De sprinter die niet alleen snel wil lopen

Van astmapatiënt als kind tot de nieuwe sprintvedette van de atletiek, als opvolger van Usain Bolt. Maak kennis met supertalent en showman Noah Lyles (22), vrijdag te bewonderen op de Memorial Van Damme.

Vader Kevin Lyles: een ex-400-meterloper met 45.01 als persoonlijk record. Moeder Keisha Caine: een voormalige NCAA-kampioene op de 4×400 meter. Zoon Noah: in de wieg gelegd als toekomstige topatleet. Toch lijkt dat in zijn eerste levensjaren niet vanzelfsprekend. Wegens zware kinderastma moet hij om de zes weken naar het ziekenhuis, aan de ademhalingsmachine, en moet hij tijdens het pollenseizoen twee keer per schooljaar een maand thuisblijven. Vaak moet de kleine Noah zelfs rechtop slapen, rechtgehouden door zijn moeder, omdat hij ruggelings amper kan ademen. Het betert pas wanneer op zijn zesde zijn amandelen weggehaald worden en Noah op doktersadvies begint te sporten: basketbal, baseball, turnen, voetbal, zwemmen…

Op de atletiekbaan verschijnt Lyles pas op zijn twaalfde, wanneer hij zijn zus Abby, gecoacht door hun vader, bezig ziet tijdens een training en denkt: wat lopen zij en die andere kinderen traag! Waarop vader Kevin hem en zijn één jaar jongere broer Josephus uitdaagt: probeer het ook eens! Mét jeansbroek aan lopen de broers ook effectief rapper. Hun atletiekcarrière is geboren. Noah begint weliswaar niet als sprinter, maar als hoogspringer, en schakelt dan over naar de 100 en 200 meter. Voortdurend met astmapuffer op zak en een aangepast dieet volgend, vol proteïne en ijzersupplementen om zijn van nature lage weerstand op te krikken.

Op de middelbare school loopt Lyles, bij wie dyslexie en ADHD vastgesteld wordt, achterop, maar als atleet ontwikkelt hij zich razendsnel. Al vroeg droomt hij dan ook van een olympische carrière. Wanneer hij op zijn vijftiende naar de openingsceremonie van de Spelen van Londen 2012 kijkt, stelt hij zich een doel: vier jaar later wil hij er al bij zijn in Rio. Geen ijdele hoop, zo blijkt wanneer Noah op de Youth Olympic Games in 2014 goud wint op de 200 meter en in 2016 op de Amerikaanse trials vierde wordt op die afstand. Strandend op amper 9 honderdsten van een olympisch ticket, na veteranen Justin Gatlin, LaShawn Merritt en Ameer Webb. Met 20.09 loopt Lyles op zijn 18e wel het 31 jaar oude Amerikaanse high school record aan flarden. Later die maand kroont de jongeman uit Alexandria (Virginia, de staat ten zuiden van hoofdstad Washington DC) zich in Polen ook tot juniorenwereldkampioen op de 100 meter.

Het zet de ambitieuze Lyles en zijn broer Josephus aan tot een opmerkelijke keuze, een primeur zelfs voor mannelijke sprinters in de VS: ze willen na hun periode aan de T.C. Williams High School meteen profatleet worden en slaan daarom, als zelfverklaarde slechte leerlingen, de University of Florida af, met elk een achtjarig (!) contract van Adidas op zak. Aanlokkelijk, want aan de universiteit mogen studenten met een beurs geen geld verdienen. Bovendien denkt Lyles graag outside the box. En dus zegt hij op een dag tegen zijn moeder: ‘Mam, mijn land heeft mij nodig.’

Een mijlpaal in zijn leven noemt hij het. ‘Betaald worden om in een cirkel te lopen, om mijn passie te beoefenen. Wat is beter dan dat? Dit is de beste dag van mijn leven.’ Want, vindt de Amerikaan: lopen geeft hem een levensdoel, na jaren van schrik om op te groeien, om een ‘normale’ job te moeten zoeken. ‘Zonder het lopen weet ik niet wat ik zou doen.’

Lyles droomt er zelfs letterlijk van. In zijn slaap ziet hij zichzelf op de trials 9.41 lopen. Wanneer hij dat ’s morgens tegen zijn moeder vertelt, zegt die eerst achteloos ‘Mooi, Noah’, om zich dan om te draaien: ‘Wat?! 9.41? Dat is een wereldrecord!’ Toch is Lyles er ook nu van overtuigd dat hij onder die tijd kan duiken. ‘Het record van Usain Bolt onmogelijk? Neen. Ik weet niet wannéér ik het zal verbeteren, maar ik zal mijn uiterste best doen.’

