Dat wat goed is nóg beter maken. Dat is de loodzware taak van Pep Guardiola bij Bayern München. ‘Sinds hij hier heeft getekend, is iedereen compleet doorgedraaid.’
Een kleine vier weken geleden. München maakt zich op voor een nog onontdekt, maar veelbelovend nieuw jaargetijde. De stad maakt zich op voor Pep Guardiola. De voetbaltrainer uit Spanje is de reden dat alles en iedereen in Beieren van slag is. In januari van dit jaar koos hij niet voor de petroleumdollars van Chelsea of Manchester City, maar stortte zich vol overtuiging in de armen van Bayern München. Het was de transfer van de eeuw. “Sinds Guardiola hier heeft getekend, is iedereen compleet doorgedraaid”, zei Uli Hoeness, Bayerns president, destijds.
De hysterie is gebleven. Bayern München won ondertussen het kampioenschap, de Champions League en de nationale beker. En dan moest Pep nog komen. De wondertrainer. De gouddelver in de dug-out. Sinds Guardiola bij Bayern een driejarig contract tekende, barstte de voetbalwereld van de vragen. Wie, wat, hoe en vooral waarom? Niemand kreeg antwoorden. Guardiola sloot zich vier maanden lang op in een penthouse in New York om Duits te leren. Interviews gaf hij niet. In het publieke oog van het voetbal vertoonde hij zich nauwelijks. Bayern en zijn nieuwe trainer werkten duidelijk toe naar een climax. Naar 24 juni 2013, die haast sacrale datum. Naar de dag dat Pep Guardiola zou verschijnen aan München.
Geen wonder dat de Duitse media in de aanloop bijna exploderen van de voorpret. Elke krant heeft wel een Guardiolaticker waarmee wordt afgeteld richting zijn presentatie. Er komen interessante weetjes voorbij. Zijn privélerares Duits bijvoorbeeld, is hartstochtelijk fan van Borussia Dortmund. Zijn vrouw heet Carolina en de kinderen Mariá, Mariu en Valentina behoren eveneens tot het reisgezelschap. Daarnaast neemt Guardiola vier trainers mee uit zijn vorige leven bij Barcelona en één daarvan kon allemachtig goed waterpolo spelen…
Guardiolamanie
De waanzin van München wordt kernachtig samengevat in twee woorden. ‘Habemus Pep’, kopt de Münchener Abendzeitung. Het is maandag 24 juni en daar zit-ie dan eindelijk. Pep Guardiola in de Allianz Arena. De uitvinder van de Barçacode. Een mens van vlees en bloed die een haast goddelijke verwachting met zich meedraagt. Verzwolgen in een orgie van talloze flitslampen, 40 cameraploegen en 250 journalisten uit elf verschillende landen. De hapjes komen uit Spanje. Er zijn gevulde paprika’s, olijven en serranoham. De eerste zin gaat in het Duits. “Guten Tag und Grüss Gott“, zegt de nieuwe paus.
Habemus Pep, dus. Op een dag als deze heeft de leiding van Bayern München weinig trek om de blasfemische jubel waarmee de nieuwe trainer wordt ingehaald, weg te nemen. “Guardiola won in vier jaar tijd met Barcelona veertien van de mogelijke negentien prijzen. We zijn blij dat we de beste trainer van de wereld hebben kunnen strikken”, lacht Uli Hoeness, de president, tijdens de presentatie.
Je vraagt je af: als Guardiola de beste is, hoe wordt dan Jupp Heynckes genoemd, de trainer die Bayern München afgelopen seizoen naar drie van de mogelijke drie prijzen leidde? Bestuursvoorzitter Karl-Heinz Rummenigge haakt al even gretig in de zonnedans in. “De Bundesliga was al een van de sterkste competities van Europa. Guardiola zal onze competitie nog meer bevruchten.” In die ijle lucht vol beneveling blijft Guardiola zelf nog het meest nuchter. “De toeschouwers komen voor de spelers naar het stadion, niet voor een trainer”, werpt hij de Beierse verheerlijking van zich af. Maar toch, de verwachtingen zijn extreem. “Maar wat is dan druk?”, riposteert Guardiola. “Iedere voetballer en iedere trainer op de wereld wil de eerstvolgende wedstrijd winnen. Ik ook. Meer druk is er niet.”
