Ralf Rangnick: ‘Duitsland heeft meer invloed met zijn trainers dan met zijn voetballers’

© GETTY

De nieuwe coach van Manchester United, oprichter van RB Leipzig en patriarch van de nieuwe school van het Duitse voetbal laat zijn gedachten gaan over zijn filosofie en de Duitse coaches.

In de halve finales van de vorige Champions League stonden drie Duitse trainers langs de zijlijn: Julian Nagelsmann met Leipzig, Hansi Flick met Bayern en Thomas Tuchel met PSG. En het seizoen 2018/19 werd afgesloten met Jürgen Klopp die de beker met de grote oren de lucht in tilde. De Duitse voetbalschool is een trendsetter op het hoogste niveau. De patriarch – ook als dusdanig erkend door hen allemaal – is Ralf Rangnick (62). De man die het kleine Hoffenheim in twee jaar van de derde klasse naar de Bundesliga bracht en die daarna RB Leipzig naar de hoogste regionen van het Duitse voetbal katapulteerde, was de revolutionair die de afschaffing van de libero predikte in het land van Beckenbauer, de koning van de libero’s. Vandaag zijn aan zijn woorden gevolg gegeven.

Veel sportdirecteurs en investeringsfondsen die het voetbal als een bron van inkomsten zien, zijn van mening dat u de kunst beheerst om uit het niets economische waarde te creëren en -tezelfdertijd een competitieve ploeg op de been te brengen. Wat is de sleutel van uw succes?

Ralf Rangnick: ‘Als je aan een project begint, moet je vier basisstappen voor ogen houden. Eén: een duidelijk idee hebben over je stijl. Hoe wil je dat je ploeg speelt? In bedrijfstermen zouden we dat de corporate identity, de huisstijl, noemen. Bij Hoffenheim en Leipzig definieerden we duidelijk een heel proactieve stijl, zonder dat het belang had wie de bal had, de tegenstander of wij. De eerste trainers die resoluut voor dat soort voetbal kozen in Duitsland, waren Klopp en ik.

‘Twee: jonge spelers aanwerven. De mercato is als een pokerspel, en in normale omstandigheden zijn spelers niet vrij en als ze het wel zijn, moet je hen hoge lonen betalen. Met jongeren kan je je investering terugverdienen door zijn marktwaarde te verhogen. Drie: de beste trainers gaan halen. En vier: de professionals het team laten smeden.

Roberto Firmino, een van de ontdekkingen van Rangnick
Roberto Firmino, een van de ontdekkingen van Rangnick© GETTY

‘Het klinkt heel eenvoudig, maar dat is het niet. Je moet trouw blijven aan je plan ook al vallen de resultaten tegen. Daarom is de huisstijl het belangrijkste. Iedereen moet zich daar ook naar gedragen en de juiste mensen moeten worden aangeworven. Zo is de geschikte spelers kopen al even belangrijk als de spelers die niet bij je passen, links te laten liggen. Op het juiste moment verkopen om het team nieuw leven in te blazen, is eveneens een must. FC Barcelona is daar een voorbeeld van: na zoveel jaren van successen hebben ze het nagelaten om de kern te vernieuwen.’

Is het realistisch om te denken dat je dit model ook bij grote clubs kan toepassen?

Rangnick: ‘In 2008 verliet Klopp Mainz voor Dortmund, een van de grootste en meest traditionele clubs in Duitsland. Daar toonde hij dat hij er exact hetzelfde kon doen als bij Mainz. En nu heeft hij bij Liverpool niet alleen het niveau van de club opgetrokken, maar heeft hij ook bijgedragen aan de bloei van de stad.’

Voetbalclubs moeten ernstig nadenken over hoe ze het straatvoetbal gaan vervangen. Jongeren hebben meer trainingsuren nodig.’

Ralf Rangnick

Hoe verklaart u die nieuwe golf van Duitse invloed in het voetbal? Is dat een kwestie van individueel talent van spelers of van de ideeën en methodes van de clubs?

