‘Een trainer moet soepel zijn, nooit een ideoloog’

Antonio Conte moet en wil Inter op het niveau van Juventus hijsen, de club die hij destijds zelf terug aan de top bracht. Lukt hem dat kunstje nog eens?

In zijn biografie Ik denk, dus ik speel herinnert Andrea Pirlo zich nog de eerste dag onder de nieuwe trainer van Juventus, Antonio Conte: ‘In de bergen op trainingskamp verzamelde hij ons in de gymzaal: ‘Jongens, jullie eindigden de afgelopen twee jaar zevende. Vreselijk. Voor zo’n onzin ben ik niet naar hier gekomen. Het wordt tijd dat we ophouden met zo slecht te zijn. Jullie moeten maar één ding doen: mij volgen. Wat jullie nodig hebben, allemaal, is dezelfde drive als ik.”

Conte, schrijft Pirlo, was ‘als een bezeten man, alsof het lot van Juventus alleen in zijn handen lag.’

Al na een dikke maand werken zullen de spelers van Internazionale grinniken wanneer ze die woorden van Pirlo lezen.

Sinds begin juni houdt een orkaan huis binnen de Milanese club en die is nog lang niet uitgeraasd. Maar ook die orkaan begon ooit als een klein, verwonderd jongetje.

Hoe en waar ben je ooit met voetballen begonnen?

Antonio Conte: ‘Dat komt door mijn vader. Hij was voorzitter van een oude club uit mijn geboortestad, Juventina Lecce. Hij was daar eigenlijk manusje-van-alles. Niet alleen voorzitter, maar ook trainer, beheerder van de accommodatie. Hij nam de uitrustingen mee naar huis, waste ze en bracht ze in orde voor de spelertjes. Juventina speelde in zwart en wit. Voor hem was die club een passie. Zo gauw ik kon lopen, nam hij me mee naar de wedstrijden. Ik wachtte op die zondagen als waren het feestdagen. Ik ben opgevoed met brood en voetbal, en die passie is nooit meer weggegaan. Supporteren deden we thuis voor Lecce en voor Juventus.’

Had je vader nog een andere job?

Conte: ‘Hij verhuurde auto’s en bracht de schoolkinderen met een busje naar school en later weer naar huis. Mijn moeder was naaister. Ik herinner me prachtige trouwjurken, gemaakt met de hand. Ze werkte hard en gaf me wel eens een uitbrander wanneer ik met de bal tegen zo’n jurk trapte.’

Panini

Je echte voetbalcarrière begon bij dat andere Lecce, vandaag opnieuw een eersteklasser.

Conte: ‘Ik begon te spelen bij Juventina, tot de verantwoordelijken van Lecce aan mijn vader vroegen of ik bij hen mocht komen testen. Mijn vader stond daar niet om te springen. Voor hem was het belangrijkste in het leven dat je je studies afmaakte. Voetbal, ook al was het zijn passie, kwam pas op de tweede plaats. Hij was bang dat het voetballen me te veel zou afleiden. Op mijn twaalfde zei hij: ‘Antonio, laat ons duidelijk zijn: de eerste keer dat iemand tegen je moeder een opmerking maakt tijdens een oudercontact, is het afgelopen met voetballen.’ Vanaf toen heb ik altijd evenveel aandacht besteed aan mijn studieboeken als aan het voetbal, uit respect voor mijn familie. Het was bij momenten zwaar, maar ik heb nooit opgegeven en uiteindelijk heb ik met glans mijn diploma behaald in de automechanica.’

Heb je zelf ooit Paninistickers verzameld als kind?

Conte: ‘Ik durfde aan mijn ouders geen geld te vragen om er te kopen. Ik ben thuis nooit iets tekortgekomen, maar we waren niet welgesteld. In die tijd kon je die prentjes, als je slim en handig was, ook op andere manieren krijgen. Je kocht de eersten, maar door te spelen won je de andere. Ik word nostalgisch als ik terugdenk aan die albums die ik nooit helemaal vol kreeg.’

Op een dag stond ook jouw foto op zo’n prentje.

Conte: ‘Je voelt je pas echt voetballer als je op zo’n prentje staat. Dat is echt een mijlpaal in een spelerscarrière. Het ging me in eerste instantie niet om het geld, maar om mijn foto op zo’n klevertje. Mijn eerste geld verdiende ik bij de beloften van Lecce. Als we wonnen, kregen we 30.000 lire ( 15,5 euro, nvdr), bij een gelijkspel de helft. Met dat geld kocht ik een tweedehands Vespa 125 cc. En daarna een kleine Suzuki met het geld van mijn eerste contractje.’

Hoe beviel de overstap van Lecce naar het grote Juventus?

