Vanavond speelt Real Madrid de Spaanse bekerfinale tegen Barcelona. Op de bank bij de Koninklijke: Zinédine Zidane. De Franse assistent-trainer heeft meer invloed dan hij als sfinx in de dug-out doet vermoeden.
Het is een populair YouTubefragment van nog geen dertig seconden. Zinédine Zidane (41) jaagt in een rondo op de bal. Hij wordt op weergaloze wijze gepoort door Xabi Alonso. De Spaanse international kijkt weg, terwijl hij de bal subtiel met de punt van zijn rechterschoen door de benen van de vroegere draaischijf tikt. Het is bijna heiligschennis, maar Zizou neemt het sportief op. Met een onderhandse high five feliciteert hij de dader. Mooi is wel de verbaasde blik op zijn gezicht.
Vroeger voerde de Fransman zelf de regie op het veld. De patron met Algerijnse roots was een artiest, de koning die dingen zag die anderen niet of veel later zagen. Zidane voelde het spel, zoals hij dat zelf eens prachtig verwoordde. Die vedette is nu bijna acht jaar niet meer. De gewezen aanvallende middenvelder van AS Cannes, Bordeaux, Juventus en Real Madrid is bezig als trainer een tweede voetballeven van de grond te krijgen. Dat hij in 1998 de Franse ster was van het in eigen land gewonnen WK, dat hij met een hemelse volley de CL-finale van 2002 besliste voor de Koninklijke tegen Bayer Leverkusen en vijftien jaar geleden werd gekozen tot Wereldvoetballer van het Jaar, het zijn prestaties die hem een enorme voorsprong geven. Maar in de moderne voetbalwereld telt nu eenmaal vooral het resultaat van de laatste wedstrijd. Het staat dus niet vast of in Zidane een topcoach schuilt, maar de eerste signalen zijn meer dan positief.
Bruggenbouwer
Bij Real Madrid vormt Zidane al enkele seizoenen in diverse gedaantes een brug tussen de bestuurskamer en de technische staf. De vredestichter zonder agenda. Nog geen week nadat de sluwe Florentino Pérez in juni 2009 was teruggekeerd als voorzitter – de bouwmagnaat was eerder preses tussen 2000 en 2006 – haalde hij de Fransman binnen als adviseur naast de Argentijnse algemeen directeur Jorge Valdano. Vorige zomer werd de ex-nummer tien als assistent dichter op de A-kern gezet, nadat hij daarvoor ook nog als adviseur én td op de loonlijst stond.
Zidane leert op een plek die hij beschouwt als de universiteit van het voetbal. Hij kijkt nederig mee over de schouder van coach Carlo Ancelotti (54), de boerenzoon die triomfen vierde bij AC Milan, Chelsea en PSG. De Italiaanse ex-international, die 26 caps verzamelde als middenvelder, kan zijn fraaie erelijst dit jaar uitbreiden met La Décima (de tiende CL-titel), het prestigieuze pronkstuk waar Real Madrid sinds 2002 op jaagt. Aan de negende EC I/CL-zege kleeft onmiskenbaar de naam Zidane. Hij kleurde twaalf jaar geleden de finale tegen Bayer Leverkusen met een legendarische volley. Op Hampden Park in Glasgow stond de tijd even stil toen zijn linkervoet de bal naar de kruising bracht. Het was pure kunst.
Zidane weet de bal nog altijd zijn wil op te leggen. De verpletterende elegantie waarmee hij over het veld bewoog, raakte hij niet kwijt. Dat blijkt wel als hij op het trainingscomplex Valdebebas meedoet met een partijtje. Zidane is een liefhebber. In Turijn zette hij soms een muts op en trok hij de stad in om met Algerijnse immigranten een potje straatvoetbal te spelen. Bij Real is Zidane er voor het pure voetbal. In een-op-eensessies schaaft hij aan de techniek. Zo profiteerde het dit seizoen doorgebroken talent Jesé enorm van de persoonlijke aandacht die hij kreeg. Ook bij het afwerken met Karim Benzema en Cristiano Ronaldo komt Zidane van pas. Zijn voorzetten zijn nog altijd akelig precies. Het salaris dat Zizou krijgt, zegt iets over de wijze waarop hij zijn nieuwe leven gestalte tracht te geven. Gereserveerd en zonder arrogantie. Zijn nettoloon bedraagt ongeveer 300.000 euro. Een wereld van verschil met de miljoenen die de meeste Realspelers opstrijken. Een fooi ook vergeleken met de 7,5 miljoen euro van Ancelotti. Ook vreemd: als td zou Zidane de baas zijn geweest, als assistent werkt hij nu ónder de Italiaan. Maar geld of macht interesseert hem nu niet. Hij loopt mee in de keuken van een topclub, leert, observeert en analyseert. Met Ancelotti had hij ook geen betere mentor kunnen treffen.