Rangnick: ‘In de jaren 60, 70, 80 en zelfs 90 hadden we veel meer getalenteerde spelers dan nu. Bij Leipzig zochten we naar spelers met een internationaal niveau bij de U14, U15 en U16 en het werd ons toen duidelijk dat die niet dik gezaaid zijn. Je hebt natuurlijk Kai Havertz, Timo Werner, Joshua Kimmich of Leon Goretzka. Ik maak me niet al te veel zorgen over wat er de komende vijf jaar gaat gebeuren, maar daarna… Als je kijkt naar de leeftijdsgroepen van spelers die geboren zijn tussen 2001 en 2005, dan denk ik dat we problemen zullen hebben. Spanje en Frankrijk, daarentegen, zijn landen die een enorme hoeveelheid getalenteerde jongeren hebben.’

Hoe komt het dat Duitsland die goeie voetballers van vroeger niet meer kan produceren?

Rangnick: ‘De eerste reden, en dat zie je overal te wereld, is de afleiding die de nieuwe technologie biedt, te beginnen met de smartphones. In Duitsland bestaat straatvoetbal niet meer. Voor Naby Keita, Sadio Mané, Kylian Mbappé, Roberto Firmino of Neymar was voetballer worden de enige manier om brood op de plank te krijgen. In ons land hebben we niet zoveel jongeren die het voetbal zien als de best mogelijke beroepscarrière. Dat betekent dat voetbalclubs ernstig moeten nadenken over hoe ze het straatvoetbal gaan vervangen. Jongeren hebben meer trainingsuren nodig.’

Ralf Rangnick: 'Met Havertz en Werner maak ik me niet te veel zorgen voor de komende vijf jaar in het Duitse voetbal, maar daarna...'
Ralf Rangnick: ‘Met Havertz en Werner maak ik me niet te veel zorgen voor de komende vijf jaar in het Duitse voetbal, maar daarna…’© GETTY

Maar hoe kan het dat Duitsland steeds minder spelers produceert en tegelijkertijd toch zo invloedrijk blijft?

Rangnick: ‘Door de trainers. Toen ik lichamelijke opvoeding begon te studeren aan de universiteit, werd het mij in 1978 duidelijk dat ik niet in een 3-5-2 wilde spelen met een libero en mandekking, met twee verdedigende middenvelders die hard moesten werken om ervoor te zorgen dat de nummer 10 een leuk dagje had. Aangezien ik vond dat het voetbal proactiever en complexer moest zijn, keek ik over de grenzen. Zo ontdekte ik Valeri Lobanovski en Arrigo Sacchi. Zij hadden een grote invloed op mijn idee van druk zetten op de bal en zonedekking met een achterlinie van vier spelers. In de jaren 80 en 90 was dat in Duitsland een uitzondering. In 1995 zei Franz Beckenbauer dat je met Duitse voetballers geen zonedekking kan doen omdat ze dat niet begrijpen. Waarom zouden Duitse spelers minder slim zijn dan Italiaanse of Spaanse?

‘Het probleem was dat we geen trainers hadden die moedig genoeg waren om dit type voetbal aan te leren. Tot 1999-2000 waren de Duitsers beroemd om hun Duitse kwaliteiten (agressief zijn en alles geven), maar niet om onze strategie. Tot het jaar 2000 was er geen enkele Duitse trainer die een voorbeeld was op het vlak van tactiek en strategie. Nu hebben we Joachim Löw, Hansi Flick, Thomas Tuchel, Jürgen Klopp, Julian Nagelsmann en ikzelf.’

Driemansverdediging

Leipzig en Atalanta zijn erin geslaagd om heel offensief voetbal op de mat te leggen met drie centrale verdedigers. Hoe structureer je zo’n team zonder achteraan opgesloten te zitten?

Rangnick: ‘Er is een trend ingezet om achteraan terug op een lijn van drie te gaan voetballen. Maar dat heeft niets vandoen met de rol van de libero in vroegere tijden. Nu gaat het om een systeem van zoneverdediging die druk zet op de bal, niet op de man. De opstelling die je gebruikt, 3-4-3, 3-5-2 of 4-2-2-2, is dan bijzaak. Je kan hoog druk zetten en offensief spelen met gelijk welke opstelling. Ik vind dat je je moet aanpassen aan het soort spelers dat je hebt. Als er in mijn kern vijf uitstekende centrale verdedigers zitten, waarom zou ik er dan maar twee opstellen? Het heeft meer zin om Upamecano, Konaté en Klostermann samen op te stellen – of Upamecano, Halstenberg en Klostermann – dan twee van hen op de bank te zetten.’

