Als de voortekenen niet bedriegen, wordt Jan Vertonghen (23) komend seizoen een sleutel-speler bij Ajax. ‘Zonder titel wil ik hier niet weg.’
Zijn gedachten gingen de afgelopen dagen misschien nog wat vaker dan normaal terug naar zijn vader, bekent Jan Vertonghen halverwege het gesprek. Ruim drie jaar geleden overleed Paul Vertonghen na een lang ziekbed. “Hij heeft me nog zien debuteren voor Ajax en zag me op tv ook nog in actie tijdens de afscheidswedstrijd voor Dennis Bergkamp in Londen. Toen begon het allemaal pas voor mij. Nu zijn zoon de aanvoerdersband van Ajax draagt, is hij er helaas niet meer. Hij zou het prachtig gevonden hebben”, zegt de verdediger haast fluisterend.
In een vreemde, door het WK verstoorde voorbereiding, is Vertonghen vooralsnog de speler die het meest in het oog springt bij Ajax. Tijdens het trainingskamp in Oostenrijk stak hij met kop en schouders boven de rest uit. Niet alleen vanwege zijn voetbalkwaliteiten, maar meer nog vanwege de manier waarop hij tussen zijn ploeggenoten bewoog. Trainer Martin Jol gaf hem de aanvoerdersband en die stond hem goed. Vertonghen coachte zijn medespelers nadrukkelijk tijdens trainingen en wedstrijden, probeerde jongere Ajacieden tussendoor zo veel mogelijk te helpen en had ook nog genoeg energie over voor een rol als gangmaker in de kleedkamer. Een nieuwe fase is aangebroken in de loopbaan van de linkspoot uit Tielrode. “Zoiets groeit vanzelf”, legt hij uit. “Het afgelopen jaar werd ik een vaste waarde en later ook een belangrijke speler voor het team. De trainer gaf me zijn vertrouwen en dat wil ik waarmaken. Ik speel in de as en ben ondertussen al een van de meest ervaren jongens. Om die redenen vind ik dat ik nu mijn verantwoordelijkheid moet nemen.” Het lijkt hem nauwelijks moeite te kosten. “Zo voelt het ook, ik hoef mezelf er niet aan te herinneren. Als ik goed in mijn vel zit, wil ik anderen ondersteunen. Dat zit in me. Maar ik maak me geen illusies: wanneer Luis Suárez en Demy de Zeeuw terug zijn van vakantie zal ik een stapje terug moeten zetten.”
Uitgesproken karakters
Ooit kwam hij als bedeesde Belg bij de jeugd van Ajax. Nu staart hij met zelfbewuste blik de wereld in. “Ik kwam hier op mijn zestiende zonder vrienden en familie. Dan word je snel volwassen. De kennismaking met de wat hardere Nederlandse mentaliteit heeft dat versneld. Als je als Belg wilt slagen bij Ajax, dan moet je op jonge leeftijd naar Amsterdam komen. De jeugdopleiding doorlopen, de cultuur leren kennen, hier naar school gaan. Er zijn landgenoten geweest die hier rechtstreeks in het eerste kwamen, maar dat werkt niet. Een Belg is niet gewend aan de speelwijze en de mentaliteit van Ajax. Wesley Sonck is een goed voorbeeld. Hij was enkele jaren geleden gewoon een goede voetballer, als spits in een 4-4-2-systeem. Maar hij kwam bij Ajax en moest ineens als rechtsbuiten gaan spelen. En dan ook nog eens in een groep met uitgesproken karakters als Wesley Sneijder, Rafael van der Vaart, Zlatan en Mido. Tja, dan kan ik me voorstellen dat je als Belg in de problemen komt.”
Na een paar jaar spoorzoeken in de hoofdmacht heeft Vertonghen zich nu ontwikkeld tot een van de dragende krachten van Ajax. “Tijdens mijn eerste seizoenen schoof ik door het elftal. Onder Henk ten Cate kwam ik nauwelijks aan spelen toe, daarna zette Adrie Koster me op het middenveld. Tot Urby Emanuelson geblesseerd raakte en ik maandenlang werd ingezet als linksback. Dat was ook de positie waarop ik me in eerste instantie moest richten van Marco van Basten toen die hier trainer werd. Daarna zag hij toch meer een middenvelder in mij en weer later zette hij me in het centrum van de verdediging. Daar deed ik het een half jaar goed, tot ik geblesseerd raakte. Eenmaal fit zette de trainer me weer op het middenveld.”
De kentering kwam een jaar geleden met de komst van Martin Jol. “Die moest in het begin ook even kijken wat hij met mij aanmoest, daarna zei hij: ‘Ik zie je als centrale verdediger. Richt je op die plek, alleen in noodgevallen speel je misschien ergens anders.’ Die woorden waren voor mij heel belangrijk. Sinds ik die vastigheid heb en me volledig op één positie kan concentreren, voel ik me wekelijks beter worden. Ik kan nu ook het krachthonk in en specifieke oefeningen doen. Dat was eerder behoorlijk lastig. Moet ik gaan werken aan explo-siviteit? Of juist aan kopkracht? Of aan wendbaarheid? Nu heb ik eindelijk duidelijkheid.”