Conte: ‘ Sergio Brio en Cestmir Vycpálek zijn me namens Juventus in Lecce komen scouten. In november had ik twee aanbiedingen, één van Juventus en één van AS Roma. Later belde Giampiero Boniperti, toen de grote man van Juventus, om te zeggen: ‘Je moet naar ons komen. Geef me je mama eens door.’ Zij was te verlegen om met Boniperti aan de telefoon te praten. Hij wilde haar enkel geruststellen dat ik in Turijn een nieuwe familie zou vinden.

‘Ik belandde daar in november 1991. Dat was bijna een traumatische ervaring. Ik weet nog dat ik op hotel op clubdokter Riccardo Agricola wachtte. Er hing zo’n dichte mist dat je geen meter voor je kon kijken. Voor mij, die uit de brandende zon kwam en tot eind oktober op het strand zat, was dat een echte schok. Het eerste jaar bij Juventus was vooral daarom moeilijk. Ik sprak ook alle spelers met ‘u’ aan. Voor mij waren dat de idolen van wie ik de foto’s in mijn plakboeken verzamelde. Plots zat ik naast Roberto Baggio en Toto Schillaci. ‘

Later ben je teruggekeerd naar Juventus, als trainer. Daar trof je een ploeg aan die slechts zevende geworden was, maar je werd meteen drie keer op rij kampioen.

Conte: ‘Het is de enige keer dat ik me zelf ben gaan voorstellen bij een club. Ik ben zelf naar Andrea Agnelli gestapt. Bij Bari had ik goed werk geleverd en met Siena stond ik op het punt kampioen te worden in de Serie B. Een collega-trainer, Silvio Baldini, vroeg me op een dag of ik geen zin had om Juventus te trainen. ‘Je moet doen zoals Pep Guardiola‘, zei hij me. ‘Die is zichzelf gaan voorstellen bij de voorzitter van Barcelona om te vragen of hij de nieuwe trainer mocht worden. Ga eens praten met Agnelli.’ Ik dacht dat hij gek was, maar het idee bleef in mijn hoofd rondspoken. Uiteindelijk ben ik de voorzitter toch gaan opzoeken We hadden een lang gesprek. Ik legde hem uit waar het volgens mij om ging: ‘Het voetbal van vandaag draait om intensiteit. Er is een mogelijkheid om met deze ploeg Champions League te halen, maar dan moeten er weer bepalende waarden worden teruggebracht. De allerbelangrijkste is voor mij het gevoel om ergens deel van uit te maken. Een speler mag zich nooit zomaar een passant voelen, hij moet overtuigd zijn dat hij mee een stuk geschiedenis schrijft met zijn ploeg.’ Die boodschap sloeg aan. Ik ben daar binnen gestapt met nul komma nul procent kans op de job, maar toen ik buiten ging, was dat percentage flink gestegen.’

Pirlo

Je wérd ook de nieuwe trainer van Juventus.

Conte: ‘Juventus kwam uit een moeilijke periode, waarin schoon schip moest gemaakt worden met het verleden. Daarbij heeft de toenmalige assistent van de sportief directeur, die nu zelf algemeen sportief directeur is, Fabio Paratici, me erg geholpen. De kern was kwalitatief goed, maar Fabio verwittigde me dat er problemen waren, vooral met dat gevoel van betrokkenheid, dat voor mij zo belangrijk was. Hij had gelijk. We hebben toen flink wat spelers weggestuurd, ook goeie voetballers. In hun plaats kwamen Andrea Pirlo, Arturo Vidal, Stephan Lichtsteiner, Mirko Vucinic en Emanuele Giaccherini. ‘

Hoe belangrijk was Pirlo voor je succes bij Juventus?

Conte: ‘Andrea was net niet weggejaagd door AC Milan. Wat me is bijgebleven, was zijn gedrevenheid op training. De trainingen waren erg zwaar, vooral in het begin. We wilden iedereen een duidelijk signaal geven dat we alleen door harder te werken dan de anderen aanspraak konden maken op de Champions League. Andrea was een voorbeeld. Nooit maakte hij een opmerking, altijd was hij één en al concentratie en bereidwilligheid. Dat maakte dat wie van plan geweest was om te klagen over vermoeidheid en te zwaar werk, dat niet durfde.’

Je hebt toen een tactische keuze gemaakt die succesvol is gebleken.

Conte: ‘Ik begon met een 4-4-2 in mijn hoofd. In het begin deden we dat ook, met Pirlo en Claudio Marchisio centraal. Maar dat is een 3-5-2 geworden, dat het handelsmerk werd van het nieuwe Juventus. Tijdens de eerste wedstrijd tegen Parma bracht ik Vidal in en schakelde om naar een 4-3-3. We wonnen die match met 4-1. Een trainer moet soepel zijn, nooit een ideoloog. Maar je moet wel altijd een principe en een idee hebben achter je werk. Wie zegt dat systemen enkel cijfers zijn, is fout. Achter elk tactisch systeem zit een idee. Dat houdt spelfases in die gememoriseerd en ingestudeerd moeten worden, met een verdedigende fase, een fase van de verovering van de bal, en de beslissing om hoog druk te gaan zetten. Bij Juventus creëerden we een unieke chemie. Men is al bijna vergeten dat we het eerste jaar ongeslagen bleven en dat we in het derde seizoen met 102 punten een record vestigden.’

