NIETS ZO VERRIJKEND ALS EEN ONGEHOORDE MENING DIE INSPIREERT. DEZE WEEK: SPORTSCHRIJVER RAF WILLEMS OVER DE SOCIOCULTURELE IMPACT VAN HET VOETBAL EN DE RODE DUIVELS ALS SYMBOOL VAN HET MODERNE BELGIË.

Raf Willems: “Mijn invalshoek is historisch en sociaal. Ik focus op voetbalerfgoed – identiteit, geschiedenis en helden uit het verleden – en de sociale functie van het voetbal, opgehangen aan de Rode Duivels als bindmiddel én als troefkaart. Ik ben geen aanhanger van het Belgique à papa, het koningshuis, het leger en de kolonie. Ik vrees echter dat zij in de bond nog altijd hun invloed hebben. Dat is jammer, want van deze Rode Duivels zou men iets kunnen maken wat het moderne, veelkleurige België symboliseert.

“Ik geloof in deze generatie Rode Duivels als het frivole bindmiddel van de natie. Vandaar mijn idee: bouw daar een campagne rond naar de jongeren toe. De Rode Duivels als ambassadeurs van het respectidee, als symbool voor levenskwaliteit, voor goed voetbal en goede supporterssfeer ook. Dat laatste heeft de bond de voorbije drie jaar heel kundig aangepakt. Eenzelfde sterke structurele visie zouden ze nu moeten ontwikkelen voor het sociale aspect en het respectaspect.

“Ik hou ook een pleidooi voor aanvallend, technisch voetbal. Laat dat onze nieuwe identiteit worden. Wij hebben al tien jaar geen stijl, maar hebben nu een generatie die is opgeleid in Nederland en Frankrijk en die in Engeland in de beste competitie van de wereld speelt. Die ga je toch niet in een keurslijf stoppen? Laat ze voetballen volgens hun instinct. Aanvallend, met risico en spectaculair. De Rode Duivels als symbool voor de vrolijke natie die we zouden moeten zijn.”

Vrienden van de Derby

“Hoewel ik een individualist ben, mis ik structuur. Dat komt doordat de voetbalwereld in België geen input krijgt vanuit de kwaliteitsmedia om verder te kijken dan de waan van de dag. Het gevolg is dat hij niet wordt verplicht om kritisch bezig te zijn met zichzelf. Onze sportjournalistiek mist openheid van geest, verwondering en de bereidheid om het cynisme te verlaten. Het idee van ‘voetbal is voor de dommeriken’ zit nog altijd in de hoofden. Terwijl voetbal na seks de bezigheid is die op wereldschaal het meest wordt bedreven. Dan moet je een idioot zijn om het voor te stellen alsof het alleen op het veld betekenis heeft.

“Het Belgisch voetbal heeft een denktank nodig, zoals Nederland, Duitsland en Engeland die hebben, om de internationale stromingen en tendensen te verzamelen en te vertalen naar onze situatie. Nu heeft de traditie hier geen plaats, en de toekomst eigenlijk ook niet. Het ideale voorbeeld is de Duitse academie voor voetbalcultuur, die beide elementen bij elkaar brengt. Waarom zouden wij dat hier niet kunnen rond de oproep van de Vrienden van de Derby?

“Wereldwijd is België-Nederland, na Argentinië-Uruguay en Oostenrijk-Hongarije, de vaakst gespeelde interland. Doe daar toch iets mee! Rond zo’n interland kun je echt iets losweken. Dat hebben we onlangs kunnen zien. Mijn hoop is dat vanuit die oproep van de Vrienden van de Derby een stichting ontstaat die beide elementen voor de Lage Landen kan dragen. Eén keer per jaar zou zo’n stichting of denktank ter gelegenheid van de derby naar buiten kunnen komen met een soort state of the union van ons voetbal. Met die wedstrijd als moment suprême en tweejaarlijkse fundraiser voor de sociale projecten in beide landen.”

