Moustapha Bayal Sall (32) voetbalde tien seizoenen bij Saint-Etienne, verbleef kort in Qatar en belandde tot zijn eigen verbazing bij Antwerp. En toch blijft hij een kind van het Senegalese eiland Gorée. Ontboezemingen van een kolos die het ooit aandurfde om Zlatan voor schut te zetten.

Moustapha Bayal Sall heeft tal van watertjes doorzwommen sinds hij Gorée verliet voor het Afrikaanse en Europese vasteland. Letterlijk. Met zijn vrienden maakte hij er een gewoonte van om zijn zwembroek aan te trekken, van de ferry te springen wanneer die enkele kilometers verderop in Dakar was aangemeerd en al zwemmend terug te keren naar Gorée. Met zijn armen als enig hulpmiddel om de Atlantische Oceaan te trotseren. Het is wellicht in die periode dat zijn indrukwekkende torso vorm kreeg.

In tegenstelling tot veel van zijn leeftijdsgenoten weerstaat Mous aan de verlokkingen van Dakar. Hij gaat af en toe naar de Senegalese hoofdstad om te gaan voetballen bij US Douanes, maar is zo gehecht aan zijn eilandje van amper 18 hectare groot dat hij zich opnieuw inschrijft bij zijn eerste liefde US Gorée, om zeker te zijn dat die club een vergoeding zal krijgen bij toekomstige transfers. Als je zoals Sall opgroeit in een familie met negen kinderen, de halfbroers en halfzussen niet eens meegerekend, dan weet je wat solidariteit inhoudt.

Het is de eerste in een rij opmerkelijke beslissingen die Sall zal nemen in zijn carrière. In 2006 laat hij na een succesvolle testperiode een contract bij het Zwitserse FC Basel schieten om zijn landgenoot Papa Malick Ba, die op dezelfde positie speelt, niet voor de voeten te lopen. ‘In Senegal zouden ze het nooit gepikt hebben dat Ba door mij op de bank zou zitten’, aldus Sall, die 27 caps telt maar sinds 2013 niet meer opgeroepen wordt. ‘Mijn landgenoten zouden mij wellicht van hekserij beticht hebben.’

Nog voor die episode bij FC Basel had Sall via een Italiaanse makelaar ook al een test versierd bij Club Brugge. Na twee trainingen bij de beloften nam hij helemaal ontstemd een taxi richting de luchthaven van Zaventem. Het toeval wil dat hij jaren later terugkeert in België, voor een van zijn laatste uitdagingen in zijn carrière.

In het begin van je loopbaan werd je van test naar test gesleurd. Op een dag mocht je ook je geluk beproeven bij Olympique Marseille. Uiteindelijk werd je daar weggekaapt door Saint-Etienne.

SALL: ‘Na Basel kreeg ik een kans bij l’OM. Iedereen was positief, maar een concreet voorstel bleef uit. Henryk Kasperczak, op dat moment trainer van de nationale ploeg van Senegal, had intussen mijn naam doorgespeeld aan Saint-Etienne en die hebben meteen iemand naar Senegal gestuurd om mij op te halen. Eenmaal ter plekke kreeg de man van Saint-Etienne te horen dat ik niet in Senegal was, maar bij Marseille aan het proefstomen was. Bij Marseille hadden ze het druk met de uitgaande transfer van Franck Ribéry en daarvan heeft Saint-Etienne geprofiteerd om mij te ‘ontvoeren’. Om één uur ’s nachts stond er plots een chauffeur voor mijn deur die mij naar Saint-Etienne moest brengen. De dag erna was het grote paniek bij de technische staf van Marseille: ze wisten niet waar ik uithing… (lacht) Na twee weken trainen mocht ik een contract van drie jaar tekenen bij Saint-Etienne.’

In 2008 werd je zes maanden geschorst omdat je al een contract had getekend bij het Noorse IK Start. Klopt het dat je een document had getekend in het Engels, een taal die je niet machtig bent?