Vulkaan
Tot eind vorig seizoen bekleedde Zidane een voornamelijk adviserende rol. Eerst voorzag hij Pérez van tips, daarna werd de balgoochelaar meer bij de hele organisatie betrokken. Wat hij de afgelopen tijd precies deed, was niet altijd even zichtbaar. Maar achter de schermen kreeg de Franse ex-international behoorlijk veel voor elkaar. Het ligt niet in de aard van Zidane daarover op te scheppen. Ook onder vrienden en familie voert hij zelden het hoogste woord. Veel speelt zich bij Zidane vanbinnen af. Vandaar ook dat hij als speler veertien rode kaarten kreeg. Als iemand zijn grens overschreed, kwam de vulkaan tot uitbarsting.
Met de camera’s op hem gericht, slaat hij een beetje dicht. In het openbaar praten deed en doet hij nu eenmaal niet graag. Maar áls Zidane wat zegt, is het er stevig op. In de machtsstrijd tussen td Jorge Valdano en coach José Mourinho bemiddelde de oud-middenvelder. Hij voorkwam dat de Portugees halverwege het seizoen 2010/11 zijn contract inleverde. Aan het eind van die jaargang vertrok Valdano en bleef de publicitaire schade beperkt. Ook kreeg Zidane zijn landgenoot Benzema weer aan het voetballen. Gewoon door hem mee te nemen voor een lunch. Een praatje, een stadswandeling en een paar lovende woorden, meer was het niet. Zidane als amateurpsycholoog dus. Veel spelers kijken enorm op naar de Franse vedette, die een hele generatie de pirouette bijbracht. Van Zidane gaat een sterke symbolische werking uit. Zijn verleden straalt af op de club.
Pérez wist dat hij een mythisch figuur in huis haalde. Iemand die veranderingen teweeg kan brengen louter als persoon. De transfer van Isco mag geheel op het conto van Zidane worden geschreven. De middenvelder van Málaga CF was rond met Manchester City en ging ervan uit dat hij na het EK U21 net als zijn trainer Manuel Pellegrini zou overstappen naar de Premier League. Totdat op zijn hotelkamer in Israël zijn smartphone rinkelde en Zidane hem overtuigde alsnog voor Madrid te kiezen. Het was ook een belletje van Zizou aan Raphaël Varane dat de Franse centrale verdediger voor Bernabéu deed kiezen, zoals Asier Illarramendi eveneens tekende na een persoonlijk gesprek.
Komende zomer is het acht jaar geleden dat Zidane stopte. De WK-finale in 2006 tegen Italië was zijn laatste optreden als profvoetballer. Een loopbaan die eindigde met een kopstoot op de borst van Marco Materazzi. Dat merkwaardige slot past niet bij de schoonheid die hij het voetbal gaf, al was het niet zijn enige controversiële moment. Als kind uit een wijk van Marseille kwam de straatvechter in Zidane geregeld naar boven. Zodra zijn eergevoel werd gekrenkt, deelde hij uit. Spijt heeft hij niet van die daden. Wel betreurt de trainer in wording te vroeg te zijn gestopt. “Ik liet een aanbod uit de VS schieten”, zei Zidane ruim een jaar geleden in L’Equipe. “Daar had ik veel serieuzer over moeten nadenken.”
Wat verder naar voren komt in de spaarzame interviews die Zidane geeft, zijn diens grote plannen in zijn favoriete sport. Hij wil een club naar zijn hand zetten, als coach óf voorzitter. “Zeven jaar was ik uit beeld. Op een zeker moment vroeg ik me af: waar ben ik mee bezig? Ik ben gek op voetbal. Wat ik leerde, was voetbal. En waar ik goed in ben, blijft voetbal. Nu wil ik dus wat teruggeven.” Daarom rondde hij recent de trainerscursus af, na een eerder managementdiploma – samen met Olivier Dacourt (ex-Standard) aan de universiteit van Limoges, waar hij twee jaar les volgde. Regelmatig tolde zijn hoofd vanwege alle informatie die hij te verwerken kreeg. En nu wordt hem dus de bal door de benen gespeeld tijdens een training. Zidane vindt het prima. Hij is geen speler meer, maar maakt zich op voor het hoofdtrainerschap. Eerst bij Real Madrid, daarna mogelijk als bondscoach van Frankrijk of Algerije. Bij France Football menen ze het al zeker te weten: de legende wordt vanaf 2016 de nieuwe trainer van Real, al dan niet als opvolger van Ancelotti.
DOOR SULEYMAN ÖZTÜRK & FRÉDÉRIC VANHEULE – BEELDEN: BELGAIMAGE
Zidane kreeg Benzema weer aan het voetballen. Gewoon door hem mee te nemen voor een lunch.