Grotere clubs
Hij was er zelf al jarenlang van overtuigd dat zijn natuurlijke habitat zich bevindt in het centrum van de defensie. “En nu weet ik het zeker: dit is de plek waar ik op mijn best ben en waar ik hogerop kan komen.” Vertonghen is een sierlijke, technisch vaardige verdediger in de Ajaxtraditie van Frank de Boer. De trap van de Rode Duivel is om van te smullen. Op voetbaltechnisch vlak is voor hem de grootste winst niet meer te boeken. “Ik moet iets agressiever worden, het pure verdedigen nog beter onder de knie krijgen. Dat is voor mij nu de prioriteit. Niet altijd maar die bal willen hebben, maar ook tegenstanders afstoppen en zorgen dat ze me niet voorbijlopen. Ik heb nog de neiging om te snel in te stappen en daardoor kunnen aanvallers me makkelijk passeren. Dat soort dingen moet ik verbeteren. Dúrven verdedigen. Vorig jaar pakte ik zeven gele kaarten, maar daarvan was er maar eentje voor een echte charge. De rest was voor kleine overtredingen zoals shirtjehangen en hands. Ik ben helemaal geen schopper, heb nog nooit iemand geblesseerd en dat hoeft ook niet. Maar als ik de top wil halen, moet ik wel harder worden.”
Nog volop in ontwikkeling of niet, tegenwoordig wordt elke speler na een paar goede optredens al in verband gebracht met grotere clubs. Vertonghen kan erover meepraten. In de kranten prijkte zijn naam de voorbije maanden in één zin met clubs als Barcelona, Real Madrid, Arsenal, Liverpool en Everton. Hij doet geen moeite om zijn trots te verhullen. “Ik vind het fantastisch om zulke berichten te horen of te lezen. Ze strelen mijn ego”, zegt hij eerlijk. “Aan de andere kant denk ik ook: poeh, wát een grote clubs, dat gaat wel heel snel. Ik heb nog genoeg te leren wil ik klaar zijn voor dat niveau – als ik dat ooit al haal. En ik ben me er heus wel van bewust dat het internet vol staat van vage geruchten. Ik besef dat ik mijn hoofd niet op hol moet laten brengen door berichten in de media. Ajax is mijn club, hier moet ik presteren.”
In zijn achterhoofd tekende hij ooit al een ideale carrièreroute uit, die eindigt bij Manchester United. “Dat was vroeger mijn droomclub. Maar er zijn genoeg andere mooie ploegen. Spelen in de Engelse top zou geweldig zijn, maar ik ben ook gecharmeerd van de Spaanse en de Duitse competitie. Italië spreekt me minder aan. Nu is het alleszins nog net te vroeg. Over een jaar misschien.”
Snakken naar succes
Ondertussen staat hij aan de vooravond van alweer zijn vijfde seizoen in de Nederlandse hoofdstad, maar hij werd daar nog bepaald niet bedolven door een prijzenregen. Eén nationale beker staat achter zijn naam. Vorig seizoen kwam hij met Ajax na een indrukwekkende opmars na de winterstop tot op een banddikte van de kampioensschaal. Eén schamel puntje was uiteindelijk het verschil tussen Ajax en FC Twente. “Ik was er kapot van”, verzucht de Rode Duivel. “De beelden van die laatste speeldag heb ik nooit meer teruggezien, zelfs de goals niet. Ik kon het niet aan. In het begin spookte vooral de thuiswedstrijd tegen Sparta Rotterdam door mijn hoofd. Het bleef 0-0, maar we kregen tientallen kansen. Achteraf heeft die onzorgvuldigheid ons de titel gekost. Uit bij PSV, Twente of Utrecht kun je verliezen, maar Sparta thuis moet je gewoon winnen. Klaar.”
Veel meer verbeterpunten weet Vertonghen ook niet te noemen na een, puur cijfermatig, uitstekend Eredivisieseizoen. “Alle cijfers spraken in ons voordeel en toch waren we geen kampioen. Dat maakte het ook zo moeilijk te verteren. Inmiddels heb ik het verwerkt, het winnen van de beker speelde daar een belangrijke rol in. Komend seizoen moeten we ervoor zorgen dat we de lijn van na de winterstop doortrekken. Als wij eenzelfde aantal punten halen als vorig seizoen, 85 namelijk, dan zijn we kampioen. Dat aantal zal niet nog een keer worden overtroffen door een ander team. Dat kan ik me echt niet voorstellen.”