En dus neemt hij nog een andere drastische beslissing. In de herfst van 2016 verhuist Noah samen met zijn broer Josephus van Virginia naar het National Training Center in Clermont (Florida). Tot ongerustheid van moeder Keisha. ‘Ze kunnen niet koken, Noah heeft geen rijbewijs… Maar ik heb hen gesteund: vanaf nu kunnen ze écht hun droom beleven.’

Ontmoeting met Bolt

Ondanks de heimwee in de eerste maanden, ver weg van huis, bloeit Noahs supertalent helemaal open: hij behaalt de Amerikaanse indoortitel op de ongewone 300 meter, inclusief een nieuw wereldrecord. En in mei 2017 duikt hij in Sjanghai als pas vierde tiener ooit onder de 20-secondengrens: 19.90, meteen goed voor winst in de Diamond League. Wel ten koste van een blessure, want in de laatste meters scheurt Lyles zijn hamstrings. De Amerikaan vliegt direct naar Duitsland, op visite bij de wereldvermaarde Hans-Wilhelm Müller-Wohlfahrt, bekend geworden als dokter van Bayern München en ene… Usain Bolt. Als bij toeval botst de stomverbaasde Lyles er op de Jamaicaan, die ook is langsgegaan bij Müller-Wohlfahrt. Toch valt hij hem niet lastig, uit respect. ‘Hij zag er niet gelukkig uit, dus zei ik gewoon hallo. Bolt wist allicht ook niet wie ik was.’

Lyles probeert tijdig te herstellen voor de nationale trials, maar trekt zich daar na winst in de reeksen terug, wegens kniepijn. Geen WK in Londen voor hem, later die zomer. ‘Alsof je het geld hebt om je droomauto te kopen, maar je moeder plots een dure operatie moet ondergaan en jij de enige bent die kan helpen. Dan weet je dat dat het juiste is om te doen.’ Het maakt de pijn om de 200-meterfinale op tv te zien er niet minder op. De tranen rollen over Lyles’ wangen, maar hij verlegt die avond al zijn focus, voorbij het WK in Londen. Waar nota bene de onbekende Turk Ramil Guliyev de titel behaalt, in de traagste tijd op een WK sinds 2003.

Lyles loopt de frustraties een maand later van zich af, door in de Diamond Leaguefinale, op de Memorial Van Damme, de 200 meter te winnen, voor onder meer … Guliyev. De voorbode van zijn echte doorbraak, in 2018. In Doha, Eugene, Lausanne en Monaco duikt de wonderboy vier keer in één jaar onder de 20 seconden op de 200 meter: 19.83, 19.69 (2x) en 19.65. En op de Amerikaanse kampioenschappen pakt hij met een nieuw persoonlijk record van 9.88 de titel op de 100 meter, als jongste sinds Sam Graddy in 1984. Nog voor zijn 21e heeft Lyles tijden onder de 10 seconden op de 100 en onder de 19.80 op de 200 meter neergezet, in het verleden alleen gerealiseerd door de Jamaicaan Yohan Blake. Ter vergelijking: Usain Bolt kwam op die leeftijd niet verder dan 10.03 (weliswaar in zijn enige 100 meter tot dan) en 19.75.

De wereld opschrikken

Bij de start van dit seizoen, 2019, heeft Lyles dan ook één ambitie: ‘ To shock the world again!’ Met name zo dicht mogelijk Bolts wereldrecord op de 200 meter (19.19) benaderen. Geen loze belofte, want na een persoonlijk record op de 100 meter in Shanghai (9.85) klokt hij begin juli in Lausanne 19.50, met lichte tégenwind. De Amerikaan wordt zo de op drie na snelste in de geschiedenis na Bolt (19.19), Yohan Blake (19.26) en Michael Johnson (19.32), dertien dagen voor zijn 22e verjaardag, als jongste ooit met zo’n chrono. Voor de steevast zelfverzekerde Lyles niet eens een verrassing, want voor de race tweette hij: ‘Mijn sokken roepen tegen mij: Time to go Plus Ultra!’ Niet toevallig het motto van een figuur uit de Japanse mangaserie My Hero Academia ( zie ook kader).