Als je een zeventienjarig toptalent niet met de A-kern kan laten meetrainen bij jouw club, leen hem dan uit aan een club uit tweede of derde klasse.’

Ralf Rangnick

Welk tactisch voordeel heeft een driemansverdediging?

Rangnick: ‘Als we naar de laatste Champions League kijken, stel je vast dat drie van de vier halvefinalisten met een viermansverdediging speelden: Bayern, PSG en Lyon. De enige ploeg die af en toe met drie achteraan voetbalt, is Leipzig. Het doel van Nagelsmann is niet om beter te verdedigen, maar om meer elementen te hebben om het spel op te bouwen zonder dat de tegenstander druk komt zetten. Voor hem is dat dus een offensief middel en geen defensief.’

U had het eerder al over stijl. Hoe moet je die bepalen?

Rangnick: ‘Er zijn vijf onderdelen waarin je moet uitblinken om op het hoogste niveau de concurrentie aan te gaan. Ten eerste: als je op balbezit wil spelen, wat doe je dan om het spel te maken? Voor mij is dat evident. Als je een goal wil maken, heb je snelheid nodig, bewegingen die de actie versnellen en er verticaliteit aan geven. Heb je dat niet, dan kan je 80 procent balbezit hebben, maar zal je niet scoren. Ten tweede: wat doe je als de tegenstander de bal heeft? Hoe, waar en hoe hoog ga je druk zetten? Ten derde en ten vierde: wat wil je dat je team doet op het moment dat het de bal herovert en wat wil je dat het doet net voor het de bal verliest? Op die twee situaties moet heel hard getraind worden. En ten vijfde: de spelhervattingen. Dat zagen we in de finale van de Europa League: Inter-Sevilla. Vier van de vijf doelpunten kwamen voort uit een spelhervatting. Meer dan 30 procent van de goals in het voetbal worden gemaakt op een stilstaande fase. Maar besteden we daar op training ook 30 procent van onze tijd aan?’

Ralf Rangnick: 'Duitsland heeft meer invloed met zijn trainers dan met zijn voetballers'
© GETTY

Veel ploegen die de bal én de ruimte op de helft van de tegenstander willen controleren, gaan uiteindelijk ten onder wanneer ze een behoudende toets aan hun spel geven en iets minder druk zetten. Ik denk dan aan de 7-2 van Aston Villa tegen Liverpool en de 2-5 van Manchester City tegen Leicester. Vergt zo’n systeem een soort van fanatisme?

Rangnick: ‘Je moet on fire zijn. Klopp en ik weten dat het economischer is om zo te spelen. Als je het goed doet, kom je uit op een hoger aantal sprints, maar verminder je het aantal lange inspanningen. Doe je het niet goed, dan loop je achter de feiten aan. Als je toelaat dat de tegenstander onder je druk uitkomt en in je rug gaat spelen, dan gaat je dat op het einde van de rit meer energie kosten. Je hebt dus spelers nodig die overtuigd zijn van de speelstijl. Maar met de tijd slijt die overtuiging. Dat gebeurde met Sacchi. Toen hij na tien jaar terugkeerde naar Milan in 1996, zaten daar spelers zoals Van Basten en Gullit, dertigers die vonden dat ze niet zo veel konden lopen. Die speelstijl is immers veeleisend op mentaal en fysiek vlak. Het is geen toeval dat Klopp vijf van mijn ex-spelers in zijn ploeg heeft: Firmino, Mané, Keita, Minamino en Matip. Kijk naar de drie aanvallers: Mané is een Senegalees, Salah is een Egyptenaar en Firmino is een Braziliaan. Dat waren geen machines in het druk zetten. Zo waren ze ook niet opgeleid. Klopp slaagde erin om van hen de aanvallers te maken die als de besten druk kunnen zetten.’

