Met Théo Bongonda (Zulte Waregem), Ahmed El Messaoudi (Lierse) en Jason Denayer (Manchester City) zijn de eerste Belgische jeugdinternationals van de band gerold bij de JMG Academie in Tongerlo. Tijd voor een terugblik én een tussenstand.
Alles begint in november 2007, wanneer Leo Theyskens de Egyptenaar Maged Samy voorstelt als de redder van Lierse SK en zo een einde maakt aan de onzekerheid rond het voortbestaan van de noodlijdende tweedeklasser. Samy doet zelfs meer dan gewoon investeren: hij kóópt Lierse en brengt het onder in de investeringspoot van zijn holding Wadi Degla Enterprise. Liersevoorzitter Theyskens is met Samy in contact gekomen via Jan Gisbers, voormalig ploegleider van de wielerformatie PDM, die hem voorstelt aan Mohamed Hassan Aly, naar eigen zeggen een voormalige Egyptische profvoetballer en uitbater van een restaurant in Eindhoven. Hassan reist met Theyskens en Gisbers naar Caïro voor een ontmoeting met Samy. Theyskens is onder de indruk en na een maand of vier is de deal rond.
Samy is van vele markten thuis. Als koptische christen behoort hij tot een hoger opgeleide religieuze minderheid in Egypte. De eerste steen voor zijn zakenimperium legt hij in 1994, wanneer hij een telecommunicatiebedrijf opstart. In 2002 richt hij als gevolg van een muntcrisis Wadi Degla Investment op. Hij zoekt uitbreiding van zijn telecomactiviteiten buiten Egypte en gaat ook investeren in onder meer vastgoed, marmer, cement, oliewinning, pijpleidingen, toerisme en sport.
In 2004 ziet Wadi Degla Sporting Club het licht. Het is de eerste van twee omnisportclubs die Samy vandaag bezit in Caïro. Multisportcomplexen zijn zijn natte droom. Een brede waaier van sporten wordt er aangeboden, alles heet academy of school en draagt bij voorkeur de naam van een internationale topatleet. Erg exclusief allemaal, op maat van het hele gezin en met een vleugje Club Med. Ook in België ziet hij het aanvankelijk groots. Hij droomt luidop van een naar Justine Henin genoemde Tennis Academy en van een Swim Academy met Fred Debrughgraeve als uithangbord, maar die wilde plannen worden nooit concreet. Wel investeert hij vandaag in een kleiner tennisproject van het Waalse bureau Top-Sports Promotion.
Knowhow van Guillou
Twee jaar na de oprichting van Wadi Degla Sporting Club tekent Samy een contract met Jean-Marc Guillou. De Franse ex-international maakt volop furore met Ivoriaanse voetballers als Yaya Touré en Emmanuel Eboué, die hij via zijn academie in Abidjan en tussenstation SK Beveren naar de Europese top brengt. Samy leert Guillou kennen via de Arsenal Football School in Caïro, een van de voetbalscholen waarmee de Premier Leagueclub probeert voet aan de grond te krijgen in het Midden-Oosten. Coach Arsène Wenger is een landgenoot en jarenlange vriend van Guillou. Arsenal investeert mee in enkele van zijn academies in ruil voor de eerste keus van het opgeleide talent. Samy ziet mogelijkheden in het model en start de financiering van een academie in Thailand alvorens snel daarna een Egyptische JMG Academie op te richten. Guillou levert de coaches en de knowhow, Wadi Degla zorgt voor de infrastructuur. Kort daarna gaan beide partijen ook over tot de opstart van een gelijkaardig initiatief in de Ghanese hoofdstad Accra.
De academies zijn niet Samy’s eerste stappen in het voetbal. Met Wadi Degla FC bezit hij ook zijn eigen club in Egypte. Die promoveert in 2010 naar de hoogste afdeling, waarna Samy er Walter Meeuws aanstelt als coach. Lierse SK is zijn derde voetbalproject. Waarom hij de club heeft gekocht, wordt spoedig duidelijk. Minder dan een jaar later, in september 2008, opent op de Sportaterreinen in Tongerlo de WD JMG Sportacademie. Eigenaar is de Wadi Degla Football Company, een onderdeel van Samy’s overkoepelende holding Wadi Degla Enterprise. Opnieuw levert Guillou de coaches en de knowhow, Wadi Degla de infrastructuur. Het is hun vierde samenwerking, na de projecten in Thailand, Egypte en Ghana.