Engeland

Waarom is Juventus er al die jaren niet in geslaagd de Champions League te winnen?

Conte: ‘Het Juventus dat ik overnam, was geen hoofdrolspeler meer, noch in Italië, noch in Europa. We hadden wel goeie spelers met wat ervaring in de Champions League, zoals Pirlo, waardoor we snel resultaten haalden. Ook Chelsea was het jaar voor mijn komst tiende geëindigd en speelde zelfs geen Europees voetbal. We wonnen de titel en speelden op die manier weer mee in de Champions League. Nooit ben ik kunnen beginnen met een ploeg die er al stond. Ik begon altijd in moeilijke omstandigheden en ben er altijd in geslaagd mijn team terug naar de top te brengen.’

Waarom besliste je op een dag, na onafgebroken successen, in volle voorbereiding weg te gaan bij Juventus?

Conte: ‘Ik had er drie zeer intense jaren beleefd, waarin ik uit die machine meer haalde dan erin zat. Dat gaat op een bepaald moment zwaar wegen. Zelfs in de beste families krijg je al eens meningsverschillen. In die drie jaar heb ik alles gegeven wat ik in me had. Ik voelde me schuldig tegenover Andrea Agnelli. Ik had hem beloofd terug te keren naar de top in de wereld en ik ben er, ondanks de successen, niet in geslaagd die belofte helemaal na te komen.’

Wat heb je onthouden van je verblijf in Engeland?

Conte: ‘Die ervaring heeft me sterker gemaakt, ik ben er een meer complete trainer geworden. Het is een ervaring die ik aan elke Italiaanse trainer kan aanraden. Het is zwaar, maar absoluut de moeite waard. De komst van zoveel buitenlandse trainers heeft er de oude voetbalcultuur, waarbij tactiek minder belangrijk was, fors beïnvloed. Vandaag koppelen Engelse teams tactische sterkte aan Engelse oerwaarden als intensiteit en doorzettingsvermogen.’

Je bent nu opnieuw aan de slag in Italië, bij Inter. Wat moet een club die jou als trainer wil je aanbieden om je over de streep te trekken?

Conte: ‘Wie mij wil, moet weten dat ik wil kunnen snijden in een club. Dat ik mijn ideeën en werkmethodes wil kunnen toepassen en uitwerken. Het doel van een trainer moet niet zijn om zo weinig mogelijk schade aan te richten. Ik wil wegen op het sportieve beleid, omdat ik ook streng ben voor mezelf. Ik heb één obsessie: winnen. De zege is het doel van mijn werk. De weg daarnaartoe is geplaveid met hard werken, zelfopoffering, met samen denken aan één doel. Mij gaat het altijd om het wij-denken, nooit om het ik-denken. Een andere weg naar succes ken ik niet. Een nieuw project interesseert me enkel als ik voel dat ik van iedereen ga kunnen winnen.’

Welke ploeg en welke voetballer van vroeger zijn je altijd bijgebleven?

Conte: ‘Het geschreeuw van Marco Tardelli, die mijn referentiepunt geworden is. Een speler die alomtegenwoordig was op het veld, met hart en ziel en grinta voetbalde, maar ook met verstand. Mijn favoriete ploeg was het Italië dat in 1982 wereldkampioen werd. Daar viel ik voor, omdat ze hun eigen grenzen verlegden tegen Argentinië en Brazilië. Zij leerden me, ook al was ik toen nog een kind dat tv keek, dat niets onmogelijk is. Op voorwaarde dat je een idee hebt, in je werk gelooft en alles geeft wat je in je hebt.’

Walter Veltroni

De 7 geboden van Conte

1 De ploeg komt altijd voor het individu. Er is alleen plaats voor ‘wij’, nooit voor ‘ik’.

2 Winnen helpt om te winnen. Nooit achteromkijken, de lat gaat alsmaar hoger.

3 Hard werken is de basis. Trainingen worden afgewerkt met de intensiteit van Champions Leaguewedstrijden.

4 Denk en voetbal altijd aanvallend. Steeds zelf het spel bepalen vereist een topconditie.

5 De clubkleuren die je draagt, moeten een extra motivatie zijn om alles te geven.

6 Zorg voor een gezond lichaam. Buiten het veld is een goeie levenshouding en een gezond dieet onontbeerlijk.

7 Beperkt gebruik van sociale media. In de aanloop naar de wedstrijd moeten spelers elke afleiding vermijden.