De revolutie-Martínez

© BELGAIMAGE

Sinds tien maanden hebben we een nieuwe bondscoach, maar Roberto Martínez voert dezelfde strijd als Marc Wilmots: we winnen wel, maar we spelen geen aantrekkelijk voetbal. En wat dan nog?

Je weet dat je in Tallinn bent wanneer het om middernacht nog altijd wat licht is. En wanneer het om drie uur ’s nachts alwéér een beetje licht wordt. De poolcirkel met zijn dagen van 24 uur is uiteindelijk niet ver weg. En je hebt een beetje een Belgisch gevoel wanneer je het nationaal stadion binnenstapt: de A. Le Coq Arena. De verklaring: A. Le Coq is een Estse brouwerij, die het meest verkochte bier in het land produceert. De Belgische fans hebben ook honderden of duizenden liters van het vocht verzet afgelopen week – de tel viel niet bij te houden. De brouwerij werd dan ook in het begin van de negentiende eeuw nog eens gesticht door een Belg ook: Albert Le Coq.

Tot daar het intermezzo, want we zijn natuurlijk naar Estland afgereisd om voetbal te zien en over voetbal te praten. Geweldig was het spektakel niet, de Rode Duivels speelden niet wervelend. Maar we hebben wel de bevestiging gehad dat de methode van Roberto Martínez goed uitgebalanceerd is, dat de man weet waar hij naartoe wil (ook al is hij er nog niet) en dat de revolutie-Martínez meer dan ooit in gang gezet is. Enkele verklaringen, tien maanden na zijn aanstelling.

Een pass om de 9,5 seconden

Een momentopname, vrijdagavond minuut 86. De bal vertrekt bij Thibaut Courtois. Een korte pass naar Kompany door het centrum (daarbij een neus zettend naar al die jeugdtrainers die langs de lijn schreeuwen ‘naar de buitenkant!’). Kompany geeft de bal aan Jan Vertonghen die de echte aanval lanceert. Vervolgens komt Kevin De Bruyne in balbezit en die biedt de 0-2 op een schoteltje aan Nacer Chadli aan, boeken toe.

Vier dagen eerder, tegen Tsjechië, was er een gelijkaardig begin van een actie. Courtois gaf toen de bal aan De Bruyne (door het centrum!) die dicht bij hem stond, om de aanval op gang te trekken. De Bruyne liet zich de bal ontfutselen en de Tsjechen maakten gelijk. In eerste instantie een fout van Courtois, die beter de bal verder vooruit had getrapt? Het herinnert ons aan een lang interview over tactiek dat Marc Wilmots ons toestond kort voor het EK. Hij zei toen: ‘Wie tiktak, tiktak en nog eens tiktak wil spelen, dat die dat maar doet, maar niet in de eigen verdediging. Vergeet dat. Efficiëntie. Dat is een keuze, zo simpel is dat. Oké, ik heb spelers om tiktak te spelen. Maar één gaffel en het is over. In clubverband mag je dat misschien doen. Maar één blunder bij mij wordt cash betaald. Nadien zul je weer moeten krabbelen om er opnieuw bij te zijn. Al wat je niet mag doen, dat moet je uit je spel schrappen.’

Alleen al op dat punt heeft Roberto Martínez een heel andere filosofie. Een fragment dat veelzeggend is over zijn tactisch discours: ‘De beste oplossing is zo veel mogelijk balbezit hebben. Of, wanneer je de bal niet hebt, die zo snel mogelijk te heroveren. Johan Cruijff dacht ook zo. Hij speelde met drie verdedigers, vroeg om hoog druk te zetten, en zijn ploeg bezette de hele breedte van het veld. Ik ben van één ding zeker: als je team erin slaagt om 600 passes te geven in een match en 40 à 60 keer in de voorste twintig meter van het veld te geraken, dan wint het altijd.’ Rekening houdend met vijf minuten toegevoegde tijd, betekent 600 passes per wedstrijd één pass om de 9,5 seconden.

