De felle discussies over de financiering van de sociale zekerheid verraden dat de vakbonden Paars niet vertrouwen.

De totstandkoming van een nieuw centraal akkoord voor de privé-sector in januari was in niet geringe mate te danken aan de consensus die de regering en de sociale partners bereikten over de financiering van belangrijke onderdelen van dat akkoord. De regering kwam met 252 miljoen euro over de brug voor laaggeschoolde jobs en flexibeler werk (overuren, nachtarbeid) in de ondernemingen. Alle betrokkenen noemden het akkoord een houvast voor de nog veel moeilijker gesprekken over de eindeloopbaan en de sociale zekerheid.

De drie luiken van deze loodzware sociaal-economische agenda – een loonakkoord, de eindeloopbaankwestie en de financiering van de sociale zekerheid – zouden trouwens in die volgorde worden aangepakt. Deze werkmethode was meteen het enige zichtbare teken van vooruitgang in het ‘scharnierjaar 2004’.

Maar sinds het 1-meifeest van de socialisten en de Rerum Novarum-viering van de christelijke arbeidersbeweging zijn de communicatielijnen tussen politiek en vakbonden ernstig gestoord. Twistpunt is het syndicale denkspoor om het socialezekerheidsstelsel een grotere financiële zekerheid te geven via een algemene sociale bijdrage (ASB). De vakbonden zien er een middel in om de lasten op arbeid en dus op werkgelegenheid te verminderen door de uitgaven voor de gezondheidszorg en de kinderbijslag met bijdragen van andere inkomens te financieren. Bij gebrek aan een helder en becijferd vakbondsvoorstel is daar aan politieke zijde echter een onbespreekbare ‘belastingverhoging’ van gemaakt.

De onvriendelijkheid rond die ASB – de verwijten over ‘populisme’ vliegen over en weer – verrast des te meer omdat de vakbondsverantwoordelijken er al enige tijd van overtuigd zijn dat Paars geen fundamentele beslissingen over de sociale zekerheid kan en zal nemen. Het is niet hun gewoonte om te snel hun kruit te verschieten voor een dossier dat niet op korte termijn beslecht wordt.

De heftigheid in de discussie verraadt dat er meer dan een haar in de boter zit. De vakbonden zijn hun geloof in de daadkracht van Paars kwijt. Dat is niet verbeterd door enkele recente maatregelen van minister van Werk Freya Van den Bossche (SP.A) die jobstudenten en jonge werkzoekenden met elkaar in concurrentie zouden brengen voor een baan. Het syndicale wantrouwen dreigt zo ook het overleg over de eindeloopbaan aan te tasten. Al maanden liggen er dertig regeringsideeën op tafel om oudere werknemers langer aan het werk te houden. Toch heeft Van den Bossche alle vakbonden en werkgeversorganisaties nog maar één keer apart gesproken en er was één keer een gezamenlijke ‘biecht’.

‘Er is geen reden voor overhaasting, maar de minister van Werk moet wel harder beginnen te werken’, zo is te horen bij de vakbonden. Zelfs die wenk klinkt niet meer echt gemeend.

Patrick Martens

De vakbonden zijn hun geloof in de daadkracht van Paars kwijt.