De Noord-Macedonische klim

© GETTY

Noord-Macedonië plaatste zich voor de eerste keer in de geschiedenis van het land voor een groot eindtoernooi. Uit welke put komt het voetbal daar gekropen?

Het Noord-Macedonische FK Vardar won in 2017 en 2019 de Champions League. De vrouwenploeg moet niet onderdoen: ook zij wonnen in 2002 die Champions League en ook de nationale ploeg haalde al mooie resultaten op WK’s en EK’s. Een succesvolle sport in Noord-Macedonië, dat… handbal. Op basis van de prijzen is het voetbal een babybroertje. Het verschil in succes tussen de twee sporten is groter dan dat tussen David en Goliath. Toch bleek uit een onderzoek van Nielsen Sport, een sportbedrijf dat data analyseert, dat voetbal de populairste sport onder de Noord-Macedonische bevolking is. Dat de nationale ploeg zich voor de eerste keer in de geschiedenis voor een groot toernooi wist te plaatsen, kan daar iets mee te maken hebben. Het recente eerste succes is het resultaat van een lange opmars van het voetbal in het kleine Balkanland.

Onzekere grenzen

Zo’n 113 kilogram. Zo zwaar is het monument in de vorm van een voetbal dat in Skopje prijkt. Naar aanleiding van zeventig jaar voetbal op Macedonisch grondgebied, werd de bal in 1978 geplaatst op de plek van de allereerste wedstrijd. De selectie van het Engelse leger, dat daar op dat moment was gestationeerd, ging met 2-0 onderuit tegen het Macedonische Napredok, het jeugdteam van Skopje. Na de Eerste Wereldoorlog behoorde Macedonië tot het koninkrijk van Serven, Kroaten en Slovenen, dat later werd omgedoopt tot Joegoslavië. De voetbalclubs schoten ondertussen als paddenstoelen uit de grond. Die stonden ingeschreven bij de voetbalvereniging van Belgrado, waarin de plaatselijke ploegen streden om een plekje in de Joegoslavische competitie. Al snel werd er een voetbalvereniging van Skopje uit de grond gestampt, zodat de kersverse Macedonische clubs de ijzersterke ploegen van Belgrado konden ontlopen. In de jaren 30 werden de regels echter herschreven en kwamen ze opnieuw terecht in de Servische kwalificatierondes.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog kwam Macedonië, dat nog steeds geen onafhankelijkheid had gewonnen, onder Bulgaarse invloed. De clubs voegden zich bij die nationale competitie en enkele Macedonische voetballers schopten het tot het nationale elftal van Bulgarije. De Balkan was echter een bewegend grenzenspel, want na de Tweede Wereldoorlog werd Macedonië een republiek van het socialistische Joegoslavië, met een eigen voetbalcompetitie die als voorronde van de federale competitie diende. De beste Macedonische voetballers speelden hun interlands voor Joegoslavië.

Het Europese toneel

Met 96,4 procent van de stemmen verklaarde Macedonië zichzelf in 1991 onafhankelijk. Een jaar later klonk voor het eerst het fluitsignaal in de Prva Liga, die sindsdien een autonome competitie is. FK Vardar Skopje vierde de onafhankelijkheid met een seizoen zonder een verlieswedstrijd en pakte de dubbel. De Macedonische recordkampioen zakte afgelopen seizoen echter voor het eerst in zijn geschiedenis naar de tweede klasse.

Een seizoen zoals FK Vardar neerzette in 1992 wordt nu beloond met een ticket naar het Europese toneel, maar de Macedonische voetbalbond was toen nog niet aangesloten bij de FIFA en de UEFA. In 1994 was dat wel het geval en mocht de club uit de hoofdstad voor het eerst proeven van internationale wedstrijden. Ze werden echter meteen uitgeschakeld door het Hongaarse Békéscsaba.

In de Beker der Bekerwinnaars ging het FK Silkes beter af: ook zij reisden af naar Hongarije en versloegen VAC Samsung om er daarna zelf uitgekegeld te worden door de Borussen uit Mönchengladbach. Het was het begin van een jaarlijkse Macedonische uitschakeling in de eerste ronden van de Europese bekers. Daarin kwamen af en toe enkele Belgische ploegen op hun pad. In 2001 gebeurde dat voor het eerst, toen Vardar werd verslagen door Standard, met toen onder anderen Johan Walem en Ali Lukunku aan het kanon. De enige Belgische club die ooit verloor tegen Macedoniërs was KAA Gent: zij moesten hun meerdere erkennen tegen Vardar in de Intertoto Cup anno 2004. De ploeg van Georges Leekens ging eruit na strafschoppen.

Op een deelname aan een Europese groepsfase was het echter wachten tot 2017. Opnieuw was het FK Vardar dat zich aan het front meldde. Ditmaal speelde de ploeg het grote Fenerbahçe naar huis in de laatste voorronde van de Europa League. In de groepsfase werd het team meermaals afgeslacht, onder meer door het Real Sociedad van Adnan Januzaj en Zenit Sint-Petersburg. Maar het haalde ook het enige Macedonische puntje tot nu toe, na een gelijkspel tegen Rosenborg.