U ontdekte Mané, Werner, Firmino, Haaland, … toen dat nog adolescenten waren. Waar ligt de sleutel om een toekomstige grote voetballer te zien?

Rangnick: ‘Dat hij goed is aan de bal, is een groot voordeel. Snelheid, ritme, versnelling, … dat is allemaal belangrijk. Maar het belangrijkste is niet snel lopen maar snel denken: in staat zijn om de situatie te analyseren en meteen te beseffen hoe de bal gespeeld moet worden. Als je daar mentaliteit en persoonlijkheid aan toevoegt, heb je een grote.

‘Dan moet je je afvragen: is die speler tevreden na een of twee goede wedstrijden, na een of twee goede seizoenen of blijft hij ambitieus? Toen Joshua Kimmich op zijn achttiende naar Leipzig kwam, kon je zijn ambitie en zijn agressiviteit elke seconde op training voelen. Hij is een heel goeie speler, technisch en sterk. Maar zijn grootste pluspunt is zijn persoonlijkheid. Hij is nooit tevreden.

‘Dat was ook zo met Thomas Müller. Toen hij negentien jaar was, zag ik hem bezig met de reserven van Bayern München tegen Stuttgarters Kickers in derde klasse. Toen we na de wedstrijd terug naar huis keerden, vroegen mijn zonen me: ‘Papa, wat ga je doen met die jongen met de dunne benen? Dat is geen goeie speler!’ En ik zei hen: ‘Binnen twee jaar is hij Duits international, dat beloof ik jullie.”

Ralf Rangnick over Thomas Müller: 'Toen ik hem in derde klasse bezig zag, zei ik al tegen m'n kinderen dat hij Duits international zou worden.'
Ralf Rangnick over Thomas Müller: ‘Toen ik hem in derde klasse bezig zag, zei ik al tegen m’n kinderen dat hij Duits international zou worden.’© GETTY

Hoe ga je het best op zoek naar spelers?

Rangnick: ‘De scouts bij Leipzig bekijken dag in dat uit beelden van topspelers toen ze zestien jaar waren. Om te bekijken welke ontwikkeling ze gemaakt hebben.

‘Twee jaar geleden maakten we een analyse van de clubs die de kwartfinales van de Champions League haalden: 80 procent van de 200 deelnemende spelers zaten op hun zeventiende al bij de volwassenen. Vrij vertaald betekent dat dat een toptalent van zeventien jaar niet bij de U19 moet voetballen. Als je hem niet met de A-kern kan laten meetrainen bij jouw club, leen hem dan uit aan een club uit tweede of derde klasse. Dat is het geheim van het succes van Red Bull Salzburg. In Portugal gebeurt hetzelfde: de reserven kunnen in tweede klasse aantreden. Daarom produceren FC Porto, Sporting Clube en Benfica zoveel toptalenten.’

U zei dat spelers snel beslissingen moeten kunnen nemen. Welk model gebruikt u om na te gaan of een speler mentaal snel is?

Rangnick: ‘Je moet hen alleen beoordelen op de beslissingen die ze onder druk nemen, tijdens de momenten in de wedstrijd wanneer er geen tijd of ruimte is om te handelen. Je moet je scouts ook opleiden in die zin. Goals en mooie dribbels kunnen je misleiden.’

Wie is de vader van de Gegenpressing, het druk zetten na balverlies?

Rangnick: ‘Op de vijfde speeldag van het seizoen 2008/09 versloegen we, als neo-eersteklassers ( Rangnick heeft het over Hoffenheim, nvdr), Dortmund met 4-1. We veegden hen van het veld. Klopp, destijds trainer bij Dortmund, schreef voor de volgende thuiswedstrijd van zijn ploeg een bericht aan de fans: ‘De manier waarop Hoffenheim ons onder druk zette afgelopen zaterdag moet voor ons een referentie zijn; we moeten Dortmund zo ontwikkelen dat het gaat voetballen zoals Hoffenheim.’ Daarna pakte Dortmund twee titels op rij. Bij Liverpool heeft hij dat model naar een ander niveau getild.’

Door Diego Torres

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content