Celtic als inspiratiebron

“Tien jaar geleden schreef ik het boek Kan voetbal de wereld redden? Een positiebepaling van hoe ik naar voetbal kijk, gebaseerd op studie en reizen. Iemand heeft me ooit de kamergeleerde van het voetbal genoemd. Ik vind dat een eretitel. Ik werk nu eenmaal vanuit mijn studeerkamer, omringd door een duizendtal voetbalboeken.

“Het verhaal van Celtic Glasgow is mijn voornaamste inspiratiebron geweest. De club van de openheid en de solidariteit, van mooi spel en entertainment, ontstaan uit de migratie van Ierse hongervluchtelingen. Joodse humanisten in Centraal-Europa en Duitsland vertaalden dat verhaal tijdens het Interbellum naar hun eigen omgeving. Ook zij waren in Praag, Wenen, Boedapest, Berlijn en München op zoek naar een plaats in de samenleving. Ze kozen voor voetbal als kunst, burgerschap en vredesideaal. Ze toverden met de bal en brachten de massa in vervoering. Deze gedachten – de Celtic Spirit en het vrije Joodse voetbaldenken – voeden mij.

“Voeg daar het Barcelona van Joan Laporta, Pep Guardiola en Lionel Messi als eigentijdse inspiratiebron aan toe. Macht aan de socios, steun aan Unicef en Catalaanse campagnes, voetballen volgens Johan Cruijff. Més Que Un Club, meer dan een club. FC Barcelona is hét fenomeen op clubniveau van de laatste vijf jaar, zoals ook het Duitse voetbalbestel dat is sinds het WK 2006. Ook dat heeft zichzelf getransformeerd en gekozen voor drie basisbeginselen: het schone spel, de fan party en het sociale engagement.”

Zeven jaar later

“Ik heb meer in beweging gekregen in Nederland dan in België. Door mijn socioculturele verhalen over voetbal in NRC Handelsblad kreeg ik reactie vanuit de politiek. Diverse Nederlandse partijen nodigden mij uit op de koffie. Toen in 2004 mijn boek Kan voetbal de wereld redden? verscheen, nam ook de Nederlandse voetbalbond contact met mij op. Zij vroegen mij een nieuw boek te maken. Dat werd Voetbal heeft meer dan twee doelen. Met dat boek als platform hebben zij hun stichting Meer dan Voetbal gelanceerd, met minister-president Jan Peter Balkenende en bondscoach Marcovan Basten als ambassadeurs. De KNVB financierde mee en de overheid ontwikkelde een vijfjarenplan. Inmiddels zitten ze aan het derde.

“In België maakte ik twee jaar later een studie voor staatssecretaris Els Van Weert. Daar is Open Stadion uit gegroeid. Dat is altijd gefinancierd geweest door de overheid, tot de Pro League er vorig jaar voor het eerst zelf geld is gaan insteken. Zeven jaar nadat de Nederlandse bond besloot te investeren in de sociale functie van voetbal, besloot ons voetbalbestel dat ook te doen.

“Het is goed dat Open Stadion er is. We hebben enkele heel goede stadionmanagers, maar er is te weinig omkadering om die mensen te voeden. Ook zij hebben behoefte aan zo’n denktank, die wordt gefinancierd door de overheid en de voetbalwereld, en die de media, de clubs en de politiek inspireert. Want dat de sociale kracht van de bal bestaat, dat heeft het voorbije decennium wel bewezen. Voetballen met en voor daklozen, gehandicapten, blinden, meisjes, jongeren uit minderheidsgroepen en ter verbetering van buurt en welzijn: het is er allemaal. De Rode Duivels kunnen die voetbalstory voor humane waarden mee helpen schrijven.”

DOOR JAN HAUSPIE

“Ik geloof in deze generatie Rode Duivels als het frivole bindmiddel van de natie.”