steden als Praag, Wenen en Boedapest of Ajax, Steaua Boekarest ( sinds 2017 heet de club officieel FC FCSB, nvdr) of Rode Ster Belgrado die kunnen bogen op een rijke geschiedenis? Zij maken geen schijn van kans omdat het bereik van hun nationale competitie te klein is. Je moet een model vinden waarin historische clubs in staat zijn om elk jaar deel te nemen aan het evenement. Dat kan alleen door een Europese competitie op te richten waarin meer dan vijf of tien clubs de kans krijgen om echt mee te doen voor de prijzen. Doe je dat niet, dan zal er een dag komen dat het wijdverbreide enthousiasme rond de Champions League helemaal zal verstommen.’

Aanvoerder Philipp Lahm werd in 2014 wereldkampioen met Duitsland.
Aanvoerder Philipp Lahm werd in 2014 wereldkampioen met Duitsland.© BELGAIMAGE

In de ogen van de puristen heeft de Champions League al een tijdje haar legitimiteit verloren omdat de grote competities het monopolie bezitten.

LAHM: ‘Dit format heeft de afgelopen twintig jaar een enorme belangstelling gegenereerd en intussen wordt de finale elk jaar door meer dan een miljard mensen gevolgd. Slechts een tiental brands heeft van deze ontwikkeling geprofiteerd: Juventus, PSG, Bayern, Real Madrid, Chelsea, Manchester City, Manchester United, Barcelona, Liverpool, Tottenham en Arsenal. UEFA moet daar tegen optreden en de rest mee in het debat betrekken. Hoe kunnen de andere clubs anders hun stem laten horen? Het is de enige manier om tot een hervorming te komen die de participatiegraad van kleinere clubs verhoogt.’

Je speelde dertien seizoenen bij Bayern en je won alle prijzen die er te winnen vielen. Heb je je achteraf niet de bedenking gemaakt dat Bayern te dominant was voor de Bundesliga? Als speler van Bayern heb je dat patroon ook mee in stand gehouden.

LAHM: ‘Bayern behoort zonder twijfel tot de tien beste clubs in Europa en het won al voor de negende keer op rij de Duitse titel. Dan denk je: is er wel een juiste formule om het evenwicht te herstellen in de Bundesliga? Om de Bundesliga weer concurrentieel te maken, moet je personen vinden die op verschillende plaatsen in Duitsland vergelijkbare investeringen willen doen als bij Bayern. Dan zou je de topspelers over meerdere clubs kunnen verdelen. In het andere geval zal het moeilijk worden om Bayern binnen afzienbare tijd in te halen.’

CULTUREEL FUNDAMENT

Er is veel te doen rond het WK in Qatar. Moeten de nationale bonden de knoop doorhakken over een boycot of is het aan de spelers om zelf in opstand te komen?

LAHM: ‘Dit is een individuele beslissing die iedereen voor zichzelf moet nemen. Vergelijk het met de keuze voor een club of een land. En het zal er uiteindelijk op aankomen dat je elke actie kan verantwoorden.’

Duitsland is een grote voetbalnatie. Zowel op clubniveau als op het niveau van de nationale ploeg. Vind je dat Duitsland een leidende rol moet spelen in de strijd tegen racisme, homofobie en ongelijkheid tussen mannen en vrouwen?

LAHM: ‘Laat het mij zo stellen. Het voetbal is op een dusdanige manier geordend dat iedereen kan spelen of meedoen. Maar de inzichten daarover staan helemaal los van de grootte van een club of een land. Zowel aan de top als aan de basis van het voetbalbestel kunnen entiteiten hun bijdrage leveren bij het bevorderen van gelijke kansen en diversiteit in het voetbal. Ik vind dat een mooie en bemoedigende gedachte die gelijkloopt met de politiek in Europa.’

Duitsland begint niet als favoriet aan EURO 2020. Zullen ze hun zware poule met Frankrijk, Portugal en Hongarije overleven?

LAHM: ‘Ja, want Duitsland beschikt op elke positie over spelers met grote individuele kwaliteiten. Op defensief vlak staat de ploeg de laatste tijd niet goed, maar net als de andere traditionele voetballanden Spanje, Engeland, Portugal en Frankrijk is Duitsland een van de favorieten voor de eindzege. Voor de bondscoach zal het een kwestie zijn om snel zijn toernooiteam te vinden. Of ik België bij de kanshebbers reken? België heeft sowieso een goed team waarin enkele toppers kunnen uitblinken. En dan heb ik het niet alleen over Kevin De Bruyne, Eden Hazard, Romelu Lukaku en Thibaut Courtois. Als voetbalfan zou ik dit team graag het EK zien winnen.’

Wat mist Duitsland op dit moment om zijn plaats aan de top weer op te eisen?

LAHM: ‘In een toernooi dat slechts vier weken duurt, en waarin er geen terugwedstrijden zijn, komt er meer bij kijken dan louter de kwaliteit van de individuele spelers. Het moet kloppen op het vlak van teamgeest, discipline en passie. De hiërarchie in het team is ook een beslissende factor. De uitdaging voor Joachim Löw zal zijn om de ooit afgedankte wereldkampioenen Thomas Müller en Mats Hummels weer in het raamwerk op te nemen.’