Top van de piramide
De Belgische academie is de achtste op dat moment actieve voetbalschool van Jean-Marc Guillou en een primeur voor Europa. België is geen toevallige keus. Het minimumloon voor voetballers van buiten de Europese Unie is hier van het laagste in Europa, en dankzij Johan Vande Lanotte is ons land voor jonge spelers ook een belastingparadijs. Bovendien is België geen onbekend terrein voor Guillou: van 2001 tot 2006 is hij aandeelhouder en algemeen manager van SK Beveren. Zijn breuk met de Waaslandse club valt ongeveer samen met zijn gedwongen vertrek uit Ivoorkust en de sluiting van zijn academie daar. Alleen zijn voetbalscholen in Madagaskar en Thailand zijn op dat moment nog actief. Nieuwe projecten zien vervolgens het levenslicht in Mali, Vietnam en Algerije, alvorens nog drie door Maged Samy gefinancierde academies worden geboren. Guillou start daarna nog een school in Marokko, maar die sluit al gauw haar deuren, net als die in Thailand en Madagaskar.
Maged Samy maakt van meet af geen geheim van zijn intenties: hij wil spelers opleiden en ze daarna verkopen. De constructie die hij daarvoor opzet, vergelijkt hij met een piramide. Aan de basis wordt het zorgvuldig geselecteerde talent opgeleid in academies. De beste elementen kunnen nadien terecht bij zijn Belgische satellietclub KV Turnhout in derde klasse of mogen direct naar de top van de piramide. Dat is Lierse SK, in Samy’s woorden: de showcase van het systeem. Dat is uiteindelijk ook de reden waarom hij de geel-zwarte club kocht: hij had een vehikel nodig om de afgewerkte producten uit zijn academie in de etalage te zetten. Met andere woorden: Samy kocht Lierse wegens de academie. Niet omgekeerd, ondanks de misleidende timing.
Maximale risicospreiding
De volgende stap is dat de grootste talenten voor veel geld verhuizen van Lierse naar clubs uit de Europese topcompetities. Met het geld van die transfers hoopt Samy zijn systeem draaiende te houden en de omzet van zijn voetbalbedrijf verder op te drijven. Essentieel daarbij is dat hij het hele productieproces zelf onder controle houdt. Zonder bemoeienis van makelaars, aan wie te veel geld blijft kleven, wat dan weer de spelerslonen de hoogte injaagt. Dat laatste is er volgens Samy de oorzaak van dat veel clubs hun cijfers in het rood schrijven. Toch doet hij het zelf niet beter. Met een overmoedig financieel beleid leidt Samy Lierse recht naar de afgrond, tot toenmalig CEO Jesse De Preter de club – inmiddels gepromoveerd naar de Jupiler Pro League – vanaf eind 2011 op een streng bezuinigingsdieet zet.
Samy heeft zijn academies nooit voorgesteld als een liefdadigheidsproject. Wadi Degla Football Company is een voetbalbedrijf dat investeert in diverse takken van de voetbalindustrie: niet alleen in professionele clubs, maar ook in televisierechten en in de activiteit voetbal in zijn familiale multisportclubs in Egypte. Eventuele verliezen van de ene tak probeert het bedrijf te compenseren met de winsten van de andere takken. Noem het maximale risicospreiding, want de investeringen in de academie in Tongerlo zijn verregaand. Volgens Maged Samy kost zijn Belgische project hem 1,2 miljoen euro per jaar, ofte 40.000 euro per academiespeler. Met dat geld financiert hij niet alleen de voetbalopleiding, maar onderhoudt hij ook het internaat en biedt hij de ‘académiciens’ kosteloos privéonderwijs aan.
Bovendien gaat het per definitie om een project van lange adem. Kinderen worden gerekruteerd vanaf de leeftijd van 11 à 13 jaar en komen ten vroegste na vijf jaar in aanmerking voor een contract bij Lierse SK. Daarna duurt het opnieuw enkele jaren vooraleer zij te gelde kunnen worden gemaakt. Tussen haakjes: dat is ook de reden waarom Thomas Caers, die na zijn vertrek uit Tongerlo in 2013 een gelijkaardig project opstartte in Waregem (de Essevee Soccer School), een contract van tien jaar tekende aan de Gaverbeek. Ondertussen rollen vandaag in de Kempen de eerste ‘afgestudeerden’ van de band (zie kaderstuk). Zoals voorspeld bijna zes jaar na de opstart. Zes jaar waarin de academie Samy alleen maar geld kostte en geen euro opbracht. Zes jaar ook waarin het onderwijsverhaal onder druk is komen te staan door de financiële nonchalance van Samy.