SALL: ‘IK Start was de eerste Europese club waar ik mocht testen. Tot dan had ik nooit iets anders gekend dan Senegal. Een makelaar had mij gecontacteerd en ik ben die avond zelf nog vertrokken. Zelfs mijn vader wist niet dat ik het land uit was. In het begin ging alles goed, maar de onderhandelingen liepen telkens vast op de financiële voorwaarden. Het straffe is: met mijn makelaar, die mijn salaris had onderhandeld, waren ze wel tot een akkoord gekomen. En dus duwden ze een paar documenten onder de neus die ik moest tekenen. In het Engels bovendien, wat ik niet begrijp. Ze gingen zelfs over tot chantage. ‘Als je niet tekent, zul je zelf moeten opdraaien voor de hotelkosten. Vergeet niet dat we ook jouw paspoort hebben. Zonder paspoort geraak je het land niet meer uit.’Ik kreeg zelfs cash geld aangeboden, maar dat heb ik geweigerd. Alle trucs waren goed om mij daar te houden. Om er vanaf te zijn, heb ik maar mijn handtekening gezet… Ik ben naar Senegal teruggekeerd en heb daar twee seizoenen gevoetbald. Voor mij was de kous daarmee af, ik ging ervan uit dat ik niet gebonden was aan die handtekening. Ik wist gewoon niet beter – al dat papierwerk was nieuw voor mij.’

Toeristengids

Hoe was het leven op Gorée?

SALL: ‘Een stom voorbeeld: als het eten om 12 of 13 uur op tafel stond, moest je maken dat je daar op tijd was. Kwam je niet opdagen, dan had je pech. Je moest dan de uren aftellen tot ’s avonds. Gelukkig zijn kinderen die op Gorée opgroeien echte plantrekkers. We vertikten het om geld te vragen aan onze ouders wanneer we honger hadden. Om iets te verdienen speelden we spelletjes met toeristen. Ze gooiden een muntstuk vanop een boot de dieperik in en wij doken erachter. Of we boden onze diensten aan als gids. Je had veel gidsen die uit Dakar kwamen en verhalen verzonnen. Wij konden buitenlanders voor een schappelijke prijs rondleiden en hen waargebeurde feiten over het eiland vertellen. Meestal hadden wij onze verhalen opgepikt bij onze gemeenschappelijke ‘opa’ Joseph N’Diaye, de beheerder van het Maison des Esclaves. Voor veel bezoekers waren die vertelsels leuk om naar te luisteren, maar voor ons betekende dat veel meer. Mensen uit Gorée zijn fier op hun geschiedenis, op hun lapje grond. We zullen onze roots nooit verloochenen.’

Kon jij je enkel met voetballen bezighouden of moest je bijklussen om je familie te helpen?

SALL: ‘Ik moest, fel tegen mijn zin weliswaar, helpen in het winkeltje dat mijn vader uitbaatte. Hij verkocht er van alles: rijst, groenten, schoonheidsproducten, zelfs een crème voor vrouwen om de huid bleker te maken… Na schooltijd moest ik mij reppen om op tijd aan mijn shift te beginnen. Tijdens de schoolvakanties stond ik bij het ochtendgloren op – ik had zelfs geen tijd om te ontbijten – trok naar Dakar om goederen te kopen en daarna keerde ik terug om achter de kassa te staan. Rond 16 uur kwam mijn vader mij vervangen. Ik kreeg maximaal twee uur pauze en dan moest ik opnieuw aan de slag. Tegen dat ik wat kon relaxen, was het al een stuk in de nacht. Geloof mij: dat zijn lange dagen.’

Was dat een manier om je van de straat te houden?

SALL: ‘Mijn vader wilde niet dat ik voetbalde. Meer moest ik daar niet achter zoeken. Ik zal niet liegen: ik heb afgezien tijdens mijn kindertijd. Maar zelfs als puber moet je in Senegal zware opofferingen maken. Het is een kwestie van overleven. Mijn vader verdiende wat geld met de dagopbrengsten van zijn winkel, maar mijn moeder bleef gewoon thuis omdat ze nooit naar school was geweest. Mijn grote broers werkten ook, een paar als lasser, anderen in een restaurant, maar zij alleen konden het huishouden niet rechthouden. Laat staan dat ze genoeg verdienden om alle monden te voeden. Grote families zijn nu eenmaal de norm in Senegal. Mijn vader, net als ik een moslim, had vier vrouwen… Het was wel altijd gezellig druk bij ons thuis. We woonden met een vijftal families samen in een oude legerkazerne. Enig nadeel was wel dat ons huis eigendom was van de staat. We konden op elk moment op straat gezet worden door de overheid.’

In Gorée luidt je bijnaam loupecha. Waar heb je dat aan te danken?