Over zijn plannen met het zo succesvolle elftal van Bayern en zijn werkwijze houdt Guardiola zich op de vlakte. Toen hij in 2008 het trainersambt van Barcelona oppakte, sneed Guardiola direct de vedetten Ronaldinho, Eto’o en Deco uit zijn selectie. Zo bruusk zal hij in Beieren in ieder geval niet beginnen. “Het zou arrogant zijn om te zeggen dat ik een nieuw tijdperk inluid. Het moet stap voor stap gaan. Ik ga iedere dag met mensen praten, eventuele problemen oplossen en zo tot steeds meer verbetering proberen te komen. Geef me alstublieft tijd.” Die krijgt hij, want er zijn van die beelden die je nog niet een-twee-drie op je netvlies krijgt. De altijd elegant geklede Guardiola in lederhosen op het Münchener Oktoberfest, bijvoorbeeld.
Toch is de Spaanse trainer er zelf heilig van overtuigd dat hij past bij Bayern München. Guardiola is een romanticus die het liefst bij traditionele clubs werkt en Bayern München is ingericht zoals een voetbalclub volgens hem gemodelleerd moet zijn. Stevig verankerd onder het volk, met een spelersgroep die de ruggengraat vormt van de nationale ploeg en een strakke organisatie, wier functioneren niet afhangt van de stemmingswisselingen van een wispelturige sjeik of Russische olieboer, maar van het beoordelingsvermogen van ex-voetballers met kennis van de materie. Zoals Karl-Heinz Rummenigge, Uli Hoeness en Matthias Sammer bij Bayern München.
Ook mooi meegenomen: Bayern München is financieel kerngezond en heeft een begroting van 350 miljoen euro. Per jaar. César Luis Menotti, voormalig trainer van Argentinië en Barcelona en een van Guardiola’s biechtvaders, afficheerde Guardiola recent als een Catalaanse Duitser. “Pep werkt even gestructureerd en is bloedserieus.” Het zijn enkele van de vele kwalificaties die de Spanjaard bij zijn inauguratie in München ten deel vallen. Goeroe, wijsgeer, denker, voetbalrevolutionair, filosoof.
Oriol Tort, de legendarische scout van Barcelona, ging ooit met een jeugdtrainer van de club een wedstrijd bekijken in de buurt van Santpedor, de geboorteplaats van Guardiola. Tort wees op een twaalfjarig voetballertje, Pep Guardiola. De jeugdtrainer van Barcelona vond het maar niets. “Wat moet ik daarmee? Die jongen kan niet dribbelen en ook niet schieten.” Maar Tort bleef vasthoudend: “Het geheim van zijn spel zit in zijn hoofd.” Als speler was Guardiola al een student voetbal. Hij ontwikkelde een haast manische liefde voor het spel, zoog ieder detail op en dreef medespelers en trainers tot waanzin met die altijd wederkerende vraag: waarom? Johan Cruijff en de Argentijnse coach Marcelo Bielsa gelden als zijn voornaamste leermeesters. Met Bielsa zat Guardiola eens aan voor een barbecue die onschuldig begon maar culmineerde in een uitputtende marathon over looplijnen en tactieken. Na elf uur discussiëren over voetbal was het vlees zwartgeblakerd en tolden de mannen van de slaap.
Later, in de aanloop naar zijn daadwerkelijke trainerschap, volgde Guardiola zelfs heuse theaterlessen. Op die manier hoopte hij zichzelf te prepareren op de bühne van het wereldvoetbal. Jaren later komen die lessen hem goed van pas in het overspannen theater in München. Twee dagen na zijn presentatie aan de media zien we Guardiola opnieuw. De bühne wordt gevormd door de enorme Allianz Arena met 71.000 zitplaatsen. Die zijn niet allemaal bezet als Guardiola stipt om vijf uur in de middag binnenschrijdt voor zijn eerste training, maar toch zitten er zo’n 15.000 voetbalminnaars klaar om opgenomen te worden in de Guardiolamanie die al enkele dagen door Duitsland jaagt.