Voorlopig wordt er bij Ajax echter meer gesproken over schadebeperking dan over uitbreiding van de prijzenkast. De club ondervond financiële tegenslag en lijkt veroordeeld tot het verlies van enkele essentiële spelers. “Maar ik vertrouw erop dat Ajax goede vervangers zal halen”, zegt Vertonghen. “Ik ben niet zo pessimistisch. Er ligt een duidelijke basis, iedereen weet wat van hem wordt verwacht. Het zal niet eenvoudig worden om kampioen te worden en de groepsfase van de Champions League te bereiken, maar met die doelen begin ik wel aan dit seizoen.” Elk jaar voelt Vertonghen de druk om kampioen te worden toenemen. De laatste keer dat Ajax een titel kon vieren was in 2004. “Ik merk dat iedereen hier snakt naar nieuw succes. Als het lukt en we worden kampioen, dan zal de ontlading enorm zijn. Een feest van zeven jaar in één. Dat wil ik absoluut meemaken. Ik wil hier niet weg zonder titel. Als dat wel gebeurt, dan zal ik dat als een groot gemis ervaren.”
Met een schuin oog houdt hij de andere clubs in de gaten. “Wat doet FC Twente, wat doet PSV? Dat zijn de voornaamste concurrenten. Twente heeft alle sterkhouders kunnen behouden, behalve Miroslav Stoch en Kenneth Perez. In de spits zijn ze in mijn ogen zelfs sterker geworden met de komst van Marc Janko, want ik vond dat Blaise Nkufo wel een beetje klaar was. Twente gaat weer meedoen bovenin. PSV ook, die hebben zich goed versterkt. Ajax zal het vooral met die twee clubs moeten uitvechten en op voorhand zie ik geen favoriet. Misschien kan AZ ook nog verrassen, maar dat hangt ervan af wie daar nog allemaal gaat en komt.”
Kutkakkerlakken
Vertonghen brandt van ambitie en baalt enorm dat hij tijdens de start van het seizoen moet tandenknarsen op de tribune. Allemaal een gevolg van zijn misstap na de gewonnen bekerfinale tegen Feyenoord. Het verhaal is bekend: de Ajacied kreeg tijdens de huldiging in de ArenA een microfoon voor zijn neus en bralde wat over kutkakkerlakken. De beelden zorgden voor een golf van verontwaardiging. Vertonghen ontliep zijn straf niet. Hij kreeg een forse boete van zijn club, ontving bedreigingen en werd door de KNVB, de Nederlandse voetbalbond, geschorst voor drie wedstrijden, waarvan één voorwaardelijk. Onze landgenoot schraapt zijn keel zachtjes. Hij baalt van het onderwerp, maar gaat het niet uit de weg: “Ik denk nog heel vaak terug aan dat incident. Ik heb er ook erg veel last van gehad. Als het zou kunnen, had ik alles direct teruggedraaid, maar dat gaat helaas niet.” Hij denkt terug aan die bewuste avond: “Ik had gedronken, was dolblij, werd meegesleept. Dacht dat ik op een besloten feestje was met Ajaxsupporters. In die fase van niet nuchter zijn denk je niet meer aan mobieltjes en camera’s om je heen. De volgende ochtend besefte ik pas dat ik een fout had gemaakt.”
Hij schrok zich rot van de impact die zijn onbezonnen actie had: “Ik wist niet wat me overkwam. Er werden direct allerlei pijnlijke dingen over mij gezegd en geschreven. Eigenlijk zou ik daar boven moeten staan, maar dat lukte me niet helemaal. Het ergste vond ik dat mensen mijn spijtbetuiging op de site van Ajax in twijfel trokken. Ja, ja, dat is een door de club opgesteld persberichtje… Ook wel een logische gedachte misschien, maar die excuses kwamen echt vanuit mezelf. Ik heb heel veel spijt van wat er gebeurd is, nog steeds.” Hij slaat zijn ogen neer. “Daardoor miste ik de wedstrijd om de Johan Cruijff Schaal ( de Nederlandse supercup, nvdr) en binnenkort ook nog de competitieopener uit bij Groningen, een lastig duel voor Ajax. Pfff…. Ik baal er nog steeds van.” De straf van de KNVB vindt hij nog altijd moeilijk te verkroppen. Een schikkingsvoorstel van twee wedstrijden schorsing werd eerst verworpen door club en speler, daarna deed de tuchtcommissie er nog een voorwaardelijk duel bij. “We zijn daar niet meer tegen in beroep gegaan, maar ik vind het een te hoge straf en de clubleiding ook. Zeker omdat andere spelers in vergelijkbare situaties niet zijn aangepakt.” Zoals Eljero Elia, die tijdens het afgelopen WK in opspraak kwam vanwege een kwetsende opmerking op het internet. “Precies. Hij werd niet gestraft. Wat is het verschil? Ach, ik weet het niet en hoef het ook niet meer te weten. Ik accepteer mijn straf. Mijn imago heeft een deukje opgelopen, denk ik. Daarmee heb ik te leven. Tijdens de eerste wedstrijden van het seizoen kom ik er vanzelf wel achter hoe de reacties zijn.”
door geert-jan jakobs
“Als je als Belg wilt slagen bij Ajax, dan moet je op jonge leeftijd naar Amsterdam komen.”