Stugge dwerg

Ook voor de nationale ploeg betekende de aansluiting bij de FIFA dat er wedstrijden met inzet gespeeld konden worden. In de eerste EK-kwalificatiewedstrijden in 1995 kwam Noord-Macedonië België tegen, met een 0-5-pandoering als gevolg, met onder meer twee doelpunten van Enzo Scifo. In de jaren nadien bewees Macedonië zich echter als een stugge dwerg tussen de grote landen, hoewel de eindfase van een groot toernooi er in de verste verte nog niet in zat.

Onder de Sloveense coach Srecko Katanec kreeg de nationale ploeg in de jaren 2000 vorm en won het meerdere wedstrijden. Het steeg naar de 54e plaats op de FIFA-ranking, een record, maar opnieuw bleef de kwalificatie voor een eindtoernooi uit. Na een nederlaag in Amsterdam tegen Oranje zorgden de frustraties daarover voor een ruzie tussen de coach en sterspeler en recordinternational Goran Pandev. De spits, die op dat moment voor Inter uitkwam, gedroeg zich wel vaker als een diva en stuurde als gevolg zijn kat naar de twee volgende interlands. Voor Katanec was het genoeg geweest: hij stapte op als bondscoach. ‘We hadden een klein meningsverschil, dat is uitgelekt en heeft onze voorbereiding verstoord. Dat is ontoelaatbaar’, lichtte hij toe. Volgens hem had Macedonië een coach nodig die de teamgeest in de selectie kon herstellen.

Die coach werd niet meteen gevonden en het ging dan ook van kwaad naar erger. Een reeks trainers passeerde de revue, maar geen enkele kon zijn stempel drukken en een gooi doen naar een eventuele kwalificatie. Voor Pandev was het mislopen van het WK in Brazilië de druppel die de emmer deed overlopen. Hij zette een punt achter het interlandvoetbal en schopte na richting de Macedonische voetbalfederatie (FFM). ‘Ik kan hier niet blijven en zien hoe het schip zinkt. Ik neem de verantwoordelijkheid van onze verliezen op mij, maar ik begrijp niet waarom de FFM dat niet kan doen. Er moet dringend iets veranderen aan hun systeem’, sakkerde hij in zijn afscheidsinterview.

Ook het EK 2016 ging voorbij zonder een spoor van Macedonië. Intussen keerde Pandev wel terug. Igor Angelovski, die de rol als bondscoach had overgenomen, overtuigde de spits. Tot een kwalificatie voor het WK in Rusland leidde dat nog niet, maar de resultaten gingen in stijgende lijn.

Fan van de Nations League

September 2018: de start van een nieuwe internationale competitie. De Nations League werd in het leven geroepen en door de helft van Europa ook meteen uitgejouwd. In het toen al drukke speelschema, kwamen er in de herfst nog enkele interlands tussen landen van hetzelfde niveau. Voor Noord-Macedonië, dat zich die naam juist had eigen gemaakt na het dispuut over de gelijknamige regio in Griekenland, kwam de Nations League als een zegen. In groep D wonnen ze vijf van de zes wedstrijden en stond na winst tegen Kosovo in de finale van de play-offs tegenover Georgië, dat een allereerste deelname aan een groot toernooi ook wel zag zitten.

Op het slibberige veld in Tbilisi werd allesbehalve mooi voetbal gespeeld en alsof het een op voorhand geschreven sprookje was, kon er maar één iemand het verschil maken. Wie anders dan Goran Pandev schoof in de 56e minuut de bal voorbij de Georgische keeper? Een waar volksfeest barstte los. Het heeft negentien jaar geduurd en veertien trainers gekost, maar Noord-Macedonië plaatste zich voor het eerst in de geschiedenis van het land voor een groot eindtoernooi. Take that, handball.

De Noord-Macedonische klim
© GETTY

De cobra

Het Noord-Macedonische team heeft een niet al te succesvolle geschiedenis, maar kan toch enkele fijne spelers voorleggen. In het huidige team heb je veteraan Goran Pandev en opkomend talent Eljif Elmas, in een verder verleden was er ook Darko Pancev. De spits, bijgenaamd ‘De Cobra’, kwam van 1984 tot 1991 uit voor de Joegoslavische nationale ploeg en speelde daarna nog zes wedstrijden voor Macedonië. Als een van de eerste Joegoslaven ging hij, nadat hij Europacup I met Rode Ster Belgrado had gewonnen, het voetbalgeluk in het buitenland zoeken en zo belandde hij onder meer bij Inter, Leipzig, Düsseldorf en Sion. In 2004 werd hij verkozen tot UEFA Golden Player van Macedonië, een prijs voor de beste speler van de laatste 50 jaar. Bij de Belgen was die weggelegd voor Paul Van Himst.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content