Het volk mist nog vedetten als Arjen Robben, Mario Mandzukic, Dante, Javi Martínez, Luiz Gustavo en de nieuwe miljoenenaankoop Mario Götze. En ook het geheim van kwaliteit van Guardiola valt niet zomaar te ontdekken. Guardiola doceert wat simpele pass- en trapvormen, de spelers hebben overduidelijk nog roest in de gewrichten en een enkeling struikelt zelfs over de bal. Het deert het volk niets. Dat klapt en joelt en begint zelfs euforisch te zingen als Pep even wuift. Ieder mens wil op zijn tijd nu eenmaal toegewuifd worden door een hogere macht. Ook door de tribune wordt Guardiola ingehaald als een verlosser bij een club die zo op het eerste oog van niets verlost hoeft te worden. Bayern won afgelopen seizoen tenslotte het kampioenschap, de Champions League en de nationale beker. De triple is sneeuw van gisteren. Gouden sneeuw, dat wel. Maar van Pep wordt iets allesoverstijgends verwacht, een epos. Guardiola moet in München een nieuw tijdperk inluiden. Een blijvende stijlvorm neerleggen, een kunstige voetbalfilosofie door de hele club weven en het liefst een revolutie ontketenen, die men decennia later nog exact met jaartallen kan aanduiden.
Slapeloze nachten
Evident is dat Guardiola een nieuwe, sportieve dynamiek aan Bayern München toevoegt. Bij spelers die afgelopen seizoen alle prijzen wonnen die er te halen vielen, zal hij weer een natuurlijke honger opwekken. Nieuwe ogen dwingen, zeker die van een van de beste trainers ter wereld. Met Guardiola krijgt Bayern een coach die ten overstaan van de meest prominente en door de wol geverfde voetballers nog autoriteit uitstraalt. Als – pakweg – Thomas Tuchel (FSV Mainz) of Dieter Hecking (VfL Wolfsburg) aan sterren als Franck Ribéry en Arjen Robben vraagt of ze eens willen nadenken over eventuele verbeterpunten in hun spel, zullen ze stuiten op meewarige blikken. Of wegwerpgebaren. Als Guardiola aanwijzingen geeft of kritiek spuit, dan komt dat uit het hoogste echelon. Dan spreekt in principe de grootste. Dan is er de overredingskracht van Ferguson. Van Cruijff. Van Beckenbauer.
Vragen hangen er echter ook nog steeds genoeg boven de Allianz Arena. Kan Guardiola ook Bayern injecteren met die nieuwe dimensie van balbezit die Barcelona de laatste jaren kenmerkte? Slaagt hij erin ook het Duitse elftal met slechts één controlerende middenvelder aan het voetballen te krijgen? Hoe reageren de spelers als hij besluit geen echte spits op te stellen en Ribéry in de rol van negenenhalf te laten opereren? Of Robben? Kan Guardiola zonder de voor hem zo vertrouwde kosmos van Catalonië? Zonder Messi, Xavi en Iniesta?
De grootste vragensteller is Guardiola zelf, want Pep is een twijfelaar. Althans, dat vertellen zijn vrienden. Twijfel is zijn tweede natuur, met slapeloze nachten tot gevolg, als hij in zijn hoofd de zorgvuldig uitgedachte looplijnen en linieafstanden nog eens nameet. Nooit was er bij hem de volledige overtuiging dat het met zijn tactische bedenksels wel goed zat en misschien is dát wel de grondsteen voor zijn succesformule. Die voortdurende, methodische en ook bezeten zoektocht naar de maakbaarheid van het onvoorspelbare spel. Die vragen, dus.
Wat als Pep toch niet over water kan wandelen, zoals vermoed? Wat als hij geen kampioen wordt met 25 punten voorsprong en ook niet als toetje de Champions League en de nationale beker wint? Zoals Jupp Heynckes afgelopen seizoen deed. Of wat als Guardiola een seizoenstart beleeft zoals vijf jaar geleden na zijn entree bij Barcelona, toen hij uit de eerste twee competitiewedstrijden slechts één punt haalde? Dan is het waarschijnlijk dat in diezelfde Duitse media de waanzin opnieuw uitbreekt en een veelbelovend project onderuit wordt gehaald, omdat de heilige uit Santpedor eigenlijk een duivel blijkt. Want het blijft wel Bayern München. Het blijft wel voetbal, natuurlijk. Bayern München en Pep Guardiola. Het meest opwindende avontuur van het hedendaagse voetbal is begonnen.
DOOR PETER WEKKING
“Wat is druk? Iedere voetballer en iedere trainer op de wereld wil de eerstvolgende wedstrijd winnen. Ik ook.” Pep Guardiola