Samen met Pep Guardiola in hun tijd bij Bayern München.
Samen met Pep Guardiola in hun tijd bij Bayern München.© BELGAIMAGE

Voor welke teams zal je voor de buis blijven hangen?

LAHM: ‘De toegevoegde waarde van een Europees toernooi is dat je de absolute vedetten in hun respectievelijke nationale elftallen kan zien spelen. Hoe interpreteert bijvoorbeeld Gareth Bale zijn rol bij Wales? Op een toernooi krijg je slechts één kans om te winnen en daarom heeft toeval een groter gewicht dan in een normale competitie. Dat geeft een kleinere ploeg dan weer de mogelijkheid om ver door te stoten. Neem nu IJsland in 2016. Ik vond het prachtig dat zo’n kleine natie niet alleen zijn teamgeest heel ver doordreef, maar ook een soort van cultureel fundament kon leggen dat vandaag nog rechtstaat. Ik zou blij mocht er dit jaar opnieuw zo’n outsider het EK kleuren.’

Verwacht je dat er tijdens het toernooi tactische revoluties zullen plaatsvinden?

LAHM: ‘De belangrijkste ontwikkelingen gebeuren in het clubvoetbal omdat je daar elke dag samenwerkt. Arrigo Sacchi, José Mourinho en Pep Guardiola, om er maar een paar te noemen, hebben elk op hun manier het voetbal geïnnoveerd. Hun invloed op het huidige voetbal is zo groot dat hun ideeën ook zullen doorsijpelen op het EK. Ten slotte verwacht ik ook dat teams hun nationale identiteit en stijl erdoor zullen drukken.’

Je hebt met een aantal grote coaches gewerkt, zoals Carlo Ancelotti, Pep Guardiola, Jupp Heynckens, Louis van Gaal, Jürgen Klinsmann, Ottmar Hitzfeld en Felix Magath. Hoe hebben zij jou geïnspireerd?

LAHM: ‘Er wordt op die namen gefocust omdat ze voor grote clubs werkten. De meest inspirerende mensen zijn voor mij de trainers die al tientallen jaren op vrijwillige basis met de jeugd werken. Dat zijn voor mij de echte toptrainers.’

In jouw boek ‘The Subtle Difference – How to Become a Top Footballer’ dat in 2011 uitkwam heb je verschillende thema’s aangesneden. Het ging onder meer over het voetbalmilieu, voetbal in een sociale context en de effectiviteit van verschillende coaching- en trainingsmethoden. Waarom ben jij geslaagd als voetballer?

LAHM: ‘Ik hanteerde vier principes bij het uitvoeren van mijn job: discipline, ambitie, passie en toewijding. En ik had een speciale gave voor een iets dat toevallig de populairste sport is op deze wereld. Dat was eigenlijk mijn geluk.’

‘De gevestigde orde zou automatisch een deel van zijn geld moeten teruggeven aan de samenleving’

Philipp Lahm was niet alleen een icoon tussen de lijnen, maar hij vervulde ook een voorbeeldfunctie naast het veld. Hij nam het ambassadeurschap op in de strijd tegen aids, hij voerde campagne tegen kindermishandeling en overdreven snelheid in het verkeer en hij durfde zich openlijk uit te spreken tegen discriminatie en homofobie in de sport. In december 2007, een klein half jaar na een bezoek aan enkele townships in Zuid-Afrika, hield hij de Philipp Lahm Foundation onder het doopvont. Het doel van zijn liefdadigheidsorganisatie? Een veilige omgeving scheppen en sociale structuren opzetten voor kinderen uit kansarme gezinnen in Duitsland en Zuid-Afrika zodat ze hun leer- en sportopleiding kunnen vervolmaken.

Met zijn sociale bewogenheid zette Lahm zich tijdens zijn rijkgevulde carrière radicaal af tegen de geldverspilling en de blingblingcultuur in het voetbal. Zijn engagement heeft zijn horizon verbreed en zijn blik op de voetbalwereld voorgoed veranderd. ‘Maatschappelijke betrokkenheid tonen moet een essentiële tegemoetkoming zijn van het profvoetbal naar de samenleving. Er wordt zoveel geld verplaatst en verdiend dat de gevestigde orde in het voetbal automatisch een deel ervan zou moeten teruggeven.’

Lahm beseft dat geen enkel individu op zijn eentje een maatschappij kan veranderen. Maar het was wel zijn doel om iets terug te doen voor de gemeenschap. ‘Ik heb in mijn leven enorm veel geluk gehad en vandaag mag ik zeggen dat ik financieel onafhankelijk ben om zelf zaken in gang te zetten. Ik deel graag, ik beschouw het zelfs als een aangename opdracht. Via mijn stichtingen kan ik bepaalde waarden zoals gezonde voeding, beweging, sport en persoonlijke ontwikkeling overbrengen die mij gevormd hebben.’

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content