SALL: ‘Dat is Franse jongerentaal voor chaloupe, wat zoveel betekent als sloep. Ik werd zo genoemd omdat ik de afstand tussen Gorée en Dakar, waar US Gorée was gevestigd, overbrugde met een bootje. Ik had nog een bijnaam: Yoruba. Dat geven ze aan mensen die de kracht hebben van een oermens. Een monster zeg maar. Ik kreeg die naam omdat ik tijdens voetbalpartijtjes iedereen omver kegelde. Onbewust. Ik was gewoon veel sterker dan mijn vriendjes.’

Door je forse lichaamsbouw werd je wellicht vaak in de categorie zwaargewichten geklasseerd. Stoort het je niet dat je eerder als een truckchaffeur wordt aanzien dan als een goede voetballer?

SALL: ‘Luister: ik heb Zlatan een paar keer uit de match kunnen houden. Onder aanvallers gaat zoiets rond en op den duur begonnen ze schrik te krijgen van mij. Daar trek ik mij aan op.’

Kogel

In 2016 ging je bij het Qatarese Al-Arabi spelen en je gaf openlijk toe dat het je louter om het geld te doen was. Er zijn weinig voetballers dat durven toe te geven.

SALL: ‘Je gaat niet in Qatar voetballen omdat het sportieve project verleidelijk is. Dat gelooft niemand. De mannen die aan het hoofd staan van clubs in Qatar hebben geen langetermijnplan. En het niveau stelt niets voor. Je kunt het hooguit vergelijken met een reservencompetitie in Europa. Ik had na tien jaar Frankrijk nood aan iets anders, maar ik had nooit de intentie om in Qatar te blijven. Hadden ze mij verplicht om daar mijn carrière af te sluiten, dan had ik mij een kogel door het hoofd gejaagd. Wie van avontuur houdt, moet het zeker proberen. Maar ik raad geen enkele voetballer aan om daar lang te blijven hangen. Twaalf maanden, anderhalf jaar, maximaal twee jaar. Meer niet. Ik had er na een seizoen al mijn buik vol van. Hun methodes zijn … vreemd. Ze bellen je zomaar wakker om onaangekondigde testen af te leggen of een vergadering bij te wonen die niet op de planning stond. Ze hebben niet lang met mijn voeten gespeeld. Na een paar verhitte discussie hebben ze mij niet meer lastiggevallen.’

Hoe belandt een 30-jarige Senegalees, die in de zandbak van Qatar speelt, bij Antwerp?

SALL: ‘Geen idee hoe mijn transfer tot stand is gekomen. Ik had mij mentaal al ingesteld op een tweede seizoen in Qatar, maar tijdens de voorbereiding kreeg ik te horen dat ik uitgeleend zou worden. Zo gaat dat in Qatar: als ze je ergens willen stallen, dan vragen ze jouw mening niet. Ze verhuren je aan wie ze willen. Ik weet alleen dat Al-Arabi mij voor een seizoen verhuurt en dat Antwerp een optie heeft om mij definitief te kopen.

Je hebt dus niet zelf gekozen om naar Antwerp te komen?

SALL: ‘Onthou wat ik zeg: een voetballer is allesbehalve een vrij man. Je hangt altijd van een club af en je moet hun wetten volgen. Al-Arabi wilde mij kwijt en ze hebben mij verplicht om te vertrekken. Ze zeiden: jij gaat naar Antwerp. En plots stond ik dus aan de Bosuil. De ontvangst was echter hartelijk. Mij zul je niets slechts horen vertellen over Antwerp. Ik werd door een vrouwelijke supporter wegwijs gemaakt in de geschiedenis van de club en ik wist dus snel bij wat voor een club ik beland was.’

Tijdens je periode in Saint-Etienne heb je voor 10.000 euro aan shirts weggeschonken aan mensen uit Gorée. Zullen we binnenkort kinderen met truitjes van Antwerp zien rondlopen in jouw geboortestreek?

SALL: ‘Waarom niet? Ik vind het belangrijk om iets terug te doen voor mijn volk. Omgekeerd verwachten mijn familie, vrienden en fans een kleine geste van mij wanneer ik tijdens de zomervakantie thuiskom. Sokken, T-shirts, broekjes… Het maakt hen niet uit. Als het logo van de club er maar op staat. Ik ben er zelfs in geslaagd om kennissen van mijn vader te bekeren tot supporter van Saint-Etienne.’

door Nicolas Taiana – foto’s Belgaimage – Dirk Waem

‘Tijdens de schoolvakanties stond ik bij het ochtendgloren op en tegen dat ik wat kon relaxen, was het al een stuk in de nacht.’ Moustapha Bayal Sall