Wanneer Lyles eind juli ook de nationale titel op de 200 meter verovert, richt hij zich tot zijn moeder Keisha in de tribune. ‘We zijn in 2017 niet zonder reden uit de competitie gestapt ( door zijn blessure, nvdr). Vandaag heeft God me verteld dat die reden dít is, deze gouden medaille.’ Een maand later, eind augustus, verbetert Lyles in Parijs het meetingrecord van Usain Bolt (19.65). Voor het tweede seizoen op rij zijn vierde tijd onder de 19.80 – alleen Bolt slaagde daar ooit in, maar in slechts één jaar (2009).

Toch slaat Lyles elke vergelijking met de Grootste Sprinter Ooit telkens af. ‘Er zal altijd iemand ‘ the next…‘ genoemd worden. De volgende Carl Lewis, de volgende Michael Johnson, de volgende Bolt… Maar dat ben ik niet, ik ben Noah Lyles, met een eigen persoonlijkheid, een eigen verlangen om geschiedenis te schrijven. Hopelijk zullen ze dan ooit zeggen, en beter vroeger dan later: ‘ Noah is the best. Ever. ‘

Artistieke showman

Toen Noah Lyles vorig jaar in Monaco een persoonlijk record van 19.65 op de 200 meter liep, postte hij op Twitter het bekende filmfragment uit The Gladiator, waar Russell Crowe richting het publiek in arena roept: ‘ Are you not entertained?’ Dat wil de Amerikaan ook zijn: een entertainer, het gezicht van zijn sport, een icoon, zoals ook letterlijk onder zijn borstkas in blokletters staat getattoëerd, deels omdat hij fan is van de rapper Jaden Smith en diens gelijknamige song.

‘Wie wil er vergeten worden als de atleet die alleen maar snel liep? Wie wil zijn zoals iedereen? Ik niet. Ik wil anders maar toch mezelf en naturel zijn, zoals ik ben geboren. Zo probeer ik fans happy te maken, hen te entertainen met een dansje, of iets extra’s. Fun hebben en op die manier mijn sport overstijgen. In de VS is atletiek niet populair. Dat moet veranderen.’

En daar denkt Lyles zorgvuldig over na. Hij plant de thema’s van zijn dansjes weken op voorhand. Met als extra attribuut: zijn sokken. Zo trok hij vorig jaar in Doha, naar aanleiding van Star Wars Day op 4 mei, kousen aan met de beeltenis van R2D2, de robot uit de sciencefictionfilm. Voor de start zwaaide hij ook met een virtuele lichtsabel, inclusief een gek dansje. Op de Amerikaanse trials droeg Lyles rode sokken van The Incredibles (de computergeanimeerde superheldenfilm) en vierde hij zijn zege met The Shoot Dance, bekend van de videogame Fortnite.

In Eugene en Zürich beeldde Lyles karakters uit van de Japanse animatieserie Dragon Ball Z. En in Rome dit jaar de transformatie van een Power Ranger, na enkele keren thuis te hebben ‘gerepeteerd’. ‘Fans vragen mij via Instagram wat ik voor de volgende race zal doen, welke sokken ik zal dragen. Fantastisch toch?’

Lyles heeft ook een artistieke kant naast de piste, een kwaliteit die hij ontwikkelde toen zijn moeder hem als jonge astmapatiënt meenam naar kunstlessen. ‘Mijn manier om vrij en ‘normaal’ te zijn. Kunst was mijn uitlaatklep, ik begon tekenfilmfiguren te tekenen en ontdekte dat ik dat goed kon.’

Al van in de middelbare school gebruikt de Amerikaan die gave om zijn raceschoenen een eigen touch te geven. Zoals met een tekening van Japanse kersenbloesems, die hij als kind ging bewonderen in Washington DC. Lyles ontwierp ook sokken en T-shirts voor kledingsponsor Adidas en was begin dit jaar, als modeliefhebber, al te zien op de catwalk in de Paris Fashion Week. Ooit hoopt hij ook zijn eigen kledinglijn voor te stellen.

Lyles’ huis in Florida staat ook vol met ingewikkelde LEGO-constructies (hij noemt zichzelf op zijn Twitteraccount naast athlete, artist, dancer en life lover ook een LEGO lover) en hij heeft er ook een creative room, waarin hij schildert en rapsongs opneemt. Lyles schreef er al een 25-tal, waarvan hij er zeven geproducet heeft. ‘Vaak klampen kinderen mij aan omdat ze een van mijn songs hebben gehoord, niet omdat ze mij hebben zien lopen. Vervelend in het begin, maar mijn moeder zei: ‘Dat betekent dat je je sport overstijgt.’ En toen dacht ik: hé, je hebt gelijk!’