Wilmots versus Courtois

Het is in elk geval duidelijk dat de Rode Duivels genoeg hadden van het ordeloze voetbal van Marc Wilmots, van dat spel zonder vaste patronen en zonder heldere richtlijnen. Iemand uit de omkadering vertelde ons: ‘Sommige spelers hadden de indruk dat Wilmots wel goeie tactische ideeën had, maar dat hij er gewoonweg niet in slaagde om die over te brengen, uit te leggen, te doen begrijpen.’ Diezelfde bron zegt ook: ‘De internationals die in Engeland spelen, zijn onder de indruk van trainer als Mauricio Pochettino, Antonio Conte en Pep Guardiola. Want bij Tottenham, Chelsea en Manchester City wordt er voetbal gespeeld. Ze vonden daar niks van terug bij Wilmots. Dat was: knal, bal naar voren! We moeten dat niet wegsteken: er waren nooit echte tactische trainingen. Met Martínez is dat iets geheel anders. En die gaat zijn stijl ook niet veranderen omdat De Bruyne eens een missertje doet tegen Tsjechië.’

Thibaut Courtois was in de periode-Wilmots al eens op de barricades geklommen om te wijzen op het gebrek aan een tactische lijn en het feit dat men geregeld naar de lange bal greep. Iedereen herinnert zich nog wel zijn snoeiharde analyse op de avond dat België op het EK door Wales werd uitgeschakeld. Was dat een mes in de rug van de coach? Niet echt: hij had het voordien al onder vier ogen aangekaart bij Wilmots en hem gezegd dat het anders moest. Maar de ex-bondscoach neemt het hem nog altijd kwalijk dat hij er na dat fiasco openlijk over sprak. Misschien daarom dat hij Courtois aanviel op L’Equipe TV en diens vader ervan beschuldigde om voor bepaalde matchen de ploegsamenstelling al aan de pers doorgebriefd te hebben. Thierry Courtois was aanwezig in Tallinn en we wierpen hem de vraag voor de voeten. Zijn mening: ‘Ik heb nooit zoiets gedaan. Nooit van mijn leven. Ik was destijds kapitein van mijn volleybalteam en als een ploegmaat zoiets zou gedaan hebben, dan zat er een vlieg aan de lamp!’

Coole communicator

De luchthaven van Tallinn, de nacht van vrijdag op zaterdag. Terwijl hij op zijn smartphone tokkelt, ontvangt Martínez hartelijke felicitaties van alle bobo’s van de KBVB die de verplaatsing hebben gemaakt. Zo gespannen de verhoudingen waren tussen Wilmots en zijn bazen in de laatste maanden van zijn ambt, zo goed schijnt de verstandhouding te zijn tussen de Spanjaard en zijn werkgevers. En hij is al vlug bereid om ons te vertellen wat hij heeft gezien: ‘Oké, het was geen grote match. Maar wat ik ervan onthoud, is dat de jongens hun job gedaan hebben. Meer kan ik van hen niet vragen op dit moment van het seizoen, net voor ze met vakantie vertrekken. De ploeg is niet ineengestuikt zoals in Rusland. De mentaliteit was het belangrijkste vanavond. En dat is een aspect waar moeilijk op te werken valt.’ Waarop hij een opvallend voorbeeld noemt: Nacer Chadli. ‘Wat die gedaan heeft, dat beschouw ik als een van de eerste tastbare resultaten van mijn werk aan de mentaliteit van de groep. Hij kwam naar Tubeke drie dagen voor we verzamelen bliezen om op zijn eentje te werken. Dat was helemaal geen verplichting. Vanavond was hij de beste man op het veld! Dat is niet zomaar toeval.’

Keren we even terug naar het laatste persmoment van de Spanjaard voor de wedstrijd. In de catacomben van het A. Le Coqstadion zet hij zich met een brede glimlach achter de tafel. Een knipoog hier, een woordje daar. De man weet hoe hij moet communiceren. Het tegendeel van een prikkelbare en defensieve Wilmots. De Haspengouwer probeerde elke persconferentie meteen onder controle te krijgen, hij was de baas. En dus reageerde hij scherp tot cynisch op elke vraag, delicaat of niet. Martínez is helemaal anders. ‘Veel meer cool’, zegt Stefan Van Loock, de communicatieverantwoordelijke. Hij maakte het WK 2014 mee met Wilmots en herinnert zich nog goed hoe gespannen die soms was.

Kort door de bocht

Op het persmoment van donderdag sprak de nieuwe bondscoach: ‘Het meest intrigerende voor mij zal zijn om te zien of ik mijn spelers in deze tijd van het jaar op hun top kan houden.’ Daar is hij dus in geslaagd: het spelniveau was er niet, maar de inzet wel. Hij zei ook: ‘Tegen Tsjechië was onze tactische prestatie maar povertjes.’ Een mea culpa. Twee woordjes die niet in het woordenboek van Marc Wilmots stonden. Iemand uit de entourage van een Rode Duivel vertelt ons in Tallinn: ‘Het is geen geheim dat Wilmots het elke training wel een keer over zichzelf had: ‘Ik heb alles gedaan, ik heb alles gezien, ik ga alles in orde maken.’ De spelers moesten daar om lachen en op sommige ogenblikken stoorde het hen ook. Wilmots wilde dat men naar hem luisterde, Martínez luistert zelf.’