Financiële luchtkastelen
Wanneer Théo Bongonda en Jason Denayer ongeveer gelijktijdig met Thomas Caers en juridisch raadgever Jesse De Preter uit de academie stappen, is dat een lelijke streep door Samy’s rekening. Een speler die niet via Lierse de top bereikt, is voor de Egyptenaar een verloren investering. Beide spelers tekenen bij respectievelijk Zulte Waregem en Manchester City kort nadat Lierse hen hun eerste profcontract heeft aangeboden. Beiden zijn dan al 17 en hebben ruim een jaar vruchteloos op dat eerste voorstel gewacht. Oorzaken zijn het getalm bij Samy en discussies met Guillou over de verdeling van de transfergelden. In Tongerlo erkennen ze die fout, maar betreuren ze niettemin het deloyale vertrek. Kleine troost is dat beide spelers bij hun intrede in de academie een aansluitingskaart tekenden bij Lierse, een verplichte formaliteit waarmee de Pallieters bij een voortijdig vertrek toch een opleidingsvergoeding optrekken. Voor Denayer bedraagt die ongeveer 275.000 euro, voor Bongonda slechts 40.000 euro. De eerder opgestapte Georgyi Zhukov is een uitzondering: hij was slechts kort in de academie en tekende nooit zo’n aansluiting.
Cijfers en Maged Samy, het gaat niet altijd goed samen. Kort na zijn aantreden in 2008 tracht hij vriend en vijand te imponeren met de meest waanzinnige prognoses. Hij voorspelt tegen 2012 een totale voetbalomzet voor Wadi Degla Football Company van meer dan 90 miljoen euro. En hij bepaalt de waardering van zijn voetbalbedrijf over een periode van tien jaar op 136 miljoen euro. Slechts enkele cijfers zijn het uit een indrukwekkende PowerPoint die iedereen in die dagen kan inkijken op de Lierse website. Zes jaar later is niets ervan uitgekomen. Een luchtkasteel was het, een financieel plan die naam niet waardig. Samy rekende zich rijk, maar vergat zijn kosten in rekening te brengen. Anno 2014 is Lierse SK, Wadi Degla noch de academie in Tongerlo winstgevend. Of het ooit anders zal zijn, moet nu gaan blijken.
Nieuwe Rode Duivels
Samy deed nog een andere boude voorspelling: dat zijn Belgische academie over tien jaar het gros van de Rode Duivels zal leveren. Die garantie zegt ook Jean-Marc Guillou te bieden. Volgens de Fransman zal 90 procent van de academiespelers een profcarrière uitbouwen in België, zal 30 procent in de vijf grootste competities in Europa terechtkomen, en zal 60 procent van de Belgische nationale ploeg in 2018 – op het WK in Rusland dus – uit in Tongerlo opgeleide voetballers bestaan.
Zeker is vandaag alleen dat de eerste drie jongens dit seizoen zijn opgeroepen voor een nationale jeugdselectie, amper enkele maanden na hun debuut in het ‘normale’ voetbalcircuit: Bongonda en Ahmed El Messaoudi (Lierse) bij de U19, Denayer bij de U19 en de beloften. Dat is opvallend, want alle drie speelden ze vorig jaar pas hun eerste wedstrijden elf tegen elf. Bovendien trainden ze in Tongerlo jarenlang op blote voeten en speelden ze nooit competitievoetbal zoals hun leeftijdgenoten in de clubs. Toch behoren ze al tot de beste Belgen in hun leeftijdscategorie. Gert Verheyen, bondscoach bij de U19, stopt niet weg dat hij onder de indruk is van hun topsportmentaliteit en technische bagage. Een mooi compliment en een eerste kleine revanche voor de tandem Samy-Guillou. Vooral omdat de academie sinds haar ontstaan alleen maar tegenkanting ondervond van de KBVB en de Pro League.
DOOR JAN HAUSPIE – BEELDEN BELGAIMAGE
Maged Samy heeft zijn academies nooit voorgesteld als een liefdadigheidsproject.