Nogmaals: Roberto Martínez is een gewiekste communicator. Tijdens het seizoen vertelde een international ons, off the record uiteraard: ‘Hij smeert jullie allemaal stroop aan de baard, zo goed kan hij het uitleggen. Hij manipuleert jullie met zijn mooie praatjes. Ik heb soms de indruk dat hij jullie gebakken lucht verkoopt. Het is geen toeval dat hij geregeld werd uitgenodigd naar de tv-studio’s toen hij in Engeland werkte. Hij spreekt heel goed, dus zien ze hem graag komen. Maar er is één ding waar hij het nog nooit over gehad heeft: we hebben alleen nog maar tegen Janneke en Mieke gespeeld. Is Martínez een topcoach? Op die vraag zal ik je antwoorden wanneer we tegen topploegen hebben gespeeld. Concluderen dat Wilmots een tactische nul is en Martínez een tactisch genie, dat is wel héél kort door de bocht.’

Wanneer we het hebben over Martínez en tactiek, dan komen we snel uit bij de driemansverdediging. En dan hoor je in de groep: ‘Als Jordan Lukaku zich niet blesseert in het begin van de match tegen Bosnië, dan waren we nooit op een driemansverdediging overgeschakeld. En nochtans is die tactische beslissing een keerpunt geworden in de periode van Martínez bij de Duivels. Om maar te zeggen…’

De aanvoerdersband

In april zei Thomas Meunier ons: ‘Ik heb een verklaring voor onze uitschakeling op het EK. We zijn nog geen hechte groep waarin iedereen voor een ander vecht, zoals dat in clubverband het geval kan zijn. Martínez werkt daaraan.’ Een andere Rode Duivel, die er niet bij was in Estland, benadrukte nog eens: ‘We moeten daar niet moeilijk over doen: de nationale ploeg is in de eerste plaats een uitstalraam voor een grote transfer. Er is geen wrevel in de groep, maar evenmin grote vriendschap. We komen goed overeen, maar sterker dan dat is de band niet. Er is zelfs wat jaloezie. Er zitten enkele roddelaars en egoïstjes in de groep, gasten die alleen aan zichzelf denken.’ In de entourage van een andere Duivel klinkt het zo: ‘Wilmots slaagde er tenminste in om wat peper in de ploeg te steken. Meer dan Martínez, die de grinta mist om zijn ploeg op te peppen. Op dat vlak kan de nieuwe bondscoach een voorbeeld nemen aan de vorige.’

Misschien volstaat de kwestie van de aanvoerdersband om te illustreren dat de goede onderlinge verstandhouding relatief is. Momenteel is Eden Hazard de gelukkige die de band draagt. Omdat hij geblesseerd was, kreeg Vincent Kompany hem terug. Was iedereen het daarmee eens? Neen. Bepaalde Rode Duivels vinden wel argumenten tegen elke kandidaat-kapitein. Een greep uit de reacties die we over dat onderwerp hoorden: ‘Jammer dat men voor zoiets het vertrouwen geeft aan Hazard, want dat is helemaal geen leider. Een voorbeeld: op een dag toen Wilmots nog trainer was, kwamen de spelers bijeen om te spreken over het gebrek aan goed voetbal en om oplossingen te zoeken. Maar Hazard stak zijn kop in het zand. Hij zei iets in de stijl van ‘goh, het heeft altijd al zo gemarcheerd, waarom moeten we nu dingen gaan veranderen?’ Of over Kompany: ‘Hij heeft uitstraling, maar hoeveel matchen heeft hij voor de nationale ploeg gespeeld het afgelopen anderhalf jaar? Wat is zijn geloofwaardigheid dan?’ Over Romelu Lukaku ten slotte: ‘Die kan geen kapitein zijn, want die is te veel met ik, ik, ik bezig.’

DOOR THOMAS BRICMONT EN PIERRE DANVOYE IN TALLINN – FOTO’S BELGAIMAGE

‘De jongens hebben hun job gedaan. Meer kan ik van hen niet vragen op dit moment van het seizoen.’ – Roberto Martínez

Bepaalde Rode Duivels vinden wel argumenten tegen elke kandidaat-kapitein.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content